Ubytek przegrody międzykomorowej (VSD) – przyczyny, objawy, leczenie

Czym jest ubytek przegrody międzykomorowej?

Jedną z wrodzonych wad serca jest ubytek przegrody międzykomorowej. Jest to najczęściej występująca u dzieci wada wrodzona serca. Jej następstwem jest brak części przegrody oddzielającej obie komory serca od siebie. W większości przypadków jest wykrywana bardzo szybko. Leczenie zazwyczaj kończy się pełnym sukcesem. Liczba powikłań pooperacyjnych jest niewielka.

Ubytek przegrody a czynność serca

Komory zdrowego serca pompują krew na obwód, natomiast przedsionki napełniają komory mięśnia serca. U osób zdrowych krew odtlenowana to ta powracająca z obiegu i napływająca do prawego przedsionka. Krew ta w ramach cyklu pracy serca napływa do prawej komory. Siłą pracy mięśni komory wypompowywana jest do płuc, gdzie jest natleniana. Krew bogata w tlen wraca do lewego przedsionka, a dalej do lewej komory. Z lewej komory serca wychodzi aorta – największe naczynie w ludzkim organizmie, za pomocą którego krew bogata w tlen przedostaje się krwiobiegu, a w efekcie do wszystkich komórek organizmu.

W warunkach prawidłowych obie komory serca oddzielone są od siebie przegrodą międzykomorową. Struktura ta ma nie dopuścić do tego, aby krew odtlenowana i bogata w tlen mieszały się ze sobą. U dzieci z ubytkiem przegrody międzykomorowej, w ścianie tej znajduje się przerwa-ubytek. W rezultacie, gdy serce pracuje, pewna ilość krwi znajdującej się w lewej komorze (krwi bogatej w tlen) przedostaje się przez ten otwór do prawej komory. W prawej komorze krew natleniona miesza się z krwią odtlenioną i wraca do płuc.

Krew przepływająca przez otwór w przegrodzie wydaje odgłos, określany jako szmer sercowy. Lekarz osłuchujący dziecko przy pomocy stetoskopu jest w stanie usłyszeć ten szmer. To właśnie osłuchiwanie jest najczęstszym i skutecznym sposobem na wstępne postawienie diagnozy, która następnie sprawdzana jest przy wykorzystaniu innych badań, w tym obrazowych.

Ubytek przegrody międzykomorowej może znajdować się w różnych miejscach przegrody, a także może być różnych rozmiarów. I to determinuje w największym stopniu sposób i rodzaj leczenia tej wady oraz rokowanie.

Przyczyny ubytku przegrody międzykomorowej?

Do powstania ubytku przegrody międzykomorowej dochodzi w trakcie życia płodowego. Wada ta towarzyszy dziecku od momentu urodzenia. Wada rozwija się w czasie trwania życia płodowego, "formowania" się serca i poszczególnych jego jam.

Jako przyczynę powstawania ubytku przegrody międzykomorowej wymienia się czynniki genetyczne i środowiskowe, choć najczęściej trudno jednoznacznie wskazać na przyczynę powstania tej wady.

Dziura w sercu – objawy

Ubytek przegrody międzykomorowej jest zwykle wykrywany w ciągu kilku pierwszych tygodni życia dziecka, przez lekarza wykonującego rutynowe badania kontrolne. Wadę udaje się wykryć głównie dzięki wspomnianemu wcześniej szmerowi, który powstaje na skutek przepływu krwi przez ubytek powstały w ścianie oddzielającej komory serca. Szmer związany z ubytkiem przegrody międzykomorowej ma charakterystyczne cechy, co pozwala neonatologowi i pediatrze wcześnie zdiagnozować taką wadę.

Lokalizacja i wielkość ubytku to dwie najważniejsze cechy decydujące o sposobie leczenia i rokowaniu. Cechy te decydują także o tym, czy i jakie objawy będzie w stanie zauważyć lekarz w czasie badania.

Mały ubytek przegrody międzykomorowej u dziecka może zamykać się sam. Starsze dzieci z niewielkimi ubytkami przegrody międzykomorowej zwykle nie doświadczają żadnych objawów, poza słyszalnym dla lekarza szmerem serca. W ich przypadku konieczne mogą być regularne wizyty u lekarza w celu sprawdzenia, czy wada się nie pogłębia i czy nie powoduje jakichkolwiek problemów.

Ubytki przegrody międzykomorowej różnej wielkości, które nie zostały wyleczone, mogą dawać szereg widocznych objawów. Dziecko może:

• szybko oddychać,
• łatwo się męczyć,
• wolniej przybierać na wadze,
• reagować płaczem i zmęczeniem w czasie karmienia.

Oznaki takie wskazują zwykle, że ubytek nie ulegnie samoczynnemu zamknięciu i konieczne może być przeprowadzenie operacji kardiochirurgicznej. Zabieg taki wykonuje się zwykle w okresie pierwszych 3 miesięcy życia dziecka. Przeprowadzenie zabiegu poprzedza farmakoterapia. Osoby z ubytkiem przegrody międzykomorowej są bardziej narażone na wystąpienie zapalenia wsierdzia – infekcji o podłożu bakteryjnym.

Jakie badania się wykonuje?

Jeśli po urodzeniu dziecka zostanie wykryty szmer w sercu, lekarz pediatra lub neonatolog kieruje dziecko do kardiologa dziecięcego lub kardiochirurga. Poza badaniem przedmiotowym specjalista zbierze także wywiad medyczny, w tym także ten dotyczący podobnych zachorowań w rodzinie. W przypadku podejrzenia ubytku przegrody międzykomorowej, kardiolog może zlecić wykonanie:

• prześwietlenia RTG klatki piersiowej (możliwość zobaczenia sylwetki serca),
• badania EKG,
• badania echo serca (fale dźwiękowe używane są do uzyskania obrazu serca),
• cewnikowania serca, zapewniającego informację o budowie serca, a także o ciśnieniu krwi i poziomie nasycenia krwi tlenem w poszczególnych jamach serca.

Leczenie ubytku przegrody międzykomorowej

Leczenie ubytku przegrody międzykomorowej u dziecka zależy od lokalizacji i wielkości tego ubytku. Sposób leczenia zależy także od wieku dziecka. Jeśli ubytek jest mały, a co ważniejsze nie powoduje dolegliwości, zazwyczaj dziecko nie jest klasyfikowane do zabiegu operacyjnego. Dziecko musi być jednak pod opieką specjalisty kardiologa lub kardiochirurga. Lekarze oceniać będą, czy wada zanika, czy też się pogłębia. Często lekarze decydują się na wdrożenie farmakoterapii.

U większości dzieci mały ubytek przegrody międzykomorowej zamyka się samoczynnie. W niektórych przypadkach ubytek nie ulega zamknięciu, ale także nie powiększa się. Mały ubytek i brak objawów oznacza, że dziecko nie musi ograniczać swojej aktywności. Większe ubytki leczy się chirurgicznie. Zabieg polega na zszyciu ubytku. W niektórych przypadkach stosuje się implant, który wszywa się w przegrodę.

Operacje wykonuje się na otwartym sercu lub też poprzez wprowadzenie cewnika do naczynia, które prowadzi do serca. Drogą tą wprowadzany jest do serca implant wykonany z siatki, który zamyka ubytek. Obie metody są skutecznym sposobem leczenia wady.