Balneologia – czym jest, co leczy lekarz balneolog i jakie są wskazania?

Co to jest balneologia?

Balneologia (ang. balneotherapy) to dziedzina medycyny naturalnej, stosowana już w starożytności, która wykorzystuje naturalne surowce lecznicze do profilaktyki, leczenia i rehabilitacji różnych chorób. Do surowców należą przede wszystkim wody mineralne, gazy lecznicze oraz borowiny, inaczej peloidy. Zabiegi z zakresu balneoterapii są uznane i doceniane przez różnych specjalistów, a ich dobroczynny wpływ na organizm człowieka został odkryty już przez Hipokratesa, który polecał kuracje wodne na różnego rodzaju dolegliwości. W balneologii wykorzystuje się właściwości lecznicze wód podziemnych oraz borowin, dlatego balneoterapia jest kojarzona z wyjazdami do ośrodków zdrowia oraz sanatorium.

Lekarz balneolog – czym się zajmuje?

Specjalista ten zajmuje się leczeniem uzdrowiskowym i pracuje najczęściej na terenie sanatorium lub uzdrowiska. Do jego najważniejszych zadań należy kwalifikowanie pacjentów do zabiegów i terapii oraz przeprowadzenie dokładnej oceny stanu zdrowia pacjenta. Podczas badania lekarz balneolog wypisuje skierowania na leczenie i zabiegi, także z zakresu fizykoterapii oraz kinezyterapii. Jeśli zaistnieje potrzeba, lekarz może skierować na badania testami elektromiografii, USG czy rentgenem.

Balneologia – jakie daje efekty, jak działa?

Balneologia opiera się na wykorzystaniu naturalnych zasobów mineralnych, skupiając się na szczególnym składzie składników leczniczych. Balneologia:

• mobilizuje układ odpornościowy,
• przyspiesza procesy regeneracyjne,
• działa przeciwzapalnie na wiele chorób, np. reumatycznych, ortopedycznych, neurologicznych czy ginekologicznych.

Wpływa pozytywnie zarówno na stan fizyczny pacjentów, jak i na psychikę. Sanatoria balneologiczne korzystają z naturalnych źródeł gazów i wód mineralnych, których używa się do zabiegów – np. inhalacji czy kąpieli. Składniki lecznicze w wodach mineralnych to np. siarka, sód czy magnez, zaś gazy to: dwutlenek węgla, siarkowodór czy radon.

Bogaty skład chemiczny surowców naturalnych usprawnia procesy naprawcze w organizmie i pomaga leczyć się z wielu chorób przewlekłych, np. astmy, nadciśnienia tętniczego, choroby zwyrodnieniowej stawów, reumatyzmu.

Poza działaniem zabiegów na ciało, leczenie sanatoryjne ma także duży wpływ na psychikę pacjentów. Klimatoterapia, czyli wpływ warunków klimatycznych, m.in. świeżego powietrza, inhalacji czy kąpieli słonecznych, poprawia samopoczucie, sprzyja rehabilitacji oraz utrwala pozytywne efekty balneoterapii.

Balneologia – jakie kąpiele się wykonuje?

Do najbardziej popularnych zabiegów balneologicznych należą kąpiele. Najbardziej powszechne to:

• kąpiele solankowe – wykorzystuje się je w leczeniu schorzeń ortopedycznych, stanów pourazowych, w przebiegu RZS, chorób neurologicznych oraz ginekologicznych;
• kąpiele kwasowęglowe – zleca się je w przypadku chorób serca, przy nadciśnieniu tętniczym, w chorobie niedokrwiennej kończyn dolnych, a także przy nerwicach narządowych;
• kąpiele gazowe (w naturalnym lub sztucznym dwutlenku węgla) – wpływają pozytywnie na układ krwionośny i są łagodniejsze dla osób z chorobami serca; inaczej określa się je jako kąpiele perełkowe;
• kąpiele siarczkowo-siarkowodorowe – stosuje się je w chorobach reumatycznych, ortopedycznych, po urazach, a także w dermatologii czy chorobie niedokrwiennej kończyn dolnych;
• kąpiele radoczynne – mają zastosowanie w leczeniu naczyń obwodowych, chorób górnych dróg oddechowych, reumatycznych i ginekologicznych;
• kąpiele w mieszance tlenowo-ozonowej – kąpiele ozonowe wykonuje się przede wszystkim przy miażdżycy kończyn dolnych oraz w powikłaniach po cukrzycy (stopa cukrzycowa).

