Badania na choroby weneryczne – jakie, gdzie i po jakim czasie od stosunku wykonać?

Badania na choroby weneryczne – z krwi, wymazy, testy

Choroby weneryczne, czyli choroby przenoszone drogą płciową najczęściej spowodowane są przez bakterie lub grzyby. Wiele chorób wenerycznych przebiega bezobjawowo, co sprzyja nieświadomemu zakażaniu kolejnych osób i może prowadzić do rozwoju poważnych powikłań. Dlatego tak ważne jest wykonywanie badań na choroby weneryczne – to jedyna możliwość zdiagnozowania choroby wenerycznej.

Najlepszą metodą diagnozowania zakażenia są badania laboratoryjne w kierunku chorób wenerycznych. Są to badania krwi na choroby weneryczne (testy serologiczne), a także badania bakteriologiczne z wymazów pobranych z układu moczowo-płciowego. To nie jedyne badania wenerologiczne. Dostępne są także testy na choroby weneryczne w aptece, które można wykonać w domowym zaciszu. Takie domowe testy na choroby weneryczne wybierane są najczęściej przez osoby, które chcą uniknąć krępującej wizyty u lekarza, jednak testy te są mniej wiarygodne niż wykonywane w laboratorium. Ponadto dodatni wynik takiego testu zawsze wymaga potwierdzenia.

W przypadku większości chorób przenoszonych drogą płciową nie jest możliwe zakażenie na drodze wspólnego korzystania z toalety czy przedmiotów użytku osobistego. Wyjątkiem jest rzeżączka, choć takie zakażenia pośrednie zdarzają się bardzo rzadko. Ponadto możliwa jest transmisja choroby wenerycznej z matki na dziecko podczas ciąży i porodu. A w przypadku wirusa HIV oraz wirusa WZW B możliwe jest zakażenie drogą krwiopochodną.

Przeczytaj też: Pieczenie penisa – co może być przyczyną?

Gdzie zrobić badania na choroby weneryczne?

Badania te mogą być wykonane w laboratorium, ponadto w przypadku niektórych schorzeń dostępny jest test na choroby weneryczne w aptece (bez recepty). Pacjenci, którzy odbyli przygodny stosunek seksualny zastanawiają się po jakim czasie od zbliżenia mogą pojawić się pierwsze objawy. W przypadku większości zakażeń są to dwa tygodnie.

W przypadku pojawienia się pierwszych objawów zalecana jest wizyta u lekarza ze specjalizacją dermatologii i wenerologii. Pomocy udzieli też ginekolog i urolog. Warto skorzystać z prywatnej pomocy lekarskiej. Czas oczekiwania na wizytę na NFZ może być długi. Leczenie należy podjąć natychmiastowo. Większość laboratoriów wykonuje badania wymazów w okolic intymnych oraz wszystkie badania krwi na choroby weneryczne.

Próby leczenia chorób wenerycznych przy pomocy tzw. domowych sposobów są bezskuteczne, ich podjęcie bez zastosowania leków na receptę (między innymi antybiotyków, leków przeciwgrzybiczych, przeciwwirusowych – zależnie od przyczyny) zaordynowanych przez lekarza wydłuży czas leczenia i naraża na poważne konsekwencje.

Sprawdź również: Seks oralny a choroby przenoszone drogą płciową

Badania na chlamydię

Jednym z badań w kierunku chlamydii jest hodowla komórkowa. Konieczne jest pobranie wymazu z cewki moczowej u mężczyzn oraz z szyjki macicy u kobiet. Wymaz z cewki moczowej pobierany jest rano przed oddaniem moczu lub w ciągu dnia, co najmniej 3–4 godziny po ostatniej mikcji. Natomiast wymaz z szyjki macicy powinien być poprzedzony dwudniową przerwą w stosowaniu leków dopochwowych, niewskazane jest także odbycie stosunku płciowego przed badaniem. Jest to badanie rzadko wykonywane, gdyż są czasochłonne i wykonywane jedynie w specjalistycznych laboratoriach.

Istnieje możliwość wykonania testu na chlamydię z krwi. Mowa o oznaczaniu poziomu przeciwciał swoistych Chlamydia IgG i IgM. Przeciwciała te pojawiają się we krwi dopiero kilka tygodni od zakażenia. Badanie przeciwciał przeciwko Chlamydia trachomatis może być wykonane na NFZ; czas oczekiwania na wynik to kilka dni.

