Laparotomia – co to jest, wskazania, przebieg, powikłania, przeciwwskazania

Co to jest laparotomia?

Laparotomia to zabieg chirurgiczny, polegający na przecięciu skóry, mięśni i otrzewnej, co umożliwia eksplorację jamy brzusznej w warunkach sali operacyjnej, w pełnym ogólnym znieczuleniu. Stanowi bardzo często pierwszy etap operacji jamy brzusznej i miednicy. Cięcie najczęściej przebiega w płaszczyźnie pośrodkowej od zakończenia mostka do pępka. Zabieg ten wykonuje się najczęściej w trybie planowym, celem wyjaśnienia przyczyn dolegliwości ze strony m.in. układu pokarmowego, moczowego czy rozrodczego.

Jest to procedura diagnostyczna – stosowana w chwili, gdy wszystkie dostępne nieinwazyjne metody nie przyniosły odpowiedzi na pytanie co jest przyczyną dolegliwości pacjenta. Nazywana jest wtedy laparotomią zwiadowczą.

Ponadto, jest też zabiegiem leczniczym, pozwalającym na natychmiastowe usunięcie patologicznych zmian, czy pobraniu wycinków do badań histopatologicznych, biochemicznych lub mikrobiologicznych.

Laparotomia jest stosowana także w trybie pilnym, m.in. u ofiar wypadków w bardzo ciężkim stanie ogólnym, z objawami krwotoku do jam ciała czy u pacjentów z nowo powstałymi objawami ostrych stanów jamy brzusznej i miednicy zagrażających ich życiu.

Wskazania do laparotomii

Niektóre schorzenia jamy brzusznej i miednicy można z łatwością zdiagnozować przy użyciu mało inwazyjnych metod obrazowych, np. RTG czy tomografii komputerowej. Laparotomia jest jednak niezmiernie przydatna w pełnej diagnostyce chorób:

• żeńskiego układu płciowego, takich jak:
  • procesie nowotworowym: szyjki i trzonu macicy, jajników,
  • endometriozy,
  • niektórych przypadków ciąży pozamacicznej;
• układu trawiennego np.:
  • w procesie nowotworowym w trzustce, jelicie grubym,
  • perforacji jelita,
  • zapalenia wyrostka robaczkowego lub trzustki,
  • obecności zrostów otrzewnowych.

Jak przebiega laparotomia?

Laparotomia jest zabiegiem operacyjnym, przeprowadzanym w pełnym znieczuleniu ogólnym. Skierowanie na operację wystawia chirurg bądź ginekolog po wcześniejszym wykonaniu badań dodatkowych: zarówno laboratoryjnych jak i obrazowych.

Pacjent najczęściej przybywa do szpitala na kilka dni przed planowaną operacją celem przygotowania do zabiegu oraz pobrania niezbędnych badań. Najczęściej na dzień przed laparotomią odbywa się konsultacja anestezjologiczna, podczas której lekarz znieczulający pacjenta przeprowadza wywiad i badanie. Udziela wszelkich informacji o przebiegu znieczulenia oraz o ryzyku powikłań zastosowanej sedacji. Przed laparotomią pacjent pozostaje na czczo przez około 10-12 godzin.

Czas trwania zabiegu zależy od rodzaju schorzenia pacjenta i może trwać od kilkudziesięciu minut do kilku godzin. Chirurg rozpoczyna zabieg od wykonania cięcia, którego rozmiar i lokalizacja zależą od dolegliwości pacjenta.

Najczęściej dokonuje się cięć w płaszczyźnie pionowej. Do typowych nacięć chirurgicznych zaliczamy:

• nacięcie górne pośrodkowe – od końca mostka do pępka,
• nacięcie niższe pośrodkowe – do pępka do spojenia łonowego,
• stosowane jedynie w chirurgii urazowej cięcie – od końca mostka do spojenia łonowego.

Do rzadziej stosowanych w laparotomii rodzajów cięć zaliczamy:

• nacięcie Kochera – poprzecznie pod łukami kręgów,
• nacięcie Pfalensteila (powyżej spojenia łonowego).

Po otwarciu powłok jamy brzusznej lekarz dokonuje dokładnej inspekcji narządów, położonych w jamie brzusznej i miednicy.

W trakcie zabiegu możliwe jest:

• pobranie wycinków,
• wykonanie biopsji narządów bądź zmian rozrostowych,
• a co najistotniejsze – usunięcie zmian będących przyczyną dolegliwości.

Niekiedy po otwarciu jamy brzusznej okazuje się, że podczas bieżącego zabiegu nie uda się całkowicie usunąć zmian i potrzebna będzie kolejna laparotomia lub pacjent będzie leczony w innym niż chirurgicznym ośrodku. Najczęściej ma to miejsce w chwili, gdy wynik laparotomii wskazuje na możliwość rozwoju procesu nowotworowego w organizmie pacjenta.

Laparotomia – powikłania

Jak każdy zabieg operacyjny, również laparotomia wiąże się z możliwością wystąpienia powikłań. Po znieczuleniu ogólnym może pojawić się ostra reakcja alergiczna na zastosowane podczas znieczulenia leki lub mogą pojawić się trudności z oddychaniem. Laparotomia wiąże się również z prawdopodobieństwem wystąpienia infekcji bądź krwawienia.

Dodatkowo odległym powikłaniem mogą być przepukliny w bliźnie pooperacyjnej. Szacuje się, że przepuklina pooperacyjna rozwinie się u od 2 do 10 procent operowanych pacjentów. Ponadto, wyróżnia się kilka czynników predysponujących do rozwoju przepukliny: zakażenie rany, cukrzyca, sterydoterapia, otyłość, palenie papierosów.

Pacjent powinien normalnie jeść i pić po 2- 3 dniach od zabiegu. Do pełni sprawności dochodzi po około 4 tygodniach.

Przeciwwskazania do laparotomii

Przeciwwskazania do laparotomii:

• brak zgody pacjenta na zabieg,
• niewydolność krążeniowo-oddechowa,
• zapalenie otrzewnej,
• skaza krwotoczna oraz koagulopatia w przebiegu wstrząsu krwotocznego,
• utrwalona niewydolność krążeniowo-oddechowa,
• zaburzenia układu bodźco-przewodzacego w mięśniu sercowym,
• otyłość patologiczna,
• zaawansowany wiek pacjenta.