Histeroskopia diagnostyczna i operacyjna – jak się przygotować, jak wygląda?

Co to jest histeroskopia?

Histeroskopia diagnostyczna, inaczej wziernikowanie macicy, to badanie ginekologiczne, które umożliwia lekarzowi dokładne obejrzenie jamy macicy. Histeroskopia operacyjna (chirurgiczna), oprócz wziernikowania, daje możliwość przeprowadzenia zabiegu ginekologicznego.

Wnętrze macicy ogląda się za pomocą specjalnego przyrządu – histeroskopu, który wprowadza się przez pochwę, następnie szyjkę macicy do jej jamy. Histeroskop jest rodzajem endoskopu – to rurka, przez którą światłowodem dostarczane jest światło do jamy macicy. Jest on wyposażony w system soczewek umożliwiających dokładne obejrzenie wnętrza macicy i jej śluzówki. Do przyrządu podłączona jest kamera wideo, dzięki temu zabieg jest wyświetlany na ekranie i nagrywany.

Najnowsze urządzenia stosowane w badaniu histeroskopowym mają bardzo małą średnicę. Zabieg wykonywany w celach diagnostycznych nie boli i nie pozostawia po sobie śladów, blizn, ran, uszkodzeń. Badanie przeprowadzane jest bez znieczulenia. Histeroskopia diagnostyczna odgrywa bardzo ważną rolę w profilaktyce i diagnostyce nieprawidłowości w obrębie jamy macicy, w tym raka i stanów przedrakowych. Podczas histeroskopii można pobierać wycinki błony śluzowej do badania histopatologicznego, a także wykonywać niektóre zabiegi lecznicze. Jest to metoda małoinwazyjna.

Czytaj również: Krwawienie owulacyjne – plamienie podczas owulacji

Histeroskopia diagnostyczna – jakie są wskazania?

Histeroskopia umożliwia rozpoznanie chorób macicy i bezpośredni wgląd w jamę macicy kobiety – w jej kształt, budowę, jak i obserwację ujść macicznych jajowodów oraz endometrium. Diagnostyka ta jest niezwykle przydana w przypadku ustalenia przyczyn niepłodności i niemożności donoszenia ciąży. W przypadku występowania u kobiety nieprawidłowych krwawień z jamy macicy, które nie mają ustalonej przyczyny, podczas histeroskopii precyzyjnej ocenie podlega endometrium oraz jego naczynia, grubość i gruczoły.

Wskazaniem do diagnostycznej histeroskopii są:

• podejrzenie wad anatomicznych macicy,
• ocena ujść macicznych jajowodów,
• zmiany rozrostowe błony śluzowej jamy macicy oraz kanału szyjki,
• nieprawidłowe krwawienia z macicy o nieznanej przyczynie,
• niepłodność o nieznanej przyczynie,
• nawracające poronienia samoistnie,
• poszukiwanie wkładki wewnątrzmacicznej.

Histeroskopia operacyjna – polip, mięśniak, zrosty

Histeroskopia umożliwia również pobranie wycinków do wskazanych badań histopatologicznych oraz wykonanie zabiegów leczniczych. W czasie histeroskopii można wykonać drobne zabiegi chirurgiczne, takie jak usuwanie polipa macicy (endometrium), wycięcie mięśniaka rosnącego do wnętrza macicy, zrosty. Pobrany materiał przekazuje się do badania pod mikroskopem, co pozwala wykluczyć zmianę przedrakową i samego raka. Możliwe jest także usunięcie ciała obcego z jamy macicy.

W przypadku diagnostyki niepłodności można zarówno zdiagnozować, jak i leczyć wady wrodzone macicy (np. przecięcie przegrody) lub zespół Ashermana – schorzenie polegające na licznych zrostach wewnątrz jamy macicy (powstałe np. w wyniku łyżeczkowania), uniemożliwiających zagnieżdżenie i rozwój zarodka. Obecnie częstym wskazaniem jest też usunięcie zagubionej wkładki wewnątrzmacicznej (spirala).

