Dyskineza – jakie są przyczyny i objawy, jak leczyć?

Dyskineza – co to jest?

Dyskineza to inaczej ruchy nieskoordynowane. U pacjenta pojawiają się nagłe, niezależne od jego woli ruchy pewnych części ciała, np. głowy lub kończyn. Takimi ruchami mogą być np.: prężenia i wyginania kończyn górnych, jak i nagłe wysuwanie języka czy drżenie dłoni.

Najczęściej dyskineza spowodowana jest przez choroby neurologiczne – jedną z jednostek, w przebiegu której najczęściej pojawiają się tego typu zaburzenia ruchowe jest choroba Parkinsona. Problem pojawiać się może także w przypadku innych schorzeń, w których występują dysfunkcje dotyczące jąder podkorowych mózgowia.

Przeczytaj też: Tiki nerwowe – przyczyny, objawy, leczenie

Jakie są przyczyny dyskinezy?

Czasami dyskineza ma zupełnie inne podłoże – zdarza się, że występuje w związku z przyjmowaniem przez pacjenta pewnych leków. W takim przypadku zaburzenia ruchowe określa się jako dyskinezy polekowe.

Grupą leków znaną z wywoływania takiego skutku ubocznego są klasyczne leki przeciwpsychotyczne (neuroleptyki, np. haloperidol). Nieskoordynowane ruchy mogą pojawiać się również przy stosowaniu przez pacjenta nowszych preparatów przeciwpsychotycznych, generalnie jednak leki tego rodzaju rzadziej wywołują takie powikłania. W tym przypadku wyszczególnia się dyskinezy wczesne (rozwijające się po krótkim czasie zażywania wymienionych leków) oraz dyskinezy późne (ten problem rozwijać się może dopiero po kilku latach stosowania leków przeciwpsychotycznych).

Dyskinezy obserwowane bywają także u pacjentów z chorobą Parkinsona, którzy stosują lewodopę – za przyczynę dyskinez uznaje się wówczas wahania poziomu dopaminy w organizmie chorego.

Inne leki również mogą prowadzić do dyskinez – jako przykład można podać środek o działaniu przeciwwymiotnym – metoklopramid.

Sprawdź również: Drętwienie lewej ręki i palców lewej ręki

Dyskinezy – objawy

Generalnie, gdy dyskinezy uznawane są za ruchy mimowolne, mogą pojawiać się takie zaburzenia jak:

• drżenia – rytmiczne, mimowolne ruchy, które dotyczyć mogą różnych części ciała – również głowy; najbardziej zauważalne są zwykle w obrębie dłoni; jednym z częściej występujących typów jest drżenie samoistne;
• tiki – nagłe, powtarzalne ruchy mimowolne, na przykład w postaci wysuwania języka czy niekontrolowanego chrząkania;
• dystonie – polegają na występowaniu przetrwałych skurczów grup mięśniowych, których skutkiem może być przyjmowanie przez pacjenta bardzo nienaturalnej pozycji;
• pląsawica – wyjątkowo charakterystyczny typ ruchu mimowolnego polegający na występowaniu nagłych ruchów, które mogą przypominać taniec.

W klasycznym ujęciu dyskinezy należą do zaburzeń z zakresu neurologii. Termin ten można jednak spotkać również w literaturze z zakresu innych specjalności medycznych. Jako przykład można podać dyskinezę rzęsek – chorobę genetyczną, w przebiegu której dochodzi do pojawiania się nieprawidłowej budowy rzęsek w obrębie urzęsionych komórek ludzkiego organizmu. Pierwotna dyskineza rzęsek związana jest z występowaniem nawracającego zapalenia oskrzeli czy przewlekłego nieżytu nosa, ale i z zaburzeniami płodności. Nierzadko schorzenie powiązane jest także z różnymi wrodzonymi wadami serca.

Typy dyskinez – przewodu pokarmowego, pęcherzyka żółciowego, serca, łopatki

Innym problemem jest dyskineza przewodu pokarmowego – prowadzi ona m.in. do zaburzeń perystaltyki jelitowej.

Wyróżniane są także dyskineza pęcherzyka żółciowego oraz dyskineza dróg żółciowych (obie jednostki mogą skutkować zaburzeniami wydzielania żółci do przewodu pokarmowego).

Występuje także dyskineza serca (związana z zaburzeniami kurczliwości mięśnia sercowego) oraz dyskineza łopatki (w której – w zależności od jej zaawansowania – dochodzić może zarówno do nieprawidłowego odwiedzenia łopatki, jak i do jej zbyt dużej rotacji zewnętrznej).

Innym problemem jest napadowa dyskineza (ang. paroxysmal dyskinesia ), w której przebiegu epizody występowania ruchów mimowolnych przeplatane są okresami bezobjawowymi.

Drżenia samoistne – rozpoznanie

Gdy u pacjenta wystąpi drżenie lub inna dyskineza, wymagana jest konsultacja z lekarzem. Wstępnie przeprowadzane jest badanie neurologiczne – pozwala ono na wykrycie potencjalnych innych odchyleń neurologicznych, dzięki którym możliwe jest zawężenie listy przyczyn problemów chorego.

Potem zwykle zlecane są badania obrazowe, takie jak np. tomografia komputerowa czy rezonans magnetyczny głowy. Rozpoznanie przyczyn dyskinezy jest absolutnie kluczowe, ponieważ od źródła problemu uzależnione jest leczenie.

Dyskineza – leczenie

Gdy dyskineza jest wynikiem stosowania pewnych leków (np. przeciwpsychotycznych), konieczne jest zmodyfikowanie farmakoterapii. Choremu może być zalecona zmiana klasycznego neuroleptyku na inny – z grupy atypowych leków przeciwpsychotycznych, w których przypadku ryzyko wystąpienia dyskinez jest zdecydowanie mniejsze.

Osobom zmagającym się z drżeniem samoistnym zalecone może zostać stosowanie preparatów z grupy beta-blokerów. Z kolei pacjentom, u których wystąpiła dyskineza rzęsek, proponuje się terapię wspomagającą usuwanie śluzu z dróg oddechowych, a także działania terapeutyczne, dzięki którym zmaleje ryzyko wystąpienia zakażeń układu oddechowego (w tym celu zalecane może być coroczne szczepienie przeciwko grypie).