Peloidoterapia i krenoterapia

Kąpiele można także wykonywać z peloidów, inaczej borowin. Peloidoterapia to leczenie borowinami, które posiadają całe bogactwo cennych dla zdrowia mikroelementów, m.in. potas, żelazo, krzem, kwasy, woski i żywice. Wykonuje się wiele zabiegów z wykorzystaniem borowin, są to między innymi:

• okłady całkowite i częściowe,
• kąpiele borowinowe i zawiesinowe,
• tampony borowinowe,
• jonoforeza borowinowa,
• zabiegi z pasty borowinowej.

Kąpiele borowinowe oraz zabiegi borowinowe skutecznie leczą dolegliwości związane z reumatyzmem i chorobami stawów i mięśni. Stosuje się je również w leczeniu neurologicznym, ginekologicznym oraz laryngologicznym.

Do powszechnie znanych zabiegów balneologicznych należy także zaliczyć kuracje pitne. Krenoterapia, czyli leczenie poprzez spożywanie wód mineralnych, niesie wiele pozytywnych skutków dla zdrowia. Należy jednak pamiętać, że nie wolno pić wód sanatoryjnych bez umiaru. Wody mineralne zawierają wiele wartościowych składników dla układu oddechowego, krwionośnego czy pokarmowego. Jednak przed rozpoczęciem kuracji należy wcześniej skonsultować się z lekarzem balneologii, inaczej określanym jako specjalista od kąpieli leczniczych.

Balneologia – wskazania

Z zabiegów balneologicznych może korzystać wielu pacjentów. Przede wszystkim są to osoby z przewlekłymi chorobami układu krwionośnego, takimi jak nadciśnienie tętnicze (wyjątek stanowi niewyrównane i bardzo wysokie ciśnienie; decyzja o kwalifikacji należy do lekarza) czy choroba wieńcowa.

Bardzo ważnym wskazaniem są choroby reumatyczne i układu ruchu o innym podłożu (także zwyrodnieniowym). Na zabiegi kierowani mogą być pacjenci z takimi chorobami, jak reumatyzm, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, choroba zwyrodnieniowa stawów, dyskopatia czy osteoporoza.

Poza tym w sanatorium można leczyć jednostki takie jak stwardnienie rozsiane, migrena, choroba Parkinsona, dna moczanowa, bielactwo czy łuszczyca. W niektórych uzdrowiskach kieruje się pacjentów na specjalne terapie oddechowe – są to osoby np. z przewlekłym obturacyjnym zapaleniem płuc, astmą czy nawracającymi chorobami górnych dróg oddechowych. W sanatoriach balneologicznych bogatych w zasoby borowinowe przyjmuje się pacjentów z dolegliwościami ginekologicznymi oraz pourazowymi.

Balneologia – przeciwwskazania

Do przeciwwskazań przy balneologii należą:

• ostre i przewlekłe schorzenia zakaźne,
• nowotwory,
• padaczka,
• choroby psychiczne,
• alkoholizm i narkomania,
• zaawansowania niewydolność krążenia,
• nadciśnienie tętnicze III stopnia,
• choroba niedokrwienna serca,
• poważne zaburzenia rytmu serca,
• utrudniony kontakt z pacjentem.

Balneologia w domu czy w sanatorium?

Balneologia i medycyna fizykalna obejmuje szerokie spektrum zabiegów, które sprzyjają leczeniu wielu chorób oraz dolegliwości. Polska jest bogata w źródła i złoża wód mineralnych oraz surowców, dlatego możemy skorzystać z szerokiej oferty zabiegowej oraz wybrać uzdrowisko, które najskuteczniej leczy dane dolegliwości.

Istnieje jednak możliwość leczenia wodą i torfem w warunkach domowych. Przede wszystkim jest to hydroterapia i lecznicze działanie temperatury wody na organizm. Zimna woda przyspiesza działanie układu krwionośnego i jest skuteczna np. w leczeniu obrzęków i urazów. Letnia ma działanie uspokajające i przynosi długofalowe efekty w przebiegu nadciśnienia tętniczego oraz choroby wieńcowej.

Przeczytaj jakie korzyści dają inhalacje dróg oddechowych.

Poza tym w domowych warunkach może wykonać solankę. W sklepach stacjonarnych i internetowych jest wiele rodzajów mieszanek mineralnych, które można przyrządzić samodzilnie w kąpieli. Popularne są także inhalacje (inaczej aerozoloterapia) z użyciem nebulizatora oraz odpowiedniej dawki leku, a także irygacje, które wpływają na kondycję zatok, jamy nosowej, ustnej czy jelit.

Balneologia w kosmetyce ma zastosowanie przy chorobach skóry twarzy, głowy oraz ciała. Bardzo skuteczne jest leczenie za pomocą błota lub fango, które także można dostać w sklepie i samodzielnie wykonać w domu.