Przeczytaj: Krwawienie podczas stosunku – co może oznaczać?

Aby wykonać zabieg do środka macicy, przez histeroskop, wprowadza się narzędzia – nożyczki, kleszczyki, elektryczne noże i pętle do „przypalania” krwawiących miejsc (koagulacja) oraz wycinania zmian. Wszystkie manipulacje wykonuje się pod kontrolą obrazu widocznego na monitorze.

Czytaj również: pH pochwy – jakie jest prawidłowe i co zaburza kwaśne pH pochwy?

Jak wygląda histeroskopia?

Przed wykonaniem zabiegu histeroskopii, jak przed każdym zabiegiem medycznym, należy zebrać dokładną historię choroby i wykonać niezbędne badania, np. badanie ginekologiczne oraz USG miednicy mniejszej. Konieczne jest również posiadanie wyników badań bakteriologicznych (np. posiew z pochwy). Przed samym badaniem lekarz wyjaśni pacjentce cel badania, przebieg i ewentualne powikłania. Pacjentka po zapoznaniu się z celem wykonania badania, jego przebiegiem i wszystkimi możliwymi powikłaniami z nim związanymi będzie musiała wyrazić pisemną zgodę na wykonanie badania.

Badanie macicy wykonywane jest zazwyczaj w warunkach szpitalnych na fotelu zabiegowym lub stole operacyjnym – w pozycji ginekologicznej (pacjentka leży na plecach).

Histeroskopię można wykonywać w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym . O rodzaju znieczulenia decyduje lekarz i jest to wybór indywidualny dla każdej pacjentki. W przypadku znieczulenia ogólnego pacjentka zostaje zacewnikowana. Środkiem stosowanym do znieczulenia miejscowego jest lignokaina.

Ginekolog najpierw wykonuje badanie ginekologiczne, ocenia położenie i wielkość macicy. Po podaniu znieczulenia lekarz odkaża pole zabiegowe, zakłada wziernik i wprowadza histeroskop przez pochwę do kanału szyjki macicy i dalej do jamy macicy. Pacjentka może zdecydować się na zabieg diagnostyczny bez znieczulenia (wówczas może odczuwać dyskomfort).

W celu rozszerzenia jamy macicy lekarz może wykorzystać dwutlenek węgla, roztwór soli fizjologicznej, dekstran lub inne roztwory o małej lepkości – glicynę, sorbitol, mannitol. Wybór substancji zależy od rodzaju wykonywanego zabiegu. Następnie ogląda dokładnie śluzówkę macicy – jej zabarwienie, grubość, naczynia krwionośne i obserwuje ewentualne nieprawidłowości. Jeżeli istnieje taka konieczność, pobiera wycinek do badania histopatologicznego.

Histeroskopia – zalecenia po zabiegu

Cały przebieg zabiegu jest ukazany na monitorze i jest nagrywany. Po zabiegu pacjentka otrzymuje cały opis badania i – w zależności jakie było wskazanie do histeroskopii – po upływie 1-3 godzin może opuścić szpital. Niekiedy konieczna jest 24-godzinna obserwacja. Pacjentce zaleca się odpoczynek, niekiedy z powodu powikłań wskazane jest również przyjmowanie antybiotyku.

Histeroskopia macicy – jak się przygotować?

Badanie histeroskopowe zazwyczaj wykonuje się w pierwszej połowie cyklu. Koniecznie jest posiadanie aktualnych badań bakteriologicznych. Przed badaniem trzeba być na czczo przez około 6 godzin. Indywidualne zalecenia mogą być związane ze znieczuleniem.

Pacjentka powinna zgłosić lekarzowi listę przyjmowanych przewlekle leków (szczególnie przeciwkrzepliwych) oraz skłonność do uczulenia na dane preparaty, np. środki znieczulające (o ile pacjentka ma taką wiedzę). Ważne jest, by zgłosić ginekologowi ewentualne predyspozycje do zwiększonego krwawienia – skazy krwotoczne .

