Rejestr ciąż – co oznacza, jak działa?

Co to jest „rejestr ciąż”?

Ministerstwo Zdrowia zapewnia, że tak naprawdę nie istnieje nic takiego, jak centralny rejestr ciąż. Istnieje za to System Informacji Medycznej (SIM), obsługiwany przez platformę e-zdrowie.

Do SIM wprowadzane są informacje o udzielanych pacjentom świadczeniach zdrowotnych. Ma to usprawniać pracę personelu medycznego oraz ułatwić obieg dokumentacji medycznej.

Obawy społeczeństwa budzi jednak fakt, że 3 czerwca 2022 r. minister zdrowia Adam Niedzielski podpisał rozporządzenie, które wprowadza poszerzenie systemu raportowania w oparciu o zalecenia Komisji Europejskiej. Zgodnie z nowymi wytycznymi do SIM trafią informacje o:

• grupie krwi,
• alergiach,
• implantach,
• rozpoczęciu i zakończeniu hospitalizacji,
• ciąży usługobiorcy.

To właśnie umieszczenie w bazie danych informacji o ciąży pacjentki budzi największe obawy – tym bardziej, że dane te lekarz ma obowiązek wprowadzić do systemu niezależenie od tego, czy pacjentka wyraża na to zgodę, czy nie.

Jak będzie działać rejestr ciąż?

Dane o ciąży to jedna z wielu informacji o stanie zdrowia, jaką lekarz będzie zobligowany umieścić w Systemie Informacji Medycznej. Dotyczyć to będzie zarówno placówek medycznych świadczących usługi w ramach NFZ, jak i przychodni oraz gabinetów prywatnych.

W jakim celu gromadzone będą dane o ciążach?

Ciąża jest stanem wymagającym większej dbałości o zdrowie. W trosce o zdrowie dziecka kobiety ciężarne nie powinny poddawać się niektórym procedurom medycznym, np. badaniu RTG. Ciężarnym zaleca się też unikanie farmakoterapii ze względu na często nieznany wpływ leków na przebieg ciąży.

Niektóre leki mogą mieć szczególnie szkodliwe działanie na płód i są w ciąży zakazane. Resort zdrowia przekonuje, że umieszczenie informacji o ciąży już na jej wczesnym etapie pozwoli lepiej zadbać o zdrowie kobiety i dziecka.

Informacja o ciąży może być istotna w takich przypadkach, jak:

• udzielanie pomocy w nagłych przypadkach, kiedy niemożliwe jest uzyskanie informacji o stanie zdrowia od pacjentki;
• unikanie przepisywania leków niewskazanych w ciąży ze względu na działanie teratogenne (uszkadzające płód);
• ułatwienie weryfikacji uprawnień do bezpłatnych leków oraz otrzymanie świadczenia medycznego poza kolejnością.

Kto będzie miał dostęp do rejestru ciąż?

Kobiety mogą czuć się zaniepokojone w związku z gromadzeniem wrażliwych danych o ich zdrowiu przez podmioty medyczne. W sprawę zaangażowany został nawet Rzecznik Praw Obywatelskich, który prosił Ministerstwo Zdrowia o wyjaśnienia.

Zgodnie z zapewnieniami ministra zdrowia, dostęp do informacji przekazywanych do systemu przez lekarzy będzie miał jedynie personel medyczny udzielający świadczeń danej osobie, a także lekarz, pielęgniarka i położna wybrani przez pacjentkę w ramach POZ. Zgodę na dostęp do informacji medycznej dla innych osób, np. członków rodziny, można wyrazić za pośrednictwem Internetowego Konta Pacjenta.

Sąd lub prokuratura mogą mieć wgląd w dane medyczne jedynie w sytuacji, kiedy prowadzone jest postępowanie w danej sprawie. Rejestr ciąż nie będzie więc swobodnie dostępny dla tych instytucji.

Jak długo dane o ciąży będą w systemie?

Dane o ciąży pacjentki będą widniały w Systemie Informacji Medycznej do momentu udokumentowania porodu. Ale co w sytuacji, kiedy ciąża nie zostanie donoszona? W przypadku poronienia zarejestrowanego w placówce medycznej informacja o ciąży zostanie usunięta.

Poronienia, do których może dojść w warunkach domowych, nie zostaną uwzględnione w bazie danych, jeśli pacjentka nie poinformuje o tym lekarza. W takim wypadku informacja o ciąży będzie widniała w SIM do dnia spodziewanego porodu.

Rejestr ciąż – czy jest się czego bać?

W świetle zaostrzonych w Polsce przepisów antyaborcyjnych kobiety obawiają się umieszczenia w rejestrze ciąż ze względu na możliwość poronienia i związanych z tym ewentualnych konsekwencji prawnych.

Na wczesnym etapie ciąży poronienia występują dosyć często w sposób naturalny. Czy należy się bać konsekwencji prawnych wobec kobiety, której ciąża w sposób naturalny uległa poronieniu? Obecnie nie ma przepisów, które nakładałyby na kobietę karę w takiej sytuacji. Czy w przyszłości to się zmieni – nie wiadomo.

Jakie mogą być skutki nowych przepisów?

Choć rejestr ciąż to rozwiązanie wprowadzane w dobrej wierze, mające na celu ochronę zdrowia kobiety i jej dziecka, może mieć skutki wręcz odwrotne. Kobiety będące w ciąży mogą zgłaszać się do lekarza dużo później niż dotychczas, chcąc przeczekać okres, kiedy ciąża jest jeszcze zagrożona.

Unikną wtedy ewentualnego „tłumaczenia się” w razie utraty ciąży, ale też narażają się na brak opieki lekarskiej w okresie, kiedy ciąża jest najbardziej wrażliwa.

Czy gromadzenie danych medycznych jest bezpieczne?

W obecnych czasach cyfryzacja postępuje w każdej dziedzinie życia, również w medycynie. Wprowadzane zmiany mają na celu zwiększenie dostępności i przejrzystości informacji przekazywanych do Systemu Informacji Medycznej, co usprawni pracę personelu medycznego, ułatwi obieg dokumentacji medycznej i ograniczy koszty jej udostępniania. Dla pacjenta i dla lekarza oznacza to znacznie ułatwienie, bo „wszystko jest w systemie”. Ale jakim kosztem?

Być może dla niektórych katalog danych zbieranych od pacjentów może wydawać się zbyt obszerny. Nie wiemy też, w jakim kierunku pójdą kolejne zmiany przepisów prawnych. Pozostaje tylko być czujnym i czekać, co przyniosą kolejne miesiące.