Fruktozamina – co oznacza niska i wysoka fruktozamina w badaniu krwi?

Fruktozamina i hemoglobina glikowana

Cukrzyca charakteryzuje się wahaniami poziomu glukozy – od niskich (hipoglikemia) po wysokie (hiperglikemia). Okazyjne badanie poziomu glukozy na czczo lub po posiłku (glikemia przygodna) nie zawsze pozwala uchwycić zmiany poziomu cukru we krwi. Wtedy przydatny okazuje się być marker, który dokładnie obrazuje wahania glikemii w dłuższym przedziale czasu.

Takimi markerami są m.in. hemoglobina glikowana (HbA1c) oraz fruktozamina (izoglukozamina). Białka osocza są stale poddawane reakcji glikacji, czyli nieenzymatycznego przyłączania glukozy, co zmienia ich budowę oraz funkcje białek. Najważniejszym białkiem osocza podlegającym takiej reakcji jest albumina, a jej poziom oznaczany jest jako fruktozamina. Obrazuje ona poziom glikemii z ostatnich 2–3 tygodni.

Czytaj również: Niska hemoglobina – przyczyny

Fruktozamina – badanie – kiedy wykonać?

Gdy zostanie zdiagnozowana cukrzyca, fruktozamina umożliwia kontrolę przebiegu leczenia choroby. Szczególnym zaleceniem do jej oznaczania są sytuacje, które wykluczają badanie hemoglobiny glikowanej – np. anemia hemolityczna, gdy znacznie skraca się czas przeżycia krwinek czerwonych, a otrzymany fałszywy wynik wskazuje na obniżony jej poziom.

Inną sytuacją jest obecność krwinek sierpowatych bądź niewydolność nerek, a także hipertriglicerydemia i hiperbilirubinemia. Oznaczenie fruktozaminy wskazane jest u kobiet w ciąży, u których zdiagnozowano cukrzycę ciężarnych, a także u tych chorych, u których często zmieniane jest postępowanie terapeutyczne.

Wtedy zmiana diety, stosowanej insuliny lub leków hipoglikemizujących wymaga kontroli w dłuższych przedziałach czasu. Najszybciej na te zmiany reaguje fruktozamina, obejmując około 3 tygodnie wstecz. Hemoglobina glikowana obejmuje okres nawet 120 dni (tyle żyją krwinki czerwone), zatem nie należy się spodziewać zmiany na przestrzeni pierwszych 2–3 tygodni. Warto mieć na uwadze, że fruktozamina nie jest parametrem oznaczanym w ramach diagnostyki cukrzycy. Do tego celu służy oznaczenie glikemii przygodnej i glikemii na czczo oraz doustny test tolerancji glukozy.

Przeczytaj też: Co oznacza wysoki poziom hemoglobiny?

Badanie fruktozaminy – wyniki i normy w morfologii krwi

Oznaczanie fruktozaminy wykonywane jest z próbki krwi żylnej, najczęściej pobranej z żyły łokciowej. Pacjent nie musi przygotowywać się do badania ani być na czczo. Na wynik badania krwi wpływać może: wysoki poziom kwasu askorbinowego, podwyższone stężenie tłuszczów we krwi, hemoliza bądź nadczynność tarczycy. Wszelkie nieprawidłowości stwierdzone w surowicy powinny być odnotowane przez laboratorium. Jeśli ma być sprawdzane stężenie fruktozaminy cena badania to około 18–60 zł. Czas oczekiwania wynosi koło 10 dni.

Gdy oznaczana jest fruktozamina, norma nie jest określona jako bezwzględne wartości referencyjne. Podane są natomiast zalecane przedziały wartości:

• osoba zdrowa, bez cukrzycy: poniżej 285 µmol/l;
• osoba z wyrównaną cukrzycą: w zakresie 286–350 µmol/l;
• osoba z niewyrównaną cukrzycą: powyżej 450 µmol/l.

Średnio wzrostowi glukozy o 30 mg/dl towarzyszy podniesiony poziom fruktozaminy o 180 µmol/l.

Wysoka fruktozamina a hiperglikemia (wysoki cukier)

Podwyższona fruktozamina wskazuje na niewystarczające wyrównanie glikemii w ostatnich 2–3 tygodniach. Przyczyną może być źle zbilansowana dieta dostarczająca zbyt dużych ilości węglowodanów, stosowanie zbyt małych dawek insuliny lub spadek skuteczności leczenia na drodze większej tolerancji organizmu na insulinę.

Zbyt wysoka fruktozamina powinna skłonić do częstszych oznaczeń glikemii, zwłaszcza tych wykonywanych przez pacjenta glukometrem, w ramach samokontroli cukrzycy, a także zmodyfikowania diety czy sposobu leczenia cukrzycy.

Niska fruktozamina a normy cukru

Za niska fruktozamina u osoby chorej oznacza dobre kontrolowanie glikemii, a zatem skuteczne leczenie cukrzycy. Wynik poniżej normy może być efektem zbyt niskiego poziomu białka, a tym samym – albuminy. Hipoalbuminemia zaniża zatem wyniki.

Interpretacja fruktozaminy powinna być zawsze dokonywana w oparciu o stan kliniczny pacjenta i szczegółowy wywiad lekarski. Może dojść do sytuacji, gdy glikemia waha się od bardzo niskich do bardzo wysokich, a fruktozamina ma wartości z przedziału cukrzycy wyrównanej. Dobrze jest zatem polegać nie tylko na oznaczniu fruktozaminy, ale także na stężeniach glikemii (poziomu cukru we krwi).