Napięciowy ból głowy – przyczyny, objawy, jak leczyć napięciowe bóle głowy?

Czym jest napięciowy ból głowy?

Napięciowy ból głowy to dolegliwości bólowe, które przypominają zwykłą migrenę. Tym, co je odróżnia jest występowanie zaburzeń bez wyraźnego powodu i brak skuteczności niektórych leków stosowanych w walce z migreną.

Choć bezpośrednia przyczyna napięciowych bólów głowy nie została do końca poznana przypuszcza się, że u osób cierpiących na tę przypadłość receptory nerwowe cechują się podwyższoną wrażliwością. W praktyce oznacza to, że ten sam bodziec u osoby zdrowej nie wywoła żadnej reakcji, ale u pacjenta borykającego się z bólami napięciowymi spowoduje pojawienie się dyskomfortu.

Jakie są przyczyny napięciowego bólu głowy?

Pacjenci zgłaszają ból napięciowy w powiązaniu z wieloma różnymi czynnikami, dlatego jednoznacznie określenie przyczyny dolegliwości jest trudne. Do typowych przesłanek powodujących bolesność zalicza się:

• stres emocjonalny lub fizyczny;
• odwodnienie;
• zaburzenie dobowego rytmu snu;
• uczucie głodu;
• nadmierny wysiłek fizyczny;
• nadużywanie kofeiny lub innego rodzaju neurostymulantów.

Z badań wynika, że u 40% pacjentów napięciowy ból głowy jest dziedziczny i występuje u krewnych pierwszego stopnia. Należy zaznaczyć, że napięciowy ból głowy nie wiąże się ze zmianami w obrębie mózgu lub – szerzej – układu nerwowego.

Objawy napięciowego bólu głowy

Problem z diagnostyką napięciowego bólu głowy polega na tym, że w odczuciu pacjenta zwykle nie wyróżnia się on niczym od „zwykłego” bólu głowy. Dolegliwości bólowe mogą utrzymywać się od kilkudziesięciu minut do nawet kilku dni i często są porównywane do uczucia obręczy zaciskającej się na głowie.

Ból podczas ataku waha się od niskiego do odczuć o umiarkowanym nasileniu i z reguły nie ulega natężeniu wraz z podejmowaniem codziennych czynności. Oznacza to, że z napięciowym bólem głowy można normalnie funkcjonować, choć jest to wysoce niekomfortowe.

W literaturze wyróżnia się trzy stadia napięciowego bólu głowy:

• ból rzadki, epizodyczny występuje nie częściej niż raz w miesiącu w ciągu ubiegłych 12 miesięcy; epizodów jest minimum 10 i trwają od 10 minut do 7 dni;
• ból częsty, epizodyczny pojawia się przez więcej niż 3 miesiące w roku i utrzymuje się od 1 dnia do nawet 14 dni; dolegliwości łącznie występują przez 12 do 180 dni w roku, a każdy epizod utrzymuje się od 10 minut do 7 dni;
• przewlekły napięciowy ból głowy pojawia się przez minimum 15 dni w miesiącu oraz częściej, niż przez 3 miesiące w roku. Napady trwają nawet do kilku dni, a niekiedy mogą być nawet nieprzerwane.

Przy przewlekłym, napięciowym bólu głowy niekiedy występują mdłości, choć zwykle bez wymiotów. We wszystkich postaciach może pojawić się też światłowstręt (tzw. fotofobia) oraz nadwrażliwość na dźwięki (tzw. fonofobia).

Jak rozpoznaje się napięciowy ból głowy?

W bólach głowy typu napięciowego dolegliwości pojawiają się przede wszystkim za dnia i narastają wraz z upływem czasu. Ból występuje po obu stronach głowy, choć bez wrażenia pulsowania. Problem nie występuje w godzinach nocnych i nie powoduje zaburzeń snu.

W zależności od stopnia natężenia zaburzeń napięciowych dolegliwości mogą utrzymywać się od kilkunastu minut do nawet wielu dni. U niektórych pacjentów stwierdza się tkliwość w badaniu palpacyjnym i to zarówno w trakcie napadu bólu głowy, jak i poza nim.

Zaleca się pogłębioną diagnostykę, jeżeli u pacjenta występują niepokojące objawy takie, jak:

• ostry ból głowy;
• gwałtowna zmiana natężenia odczuć bólowych;
• ból współwystępujący z utratą przytomności.

Napięciowych bólów głowy nie należy również lekceważyć w przypadku występowania stanu ciąży lub choroby nowotworowej. W wymienionych przypadkach zaleca się pilną konsultację neurologiczną lub neuroradiologiczną.

Niestety obecnie brakuje narzędzi, które pozwoliłyby w sposób niebudzący wątpliwości zidentyfikować napięciowy ból głowy. Wskazuje się, że decydujące znaczenie ma wywiad z pacjentem oraz brak objawów sugerujących inne zaburzenia zdrowia. Rozwiązania problemu nie stanowi też diagnostyka obrazowa, której wyniki nie wskazują na żadne nieprawidłowości.

Jak leczyć ból głowy typu napięciowego?

W radzeniu sobie z napięciowym bólem głowy bardzo duże znaczenie ma leczenie profilaktyczne. Pacjent powinien dążyć do ustalenia czynników, które w jego przypadku wyzwalają dolegliwości bólowe oraz ich unikania. Warto zwrócić uwagę m.in. na:

• regularność spożywanych posiłków;
• higienę snu;
• nawodnienie organizmu;
• unikanie dużego wysiłku fizycznego.

Część źródeł wskazuje na skuteczność terapii relaksacyjnych. Może to być aromaterapia, terapia dźwiękami czy wyciszające sesje jogi. Dobrym rozwiązaniem może być też sesja EMG biofeedbacku . Pozwala ona na obserwację reakcji własnego ciała (układu nerwowego) na bodźce w czasie rzeczywistym. Biofeedback pomoże ustalić pacjentowi, jakie odruchy towarzyszą pojawieniu się napięciowych bólów głowy.

Po leczenie farmakologiczne powinno się sięgać sporadycznie. Europejska Federacja Towarzystw Neurologicznych wskazuje na skuteczność takich związków, jak paracetamol, aspiryna, ketonal czy ibuprofen. Pomocne też mogą okazać się leki przeciwdepresyjne, np. amitryptylina. Z kolei tizanidyna pomaga radzić sobie z nadmiernym napięciem mięśniowym.

Lekarz powinien uświadomić pacjentowi, że w przypadku bólów napięciowych dolegliwości mają charakter niezłośliwy, a także, że sięganie po preparaty z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych nie przyniesie oczekiwanego rezultatu. Część osób sięga po niesteroidowe leki przeciwzapalne, chcąc uprzedzić ból głowy. Powtarzanie takiego zachowania może doprowadzić do uzależnienia się od analgetyków, oraz – paradoksalnie – do wywołania bólu głowy wynikającego z przyjęcia zbyt dużej ilości substancji czynnej (np. ibuprofenu).