USG 4D – na czym polega i kiedy je wykonać? Wskazania, przebieg badania, cena

Badanie USG w ciąży – po co się je wykonuje?

Badanie USG to nieinwazyjna metoda wykorzystująca generowane przez aparat fale dźwiękowe, niesłyszalne dla człowieka, do wewnątrzmacicznego obrazowania płodu. Jest bezpieczne, niebolesne, krótkie i łatwo dostępne. To podstawowe narzędzie diagnostyczne w ocenie przebiegu ciąży. Dzięki obrazowi otrzymanemu za pomocą fal ultradźwiękowych lekarz może stwierdzić, czy płód prawidłowo się rozwija, wykryć u niego wady wrodzone oraz określić, czy budowa narządów wewnętrznych matki nie wykazuje nieprawidłowości mogących wpłynąć na rozwój ciąży oraz przebieg porodu.

Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników zaleca, aby kobiety ciężarne badanie USG wykonywały czterokrotnie. W zależności od etapu zaawansowania ciąży cel badania jest nieco inny:

• przed 10. tygodniem ciąży– na początku ciąży wykonuje się standardowe badanie 2D transwaginalne, służące przede wszystkim potwierdzeniu obecności zarodka oraz wykryciu bicia jego serca;
• pomiędzy 11. a 13. tygodniem;
• pomiędzy 18. a 22. tygodniem;
• pomiędzy 28. a 32. tygodniem.

W kolejnych etapach ciąży lekarz w czasie badania USG jest w stanie wykryć zaburzenia w anatomii płodu i wady wrodzone, takie jak wady serca, zniekształcenia kończyn, obecność dodatkowych palców, rozszczep wargi i podniebienia, rozszczep kręgosłupa czy ryzyko wad genetycznych (np. zespołu Downa). Badanie umożliwia też ocenę przepływu krwi. W USG widać również kierunek ułożenia dziecka przed porodem. Zalecane badania mają na celu zminimalizować ryzyko komplikacji podczas porodu oraz jak najwcześniejsze zapewnienie odpowiedniej pomocy medycznej dla dziecka z wykrytymi wadami – łącznie z zabiegiem chirurgicznym przeprowadzanym jeszcze w łonie matki.

Przeczytaj też: Czym jest zespół Pataua?

Na czym polega USG 4D?

Choć „złotym standardem” dostępnym dla wszystkich kobiet ciężarnych jest refundowane przez NFZ USG 2D, to coraz więcej rodziców decyduje się na wykonanie odpłatnego badania USG 3D lub 4D. Dlaczego?

Badanie USG 3D jest nieinwazyjnym badaniem obrazowym pozwalającym zobaczyć obraz płodu w łonie matki w różnych płaszczyznach i pod różnymi kątami. Obraz taki znacznie lepiej ukazuje przyszłym rodzicom wygląd dziecka niż ultrasonografia dwuwymiarowa. W wersji USG 4D można dodatkowo podglądać dziecko w czasie rzeczywistym, obserwować jego ruchy i mimikę twarzy. Najbardziej wartościowe badanie będzie to wykonane w trzecim trymestrze ciąży.

USG 4D – przebieg badania

Technika wykonywania USG 4D nie odbiega od metody klasycznej. Kobieta kładzie się na kozetce, a lekarz przykłada do jej brzucha głowicę aparatu. Z reguły badanie USG w ciąży rozpoczyna się od obserwacji dwuwymiarowej, podczas której dokonuje się między innymi stosownych pomiarów wielkości płodu i poszczególnych części jego ciała, łożyska, ilości płynu owodniowego, oceny pracy serca dziecka i jego płci, a także przepływu krwi w naczyniach mózgowych.

Następnie lekarz zmienia parametry techniczne aparatu i dokonuje oceny płodu techniką 4D. W USG 4D możemy płód obracać prawie dowolnie na ekranie aparatu, uzyskując przekroje niedostępne w badaniu tradycyjnym, co stanowi wielką zaletę, ponieważ obraz uzyskany dwuwymiarowo często zależy od ułożenia płodu w chwili badania.