Histeroskopia operacyjna odbywa się w sali zabiegowej. Przygotowanie nie różni się od przygotowania niezbędnego przy innych zabiegach ginekologicznych.

Czytaj również: Wziernik ginekologiczny – jak wygląda? Do czego służy?

Histeroskopia – przeciwwskazania

Przeciwwskazaniami do wykonania zabiegu histeroskopii diagnostycznej są stan zapalny narządów miednicy mniejszej oraz okres (miesiączka). Histeroskopii nie można wykonać gdy kobieta jest w ciąży lub występuje takie podejrzenie. Tego zabiegu nie wykonuje się również w przypadku młodych dziewcząt z małą macicą oraz z zachowaną błoną dziewiczą.

Jeżeli występuje obfite krwawienie z macicy czy też ostry bądź przewlekły stan zapalny narządów miednicy mniejszej, również nie można wykonać zabiegu histeroskopii. Przeciwwskazaniem do wykonania zabiegu jest także brak pochwy lub brak macicy.

Powikłania po histeroskopii i rekonwalescencja

U większości pacjentek po histeroskopii diagnostycznej występuje niewielkie krwawienie z jamy macicy, rzadziej ból w podbrzuszu. Powikłania po zabiegu histeroskopii występują niezwykle rzadko. Najczęściej drobne krwawienia z pochwy związane są z resekcją mięśniaków i endometrium. Wówczas uszkodzona zostaje ciągłość ścian w jamie macicy. Kolejnym powikłaniem, które objawia się sporym krwawieniem jest rozerwanie szyjki macicy podczas jej rozszerzania.

Podczas histeroskopii operacyjnej istnieje zagrożenie wystąpienia zatoru powietrznego, przebicia ściany macicy. Jednak wszystkie powyższe powikłania zdarzają się bardzo rzadko – w około 1 proc. zabiegów. W przypadku wspomnianego zatoru pojawia się ciężki ból w dole brzucha, duszność, ból w nadbrzuszu promieniujący do prawego barku w przypadku przedostania się gazu (dwutlenku węgla) do jamy otrzewnej. Z tego względu zaleca się, aby pacjentka na zabieg przychodziła z osobą towarzyszącą.

Podczas zabiegu może dojść do zakażenia. Zakażenia, choć rzadko, występują zwykle w przeciągu 72 godzin po wykonywanym zabiegu. Wówczas występuje gorączka, ból w miednicy mniejszej oraz upławy. Leczenie obejmuje stosowanie antybiotyków.

Powikłania mogą być również związane ze znieczuleniem ogólnym lub miejscowym – jeśli pacjentka jest uczulona na środek znieczulający. Jeżeli pacjentka otrzymała w czasie histeroskopii leki uspokajające, do końca dnia nie będzie mogła prowadzić pojazdów mechanicznych.

Uszkodzenie ściany macicy możliwe jest ze względu na stosowanie elektrokoagulacji, lasera itp. Ponadto podczas rozszerzania lub wprowadzania histeroskopu może dojść do skaleczenia szyjki. Wtłaczanie do jamy macicy płynów elektrolitowych może doprowadzić do zaburzeń gospodarki jonowej.

W przypadku kobiet, które nie rodziły, mechaniczne rozwieranie kanału szyjki może być w przyszłości przyczyną niewydolności cieśniowo-szyjkowej (nadmiernego otwarcia kanału szyjki w ciąży – jest to czynnik ryzyka porodu przedwczesnego). W tym wypadku zawsze należy rozważyć stosunek korzyści do ryzyka.

Czytaj również: Ektopia czy nadżerka – jak je rozróżnić? Objawy, leczenie, zagrożenia

Histeroskopia – wypowiedź ginekologa