Przerost łechtaczki – co oznacza duża łechtaczka, jak się ją leczy i czy można zmniejszyć?

Prawidłowa wielkość łechtaczki

Łechtaczka zaliczana jest do żeńskich zewnętrznych narządów płciowych. Zbudowana jest ona z struktur występujących również w prąciu – tzw. ciał jamistych. Parzyste ciała jamiste tworzą trzon łechtaczki, na szczycie którego zlokalizowana jest żołądź łechtaczki. Łechtaczka pokryta jest nabłonkiem, pod którym znajduje się tkanka łączna zawierająca liczne naczynia krwionośne oraz nerwy. Określenie normalnego rozmiaru łechtaczki jest trudne, jednak przyjmuje się, że zwykle wynosi on poniżej 0,5 cm (fizjologiczna norma dla łechtaczki niebędącej w stanie erekcji). W naturalnych warunkach, podczas podniecenia dochodzi do fizjologicznego powiększenia łechtaczki. Jej żołądź, podobnie jak u mężczyzn wypełnia się krwią i staje się bardziej podatny na bodźce podczas pieszczot. Jest to tzw. erekcja łechtaczki (wzwód łechtaczki).

Na czym polega przerost łechtaczki?

Przerost łechtaczki (klitoromegalia) jest to stan, w którym łechtaczka osiąga rozmiary przekraczające fizjologiczną normę. Nie należy mylić przerostu łechtaczki z jej powiększeniem wynikającym z pobudzenia seksualnego – w przeciwieństwie do niego, powiększenie łechtaczki w przebiegu klitoromegalii utrzymuje się stale.

Przerost łechtaczki pojawiający się u dorosłych kobiet może być nie tylko źródłem dyskomfortu, a nawet dolegliwości bólowych w czasie kontaktów seksualnych – objaw ten zawsze powinien zwrócić uwagę pacjentki, ponieważ może być manifestacją poważnych patologii np. hormonalnie czynnego nowotworu jajnika.

Przyczyny przerostu łechtaczki – dlaczego jest za duża?

Wśród przyczyn odpowiedzialnych za wystąpienie przerostu łechtaczki wymienia się czynniki wrodzone (np. wrodzony przerost nadnerczy), a także nabyte (np. nowotwory jajników, czy ropnie). Wystąpienie przerostu łechtaczki może być zależne od zaburzeń gospodarki hormonalnej, lub występować przy prawidłowym poziomie hormonów. Niekiedy określenie przyczyny klitoromegalii, mimo przeprowadzenia odpowiedniej diagnostyki, bywa trudne lub niemożliwe – wówczas przerost łechtaczki określany jest jako idiopatyczny.

Poszczególne przyczyny przerostu łechtaczki wymieniono poniżej.

1) Przyczyny hormonalne

• wrodzony przerost nadnerczy,
• zespół policystycznych jajników (zespół Steina – Leventhala, PCOS),
• obustronny guz wywodzący się z komórek wnęki jajnika,
• nowotwory gonad produkujące hormony steroidowe,
• nowotwór nadnerczy produkujący androgeny,
• nowotwory pęcherza moczowego,

Przerośnięta łechtaczka – przyczyny inne niż hormonalne

Duża część przypadków, kiedy kobiety w gabinetach ginekologicznych określają łechtaczkę jako zbyt dużą powodowana jest przyczynami idiopatycznymi (nie wiadomo dlaczego łechtaczka jest za duża).

Przyczyny niezwiązane z zaburzeniami hormonalnymi to

• neurofibromatoza,
• cysta naskórkowa,
• ropień,
• nevus lipomatosus superficialis,
• przerost łechtaczki u dziewczynek urodzonych przedwcześnie,
• naczyniak jamisty,
• rzekomy przerost łechtaczki.

Przerostu łechtaczki – badania i diagnostyka

Przeprowadzenie szczegółowych badań u kobiet i dziewczynek cierpiących na przerost łechtaczki jest bardzo istotne, gdyż może być to manifestacja poważnych schorzeń. Niekiedy przerostowi łechtaczki towarzyszyć może hirsutyzm (nadmierne owłosienie na twarzy, brzuchu, klatce piersiowej, plecach, kończynach górnych, udach) lub objawy wirylizacji - obniżenie tembru głosu, łysienie typu męskiego, czy zmiana proporcji ciała.

Obecność powyższych objawów przemawia za tym, iż przyczyną klitoromegalii jest podwyższony poziom androgenów (hiperandrogenizacja) – w celu określenia poziomu androgenów (testosteronu, DHEA-S) wykonywane jest oznaczenie ich stężenia we krwi. Ustalenie źródła nadmiaru androgenów ułatwia wykonanie testu z użyciem deksametazonu. W przypadku objawów wirylizacji istotne jest wykonanie badań obrazowych np. tomografii komputerowej jamy brzusznej i miednicy, gdyż mogą one uwidocznić ewentualną obecność guza jajnika lub nadnerczy, który wymaga ukierunkowanego leczenia.

W przypadku noworodków płci żeńskiej, u których występują objawy wirylizacji zewnętrznych narządów płciowych wskazane oznaczenie stężeń hormonów we krwi oraz ich metabolitów w moczu, a także badań obrazowych (USG, genitoskopii, genitografii) i w niektórych przypadkach – genetycznych.

Gdy przerostowi łechtaczki nie towarzyszy hirsutyzm lub wykładniki wirylizacji, jej przyczyną może być obecność patologii w obrębie samej łechtaczki (np. ropnia).

Leczenie przerostu łechtaczki

Postepowanie w przypadku przerostu łechtaczki jest zależne od przyczyny, która jest odpowiedzialna za jego powstanie. Leczenie przyczynowe schorzeń, których manifestacją jest klitoromegalia, oparte jest na środkach farmakologicznych lub zabiegach chirurgicznych. Natomiast zmniejszenie wymiarów samej łechtaczki jest możliwe dzięki leczeniu inwazyjnemu.

Zmniejszenie łechtaczki – czy jest możliwe?

Najpospolitsza metodą stosowaną w celu zmniejszenia przerośniętej łechtaczki jest częściowa resekcja chirurgiczna. Ta klasyczna metoda może jednak wiązać się w upośledzeniem ukrwienia lub unerwienia łechtaczki, czy powikłaniem w postaci zrostów pooperacyjnych.

Korzystniejszą metodą wydaje się częściowe wycięcie łechtaczki za pomocą specjalnego skalpela harmonicznego. Zaletą tej metody jest jej precyzyjność, ograniczenie krwawienia w czasie zabiegu (usuwanie nadmiaru tkanki połączone jest z jednoczesnym zapobieganiem krwawieniu – koagulacją) oraz zapobieganie uszkodzeniom w obrębie otaczających struktur.