Dyskineza dróg żółciowych – przyczyny, objawy i leczenie dyskinezy przewodów żółciowych

Dyskineza dróg żółciowych – co to znaczy, u kogo?

Drogi żółciowe można podzielić na te znajdujące się wewnątrz narządu o różnym kalibrze przewody, które zbierają treść żółciową służącą do rozbijania tłuszczów w świetle przewodu pokarmowego. Drogi żółciowe wewnątrzwątrobowe łączą się w większe przewody aż do powstania przewodu żółciowego wspólnego (PŻW), który z kolei jest połączony z pęcherzykiem żółciowym za pośrednictwem niewielkiego przewodu pęcherzykowego. Przewód żółciowy wspólny uchodzi do światła dwunastnicy w miejscu, które nazywamy brodawką Vatera. Brodawka ta jest strukturą anatomiczną uzbrojoną w mięsień gładki i, w zależności od potrzeb, reguluje ilość wydzielanej żółci adekwatnie do treści pokarmowej przepływającej przez jelito cienkie.

Dyskineza dróg żółciowych polega na zaburzeniu motoryki przewodów żółciowych, nieprawidłowym napięciu ścian pęcherzyka żółciowego, przewodów żółciowych i zwieraczy, w tym żółciowego i trzustkowego.

Choroba ta dotyczy populacji pacjentów w różnym wieku, od dziecięcego po wiek podeszły, najczęściej jednak występuje u kobiet w wieku między 30. a 50. rokiem życia. Znacznie częściej obserwuje się ją u pacjentek, które przeszły zabieg usunięcia pęcherzyka żółciowego.

Jakie są przyczyny dyskinezy przewodów żółciowych?

Przyczyny tej choroby dróg żółciowych nie są do końca poznane. Jedną z możliwych jest nieadekwatne wydzielanie niektórych hormonów biorących udział w regulacji napięcia mięśni gładkich w przewodzie pokarmowych, takich jak cholecystokinina.

U pacjentów po cholecytektomii, czyli operacji usunięcia pęcherzyka, najczęściej wykonywanej z powodu kamicy pęcherzyka żółciowego, może dojść do podwyższenia ciśnienia w drogach żółciowych i powstania objawów bólowych pod prawym podżebrzem lub w nadbrzuszu.

Zjawisko to jest tłumaczone brakiem naturalnego zbiornika żółci, jakim jest pęcherzyk (potocznie woreczek żółciowy), co powoduje nadmiar treści w przewodach żółciowych i tym samym objawy kliniczne.

Zaburzenia motoryki dróg żółciowych – objawy

Dolegliwości występujące w dyskinezie przewodów żółciowych nie różnią się od objawów występujących w innych chorobach dróg żółciowych. Pacjenci zgłaszają ból pod prawym żebrem (prawym łukiem żebrowym) i okolicy górnej brzucha (ból w nadbrzuszu środkowym) z promieniowaniem do okolicy miedzyłopatkowej.

Kolejnym objawem jest uczucie pełności w nadbrzuszu po posiłkach i ból brzucha po jedzeniu, szczególnie tłustych lub smażonych (czerwone mięso, tłuste ryby itd.). W badaniu lekarz, uciskając bezpośrednio w okolice nadbrzusza lub prawego podżebrza, stwierdza tkliwość (objaw Chełmońskiego).

Wynik badania lekarskiego może również być prawidłowy. Objawy dyskinezy dróg żółciowych mogą się rozwinąć bezpośrednio po operacji usunięcia woreczka żółciowego.

Dyskineza (choroba dróg żółciowych) – jakie badania?

Obecnie rozpoznanie zaburzeń motoryki pęcherzyka żółciowego polega na wykluczeniu przyczyn organicznych i opiera się na wykonaniu badaniach obrazujących, takich jak: ultrasonografia jamy brzusznej, tomografia komputerowa jamy brzusznej lub rezonans magnetyczne w wersji obrazującej drogi żółciowe (cholangio-MR) oraz czynnościowych – scyntygrafia dróg żółciowych (badanie izotopowe przeprowadzone na czczo i po posiłku testowym). Ostatnie wymienione badanie wykonuje się rzadko w rutynowej praktyce klinicznej i pozostaje raczej w sferze badań naukowych.

Nowoczesną metodą badania dróg żółciowych oraz ich motoryki jest manometria endoskopowa – potwierdza rozpoznanie, ale jest niestety mało dostępna i obciążona dużą ilością powikłań, jak m.in. ostre zapalenie trzustki, dlatego wykonuje się ją równie rzadko w przypadkach wątpliwych klinicznie.

W codziennej praktyce lekarskiej do ustalenia rozpoznania dyskinezy dróg żółciowych wykonujemy USG jamy brzusznej i rezonans magnetyczny – które z duża czułością wykluczają zwężenia i złogi w przewodach żółciowych.

Badanie gastroskopowe (gastroskopia) pozwala ocenić ujście przewodu żółciowego wspólnego i wykluczyć ewentualną mechaniczną przeszkodę w odpływie żółci (guzy, kamica żółciowa). Pomocne w rozpoznaniu jest pobranie krwi na badania biochemiczne (próby wątrobowe) w czasie ataków kolki.

Zaburzenia motoryki dróg żółciowych – leczenie

Decyzję o zabiegowym leczeniu dyskinezy przewodów żółciowych podejmuje się dopiero po licznym badaniach dodatkowych i wykonaniu manometrii dróg żółciowych, która jest częścią składową badania o nazwie ECPW (endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna). Zabieg ten wykonuje się u chorych po operacji wycięcia pęcherzyka żółciowego z objawami wysokiego ciśnienia w drodze żółciowej wspólnej i polega na niewielkim nacięciu brodawki Vatera. Pozwala to na zmniejszenie ciśnienia i ułatwia odpływ żółci.

Badania i zabiegi ECPW dostępne są w ośrodkach klinicznych w oddziałach gastroenterologii. Dostępność do procedury otrzymuje chory po odpowiedniej kwalifikacji w oddziale. Oczywiście wcześniej należy otrzymać skierowanie z poradni POZ i poradni gastroenterologicznej.

Dyskineza dróg żółciowych – dieta na woreczek żółciowy

Terapię leczenia dyskinezy dróg żółciowych zaczynami przede wszystkim od diety na woreczek żółciowy. Unikanie potraw smażonych, bogato-tłuszczowych, z niską zawartości błonnika (ubogo-resztkowych) ma podstawowe znaczenie. Oprócz tego zalecamy chorym unikanie: świeżego pieczywa, palenia tytoniu, nadmiaru słodyczy. Prostą i skuteczną metodą jest stosowanie jako podstawy dietetycznej chudego mięsa (np. drobiu) i warzyw świeżych lub gotowanych na parze. Częste spożywanie posiłków, ale w mniejszych objętościowo ilościach, zmniejsza zapotrzebowanie na produkcję żółci.

W okresie bólów nadbrzusza można doradzić okłady cieplne (ciepły ręcznik), które powodują rozkurcz mięśni gładkich w drogach żółciowych i nierzadko szybkie ustąpienie dolegliwości oraz leki rozkurczowe – hioscyna, drotraweryna. Jest to leczenie doraźne, ale często skuteczne i w dużej mierze pozbawione powikłań.