Przeczytaj też: Infekcje intymne u mężczyzn

Najdokładniejszym badaniem w kierunku chlamydii jest badanie PCR, w którym wykrywany jest materiał genetyczny bakterii. Materiałem do badań może być poranna próbka moczu, wymaz z cewki moczowej, wymaz z szyjki macicy, a także sperma. Zaletą badania jest czułość badania oraz możliwość wykonania go zaraz po zakażeniu. Na wynik badania PCR DNA Chlamydia trachomatis trzeba poczekać kilka dni.

Domowy test na chlamydię można zakupić w aptece. Taki test kasetkowy wymaga pobrania wymazu z pochwy, a wynik możliwy jest do odczytania po 15 minutach.

Przeczytaj też: Infekcje intymne u mężczyzn

Badania na rzeżączkę

W przypadku podejrzenia rzeżączki wykonywane są badania laboratoryjne. W przypadku objawowej postaci choroby, zalecaną metodą rozpoznania rzeżączki jest wykonanie preparatu barwionego metodą Grama. Materiałem do badań jest wymaz z cewki moczowej, wymaz z pochwy lub wymaz z odbytu. W preparacie zauważyć można dwoinki rzeżączki o fasolowatym kształcie. W przypadku infekcji bezobjawowych lub postaci przewlekłej zalecaną metodą diagnostyki rzeżączki jest hodowla bakteryjna z wymazu, a także badanie molekularne. Badanie PCR w kierunku zakażenia Neisseria gonorrhoeae wykonywane jest z następujących materiałów pobranych od pacjenta:

• wymaz z cewki moczowej,
• wymaz z pochwy,
• wymaz z szyjki macicy,
• wymaz z odbytu,
• wymaz z gardła,
• sperma,
• mocz.

Czas oczekiwania na posiew bakteryjny to około 7 dni, podobną ilość dni należy oczekiwać na wynik badania PCR NGO DNA.

Zobacz również: Wszystko o seksie analnym

Badania na kiłę

Kiła to choroba weneryczna, która rozpoznawana jest przede wszystkim w oparciu o testy serologiczne. Wyróżniane są testy serologiczne swoiste i nieswoiste. Nieswoiste odczyny kiłowe wykonywane są w ramach wstępnej diagnostyki i obejmują badanie VDRL, badanie USR oraz odczyn Wassermanna. Pierwszym wykonywanym badaniem jest najczęściej odczyn USR, a jego dodatni wynik powinien być potwierdzony badaniem VDRL lub odczynami swoistymi. Testy te określane są jako nieswoiste, gdyż wykorzystywane są w nich antygeny podobne do antygenów kiły, które reagują z obecnymi we krwi pacjenta przeciwciałami. Natomiast testy swoiste wykorzystują antygeny krętkowe. Swoiste odczyny kiłowe to m. in. FTA, FTA-ABS, TPHA, TPI, EIA. Odczyny serologiczne można wykonać najwcześniej po 3–4 tygodniach od momentu zakażenia, choć najlepiej jest wykonywać je po około 6 tygodniach.

Bezpośrednia diagnostyka krętków kiły obejmuje:

• badanie PCR w kierunku kiły – jest to badanie krwi na choroby weneryczne może być krew, choć materiałem może być też płyn mózgowo-rdzeniowy oraz tkanki;
• badanie w ciemnym polu widzenia – badanie polega na ocenie w mikroskopie świetlnym płynu pobranego z owrzodzeń skórnych.

Takie badania bezpośrednie wykonywane mogą być już na wczesnych etapach zakażenia. Badania w kierunku kiły powinny być wykonane u każdego, kto podejrzewa zakażenie kiłą, ponadto test VDRL wykonywany jest obowiązkowo u kobiet w ciąży.

Badania w kierunku kandydozy

Kandydoza, czyli grzybica wywołana przez grzyby Candida to choroba, która może być przenoszona drogą płciową. Takie jest podstawowe źródło zakażenia kandydozą u mężczyzn. Z kolei u kobiet grzybica pochwy najczęściej rozwija się na skutek zaburzenia flory bakteryjnej pochwy. Wówczas występujący w pochwie grzyby Candida namnażają się w nadmiarze, prowadząc do rozwoju kandydozy. Czynniki sprzyjające rozwojowi kandydozy u kobiet to:

• antybiotykoterapia,
• zaburzenia odporności,
• zmiany hormonalne towarzyszące ciąży czy menopauzie,
• cukrzyca,
• częste korzystanie z basenów,
• stosowanie bielizny z syntetycznych materiałów.

