Guz trzustki – jakie objawy dają nowotwory trzustki?

Czy guz trzustki oznacza nowotwór trzustki?

Guzem (łac. tumor) w medycynie określa się każde ograniczone ognisko o nieznanym charakterze do chwili wyjaśnienia jego pochodzenia. Guzem może być zatem miejscowe obrzmienie tkanki wywołane przez uraz, krwiak podskórny, ropień, kaszak, tętniak, przepuklina, powiększone węzły chłonne. Sam termin „guz” jest więc pojęciem szerokim, dlatego nie powinno być ono utożsamiane z nowotworem. Oczywiście, nowotwory przeważnie przyjmują obraz patologicznej masy określanej wstępnie jako guz.

W badaniach obrazowych (USG, tomografia komputerowa, rezonans) słowo „guz” może być użyte na określenie każdego wykrytego po raz pierwszy ogniska, najczęściej o patologicznym charakterze, do chwili wykonania bardziej specyficznych badań określających jego charakter. Pewne cechy ultrasonograficzne lub radiologiczne mogą przemawiać o obecności procesu nowotworowego, zwłaszcza w przypadku istnienia przerzutów, natomiast należy pamiętać, że pewne rozpoznanie może być postawione wyłącznie na podstawie wyniku badania histopatologicznego fragmentu zbadanej tkanki (pobranej w czasie biopsji gruboigłowej lub podczas jej usunięcia w trakcie operacji).

Czytaj również: Ból trzustki – gdzie boli trzustka?

Jakie są rodzaje guzów trzustki?

Pewne cechy ultrasonograficzne lub radiologiczne mogą przemawiać o obecności nowotworu trzustki, zwłaszcza w przypadku istnienia przerzutów, natomiast należy pamiętać, że pewne rozpoznanie może być postawione wyłącznie na podstawie wyniku badania histopatologicznego fragmentu zbadanej tkanki (pobranej w czasie biopsji gruboigłowej lub podczas jej usunięcia w trakcie operacji). Czy każdy guz trzustki jest zatem nowotworem? Oczywiście że nie, ale zawsze należy zachować czujność onkologiczną i zweryfikować, z jaką zmianą w tym narządzie mamy do czynienia.

W trzustce mogą występować różne rodzaje tworów guzowatych:

• guzowate obrzmienie całej trzustki może występować u chorych na ciężkie ostre zapalenie trzustki. Jest to wynik szerzenia się zmian martwiczych i zapalnych w całym narządzie;
• ropień trzustki;
• torbiele trzustki;
• ogniska martwicy w obrębie trzustki;
• guzy nowotworowe trzustki (rak trzustki, nowotwory torbielowate, nowotwory neuroendokrynne).

Poniżej zostaną omówione jedynie guzy trzustki o charakterze nowotworowym.

Rak trzustki – jakie objawy daje rak trzustki?

Ze względu na swoje niespecyficzne objawy, późną wykrywalność oraz nadal niezbyt skuteczne leczenie, rak trzustki stanowi współcześnie wielki problem onkologiczny. Jest to bardzo agresywny nowotwór trzustki cechujący się zarówno szybkim wzrostem miejscowym, jak również dawaniem przerzutów odległych, najczęściej do wątroby, otrzewnej i okolicznych węzłów chłonnych.

Histologicznie najczęstszym typem raka trzustki jest gruczolakorak . Za udowodnione czynniki ryzyka tego nowotworu uważa się palenie tytoniu, przewlekłe zapalenie trzustki, czynniki genetyczne, otyłość i cukrzycę. Najczęstszą lokalizacją guza trzustki jest głowa narządu.

Objawy raka trzustki są niepewne:

• ból w nadbrzuszu promieniujący do pleców,
• spadek masy ciała,
• wyczerpanie,
• bezbólowa żółtaczka współistniejąca ze świądem skóry,
• wymioty, które mogą być pierwszymi oznakami już wysoko zaawansowanego procesu nowotworowego.

