Torbiel trzustki – objawy, przyczyny, rokowanie, leczenie, powikłania

Czym jest torbiel trzustki?

Torbiel trzustki jest rozpoznawana obecnie częściej niż w przeszłości z powodu rozwoju technik obrazowania stosowanych w medycynie. Torbiele stwierdzane są najczęściej przypadkowo w trakcie badań obrazowych brzucha, przeprowadzanych z powodu innych chorób. Największym wyzwaniem w trakcie diagnostyki torbieli jest stwierdzenie, czy mają one charakter nowotworu złośliwego, czy są zmianami łagodnymi.

Torbiele trzustki to zbiorniki płynu wokół trzustki, które mogą zawierać komórki tkanki trzustki, enzymy trzustkowe lub krew, które dostały się do torbieli w wyniku uszkodzenia przewodu trzustkowego.

Wyróżniamy torbiele rzekome i prawdziwe. Torbiele rzekome mogą rozwijać się po epizodzie ostrego lub przewlekłego zapalenia trzustki, w niektórych przypadkach kilka tygodni lub miesięcy po zdarzeniu. Torbiel rzekoma trzustki różni się od torbieli prawdziwej tym, że jest pokryta innym rodzajem tkanki.

Zobacz również: Gdzie boli trzustka?

Przyczyny torbieli trzustki

Rzekoma torbiel trzustki może rozwijać się po epizodzie ostrego lub przewlekłego zapalenia trzustki lub po urazie brzucha. Torbiel rozwija się, gdy przewody trzustki są uszkodzone przez stan zapalny lub obrzęk, który występuje podczas zapalenia trzustki lub uszkodzenia ściany przewodu trzustki bądź przez czynniki mechaniczne, np. urazy jamy brzusznej odniesione w trakcie wypadku.

Prawdziwa t orbiel trzustki powstaje na skutek poszerzenia przewodu trzustkowego, przez kamień trzustkowy lub może być spowodowana zwężeniem w wyniku toczącego się w przewodzie trzustkowym procesu zapalnego, np. w przebiegu przewlekłego zapalenia trzustki.

Do innych przyczyn powstawania torbieli należą zakażenia pasożytami, takimi jak bąblowiec czy glista ludzka. Pasożyty te, przebywając w organizmie jako larwy tworzą torbiele, dobrze odgraniczone od tkanki narządu, w którym pasożytują. Torbiele prawdziwe mogą być także zmianami nowotworowymi.

Przeczytaj: Torbiel w zatoce, jak leczyć torbiele zatok?

Objawy torbieli trzustki

Torbiele o małych rozmiarach z reguły nie powodują dolegliwości. Objawy torbieli trzustki mogą wystąpić po epizodzie zapalenia trzustki i mogą obejmować:

• wzdęcia brzucha,
• bóle brzucha, które mogą promieniować do pleców,
• problemy z trawieniem pokarmów,
• utratę masy ciała,
• ogólne złe samopoczucie,
• nudności,
• wymioty.

Rozpoznanie torbieli trzustki

Proces diagnostyczny koncentruje się na identyfikacji rozmiaru i lokalizacji torbieli trzustki. Oprócz badania fizykalnego lekarz może również wykonać:

• tomografię komputerową jamy brzusznej,
• rezonans magnetyczny brzucha,
• USG jamy brzusznej,
• cholangiopankreatografię rezonansu magnetycznego (MRCP).

CT, czyli tomografia komputerowa to badanie obrazowe, które jest najdokładniejszą metodą diagnostyki rzekomej torbieli trzustki. Pacjentowi podaje się kontrast, czyli substancję, która na obrazie komputerowym będzie,,świecić na biało’’. Kontrast wypełnia torbiel i pokazuje jej kształt i wielkość.

Cholangiopankreatografia rezonansu magnetycznego jest również badaniem obrazowym i nie wymaga podania kontrastu. Wykonywana jest gdy u pacjenta przeciwwskazane jest wykonanie tomografii komputerowej, np. z powodu uczulenia na kontrast.