Badanie ciąży pojedynczej trwa około 10-15 minut, a w przypadku ciąży bliźniaczej nieco dłużej. Na życzenie rodziców lekarz udostępni wynik badania 4D w postaci krótkiego filmu.

To też może Cię zainteresować: Bezpieczne pozycje seksualne w ciąży

USG 4D – zalety i wady badania

Badanie w czasie rzeczywistym dostarcza zdecydowanie bardziej atrakcyjnego wizualnie obrazu rozwijającego się dziecka, ale nie wydaje się bardziej skuteczne w diagnozowaniu wad płodu niż USG dwuwymiarowe.

Zdecydowane zalety badania metodą 4D to:

• możliwość obserwacji dziecka w różnych płaszczyznach i pod dowolnym kątem;
• realistyczny obraz twarzy i ciała dziecka;
• możliwość obserwacji ruchów, mimiki, uśmiechu;
• poszerzenie wizualizacji wad płodu wykrytych w badaniu 2D;
• nieco większa wykrywalność niektórych wad rozwojowych układu nerwowego płodu (rozszczep podniebienia);
• możliwe rozpoznanie zaburzeń układu nerwowego na podstawie wzorców ruchowych płodu.

Wady badania 4D to:

• brak refundacji NFZ (cena badania 4D to w zależności od placówki to około 300 zł);
• nie jest dostępne w każdym gabinecie (wymagana odpowiednia aparatura);
• jakość obrazu ultrasonograficznego bardzo zależy od warunków badania: wieku ciąży, ilości płynu owodniowego, grubości tkanki tłuszczowej kobiety oraz ułożenia dziecka.

USG 4D – czy warto wykonać?

Niewątpliwie badanie USG 4D jest niezwykłym postępem w rozwoju technik obrazowych i ma przed sobą dużą przyszłość. Wciąż jednak nie wykazuje na tyle istotnej przewagi nad badaniem 2D, aby mogło je całkowicie zastąpić. Trójwymiarowe badanie w czasie rzeczywistym nie może być wykonywane zamiast zalecanych badań prenatalnych w technice 2D – może jednak stanowić ich wartościowe uzupełnienie.

Nie sposób pominąć wartości emocjonalnej badania USG 4D. Kobieta może widzieć swoje dziecko, jego ruchy, twarz, a w ostatnich tygodniach przed porodem nawet gesty i mimikę twarzy. Pozwala to jej na budowanie więzi emocjonalnej z dzieckiem, jeszcze zanim po raz pierwszy weźmie je na ręce oraz łagodzenie stresu czy strachu przed rodzeniem.

Wreszcie, USG 4D daje także podobne możliwości mężczyźnie, który nie doświadcza bezpośredniego kontaktu z dzieckiem przed porodem, nie czuje jego ruchów i obecności. Oglądanie potomka przed narodzinami pozwala mu na dorastanie do roli ojca i radosne oczekiwanie na jego przyjście na świat.

Przeczytaj też: Czym jest Alkoholowy Zespół Płodowy?

USG 4D w ginekologii

Warto wspomnieć, że USG trójwymiarowe (3D/4D) znajduje zastosowanie nie tylko w badaniach prenatalnych, ale i w innych obszarach ultrasonografii ginekologicznej. Technika ta dobrze się sprawdza w diagnozowaniu wad wrodzonych macicy, ponieważ lepiej obrazuje kształt jamy macicy niż standardowa technika. W zaobserwowanych zmianach na jajnikach lub w innych guzach i torbielach pomaga w ocenie stopnia ich unaczynienia oraz w ocenie gęstości siatki naczyń krwionośnych.

Nieinwazyjne badanie obrazowe to dziedzina wciąż rozwijająca się. Techniki trójwymiarowe mają szansę w przyszłości znacznie poprawić skuteczność diagnostyki nie tylko w dziedzinie ginekologii.