Radykalne leczenie raka trzustki polega na usunięciu głowy narządu wraz z dwunastnicą i początkowym odcinkiem jelita krętego oraz wycięciu dróg żółciowych zewnątrzwątrobowych wraz z pęcherzykiem żółciowym. Niekiedy konieczne jest też usunięcie odźwiernika żołądka. Leczenie uzupełniające po przeprowadzonym zabiegu polega na stosowaniu chemioterapii w oparciu o takie cytostatyki jak np. gemcytabina i 5-fluorouracyl. W przebiegu choroby może dojść do powikłań zakrzepowo-zatorowych, dlatego u chorych stosuje się heparynę drobnocząsteczkową.

Rokowanie w raku trzustki jest nadal bardzo niepomyślne i uzależnione od możliwości przeprowadzenia zabiegu chirurgicznego z doszczętnym usunięciem masy guza. Jako że w chwili rozpoznania często dochodzi do zajęcia nie tylko samego narządu, ale również okolicznych naczyń krwionośnych lub splotów i włókien nerwowych, a także z uwagi na częsty fakt obecności przerzutów, do leczenia operacyjnego kwalifikuje się zaledwie co piąty chory na ten nowotwór. Istnieje potrzeba dalszego udoskonalania zarówno metod wczesnego wykrywania raka trzustki jak i poprawy skuteczności leczenia, by wydłużyć okres przeżycia pacjentów i poprawić rokowanie w przebiegu choroby.

Nowotwory torbielowate trzustki

Większość torbieli spotykanych w trzustce (60%) ma charakter nowotworowy. Mogą one od początku przyjmować obraz cysty (torbieli) lub powstać z guzów litych na skutek zmian wstecznych. Poniżej przedstawiono typy nowotworów torbielowatych trzustki według częstości ich występowania:

• surowicze torbielakogruczolaki – zazwyczaj niezłośliwe;
• śluzowe nowotwory torbielowate – zmiany o niepewnym charakterze (mogą być łagodne, granicznie złośliwe lub złośliwe);
• wewnątrzprzewodowe brodawkowe nowotwory śluzowe – są zmianami przedrakowymi;
• lite nowotwory rzekomobrodawczakowate;
• torbielowate nowotwory endokrynne;
• gruczolakorak przewodowy ze zwyrodnieniem torbielowatym;
• torbielakogruczolakorak z komórek pęcherzykowych.

Wykrywanie guzów trzustki – badania przy nowotworach trzustki

Klinicznie podejrzenie obecności guza trzustki można wysunąć niekiedy już na podstawie wywiadu i badania fizykalnego brzucha. Niepokojącym sygnałem może okazać się obecność guza w nadbrzuszu wraz ze współistniejącą żółtaczką.

USG jamy brzusznej ze względu na szeroką dostępność i łatwość w wykonaniu powinno być pierwszym badaniem w diagnostyce obrazowej.

Złotym standardem w przypadku podejrzenia zmian guzowatych w trzustce jest TK jamy brzusznej z użyciem środka kontrastowego. Pozwala ono na określenie wielkości guza, naciekania okolicznych struktur i wykrycia ewentualnych przerzutów, co ma kluczowe znaczenie w odniesieniu do możliwości wykonania zabiegu operacyjnego.

Innymi technikami obrazowymi w przypadku guzów trzustki są:

• endoskopwowa ultrasonografia (EUS),
• endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna (ECPW),
• cholangiopankreatografia rezonansu magnetycznego (MRCP).

Guzy trzustki wydzielające hormony

Osobną grupą nowotworów trzustki są tak zwane nowotwory neuroendokrynne. Guzy neuroendokrynne mogą wydzielać hormony lub być nieczynne hormonalnie. Te guzy trzustki rozwijają się z komórek wydzielania wewnętrznego rozproszonych w różnych częściach organizmu

Najczęściej występujące guzy neuroendokrynne w trzustce to:

• insulinoma – guz insulinowy,
• gastrinoma – guz gastrynowy,
• glucagonoma – guz glukagonowy,
• VIPoma – guz wydzielający VIP,
• somatostatinoma – guz somatostatynowy.