Wykonuje się także badania laboratoryjne krwi, w których stwierdza się wzrost poziomu amylazy i lipazy, czyli enzymów trzustkowych, enzymu fosfatazy zasadowej, bilirubiny i CRP, czyli tzw. białka ostrej fazy, którego wzrost świadczy o toczącym się procesie zapalnym w organizmie. Rozpoznanie opiera się na stwierdzeniu torbieli w badaniu obrazowym.

Leczenie torbieli trzustki

Metody leczenia torbieli trzustki zależą od wielkości i położenia torbieli oraz od objawów. Może być zalecana tylko obserwacja, ponieważ torbiele mają tendencję do wchłaniania się i ustępowania bez leczenia. Torbiele rzekome, które utrzymują się dłużej niż 12 tygodni, mogą powodować powikłania i są z reguły usuwane chirurgicznie.

Małe torbiele, o średnicy mniejszej niż 3 cm, które uważane są za łagodne, mogą być regularnie kontrolowane przy użyciu obrazowania w USG, tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego i nie wymagają leczenia.

Leczenie torbieli trzustki może być złożone i na ogół zaleca się przeprowadzać je w ośrodku, który zajmuje się leczeniem i diagnostyką chorób trzustki.

Możliwości leczenia obejmują drenaż torbieli przez skórę przy pomocy igły wprowadzanej do trzustki pod kontrolą USG. Drenaż przeprowadza się w przypadku dużych torbieli trzustki, dających nasilone objawy. Drenaż endoskopowy torbieli przy użyciu endoskopowej cholangiopankreatografii wstecznej (ERCP) jest uznawany za najlepszą metodę.

Endoskopia polega na wprowadzaniu rurki przez usta chorego. Rurka prowadzona jest następnie przez przełyk i żołądek do dwunastnicy, czyli początkowego odcinka jelita cienkiego. W dwunastnicy znajduje się mały otworek, tzw. brodawka Vatera, gdzie uchodzi przewód trzustkowy. Przez brodawkę rurkę wprowadza się do przewodu trzustkowego, a następnie zakłada się stent. Stent to rurka małych rozmiarów, którą mocuje się w świetle przewodu. Po założeniu stentu stanowi on część ściany przewodu. Rozszerza istniejące zwężenie i zapobiega ponownemu zarośnięciu przewodu.

Torbiele, które utrzymują się dłużej niż 12 tygodni są kwalifikowane do leczenia chirurgicznego. Stosuje się metodę drenażu chirurgicznego, który polega na wykonaniu połączenia między torbielą i żołądkiem lub torbielą a jelitem cienkim.

Torbiel na trzustce – powikłania

Torbiel trzustki może powodować powikłania, takie jak:

• krwawienie,
• tętniak rzekomy,
• zakażenie torbieli,
• pęknięcie torbieli.

Krwawienie jest skutkiem uciskania przez torbiel dużych żył przebiegających w sąsiedztwie trzustki. Doprowadza to do powstania żylaków żołądka lub przełyku, które następnie krwawią. Również naczynia znajdujące się w pobliżu torbieli mogą zostać uszkodzone i wykrwawiać się do zbiornika z płynem, co stwierdzić można w trakcie badania USG.

Torbiel trzustki może spowodować także uszkodzenie dużych tętnic przebiegających w okolicy trzustki. Dochodzi do wytworzenia połączenia między tętnicą a torbielą. Pęknięcie tętniaka wiąże się z wykrwawieniem i ryzykiem zgonu. Zakażenie torbieli powoduje nasilenie odczynu zapalnego, gorączkę, pogorszenie stanu zapalnego. Objawia się bardzo silnym bólem w nadbrzuszu. Zakażona torbiel może pęknąć, a zawartość wylać się do jamy brzucha. Grozi to zapaleniem otrzewnej, które jest poważnym stanem zagrażającym życiu.

Powikłania torbieli trzustki są zawsze wskazaniem do pilnego podjęcia leczenia.