Grzybica pochwy objawia się u kobiet pojawieniem się charakterystycznych białych, serowatych upławów, a także świąd pochwy i zaczerwienienie okolic intymnych oraz pieczenie podczas oddawania moczu. Z kolei kandydoza u mężczyzn objawia się pieczeniem podczas oddawania moczu i zaczerwienieniem penisa. Wystąpienie powyższych objawów powinno skłonić do wykonania badań w kierunku kandydozy. Diagnostyka grzybicy pochwy sprowadza się do pobrania wymazu w celu założenia hodowli grzybów. U kobiet pobierany jest wymaz z pochwy, zaś u mężczyzn – wymaz spod napletka lub żołędzi. Alternatywą dla posiewu z wymazu, na wynik którego trzeba czekać wiele dni jest tzw. Candida Test dostępny w aptekach. Ten test serologiczny opiera się na reakcji grzyba Candida obecnego w wymazie z przeciwciałem umieszczonym na płytce testowej. Wynik badania znany jest po 10 minutach; cena testu to około 40 zł. Można wykonać ponadto badanie molekularne metodą PCR, jednak badanie to jest mało dostępne i dość drogie.

Badania na kłykciny kończyste

Kłykciny kończyste, czyli brodawki płciowe to charakterystyczne zmiany skórne wywoływane przez wirusa HPV. Zidentyfikowano ponad 30 typów wirusa przenoszonych drogą płciową, a najczęściej występujące serotypy to HPV 6 i HPV 11. Zakażenie wirusem HPV dochodzi na drodze kontaktu seksualnego-oralnego, waginalnego czy analnego. Najczęściej w przeciągu kilku tygodni – kilku miesięcy dochodzi do pojawienia się w okolicach płciowych kłykcin, czyli pojedynczych lub zlewających się, jasnoróżowych grudek. Nieleczone kłykciny powiększają swój rozmiar, przyjmując kalafiorowatą postać. Diagnostyka kłykcin to przede wszystkim test genetyczny HPV DNA, umożliwiający dokładną identyfikację serotypu wirusa. Ma to ogromne znaczenie, gdyż serotypy 16 i 18 są odpowiedzialne za większość przypadków raka szyjki macicy, a także zachorowania mężczyzn na raka prącia czy odbytu. Materiałem do tego badania na choroby weneryczne jest wymaz z szyjki macicy u kobiet lub wymaz z rowka zażołędnego u mężczyzn. Cena badania uzależniona jest od liczby badanych serotypów – jest to około 140 zł dla dwóch najgroźniejszych serotypów i 350 zł dla 35 typów.

Badanie na ureaplazmę

Ureaplasma urealyticum to bakteria przenoszona drogą płciową i jedna z najczęstszych przyczyn infekcji moczowo – płciowych. Nieleczone zakażenie ureaplazmą może prowadzić do poronień, infekcji wewnątrzmacicznej płodu, a u mężczyzn – do zapalenia gruczołu krokowego. Wczesna diagnostyka ureaplazmy może zapobiec rozwojowi tych powikłań. Test na choroby weneryczne w kierunku Ureaplasma urealyticum powinien być wykonany w przypadku pojawienia się objawów mogących sugerować zakażenie ureaplazmą: parcie na pęcherz, częste oddawanie moczu oraz pieczenie cewki moczowej. Badania w kierunku ureaplazmy to przede wszystkim badania PCR, rzadziej – hodowle komórkowe. Materiałem do badań może być mocz, a także wymaz z cewki moczowej bądź kanału szyjki macicy. Badanie można wykonać już w pierwszych dniach od momentu zakażenia. Cena badania PCR to około 160 zł.

Badania w kierunku rzęsistkowicy

Rzęsistkowica to choroba przenoszona drogą płciową, którą wywołuje pasożyt – rzęsistek pochwowy (Trichomonas vaginalis). Poza zakażeniem na drodze kontaktów seksualnych, rzęsistek może być przenoszony z matki na dziecko podczas porodu. Infekcja ta może być przyczyną niepłodności, powikłań ciążowych, ponadto zwiększa ryzyko zakażenia wirusem HIV i innymi zakażeniami przenoszonymi drogą płciową. Podstawowe badanie w kierunku rzęsistkowicy to ocena mikroskopowa materiału pobranego z dróg moczowo – płciowych. Z wydzieliny z pochwy lub cewki moczowej wykonać można także posiew oraz badania PCR.