Torbiel na nerce – czy to groźne? Przyczyny, objawy i leczenie torbieli nerki

Czym jest torbiel nerki?

Torbiel nerki jest to jedna ze zdecydowanie najczęściej stwierdzanych nieprawidłowości dotyczących tego narządu. Zmiany torbielowate w nerkach obecne są u znacznego odsetka populacji – przypuszcza się, że torbiele nerek występują nawet u około 30% osób dorosłych, przy czym w starszych grupach wiekowych częstość ich występowania wzrasta. Torbielą nerki nazywamy przestrzeń w obrębie miąższu nerki, która jest wypełniona treścią płynną.

Najczęściej rozpoznawanymi torbielami w nerkach są tak zwane torbiele proste, czyli takie, które mają gładkie, cienkie ściany, nie posiadają przegród i zwapnień. Rozmiary torbieli nerki są bardzo zróżnicowane – wahają się od kilku milimetrów do nawet kilkunastu centymetrów średnicy. W zdecydowanej większości przypadków mamy do czynienia z pojedynczą torbielą nerki, która nie powoduje objawów klinicznych i jest wykrywana przypadkowo podczas badania ultrasonograficznego jamy brzusznej. Leczenie torbieli nerki zależy od jej charakteru, wielkości i tego czy powoduje dolegliwości. Większość stwierdzanych torbieli nerek nie wymaga leczenie, a jedynie regularnie przeprowadzanych badań kontrolnych.

Torbiele nerek – przyczyny

Torbiel nerki to przestrzeń wypełniona płynem znajdująca się w obrębie miąższu nerki. Wyróżniamy torbiele nabyte, wrodzone oraz uwarunkowane genetycznie.

• W przypadku torbieli nabytych nerek zwykle nie znana jest przyczyna, która doprowadziła do ich powstania, aczkolwiek możliwe jest pojawienie się torbieli nerek – często licznych – w przebiegu przewlekłej niewydolności nerek, jak i u osób poddawanych dializoterapii (określane jest to jako nabyta torbielowatość nerek). W rzadkich przypadkach torbiele nabyte nerki stanowią późne powikłanie po przebytym urazie nerki. Nabyta torbiel na nerce pojawia się najczęściej u osób starszych, mężczyzn, a także pacjentów chorych na nadciśnienie tętnicze.
• Torbiele wrodzone nerek to z kolei zmiany obecne w nerce już w momencie urodzenia – najczęściej przyczyna ich powstania pozostaje nieznana, chociaż zdarzają się zmiany o charakterze genetycznym.
• Natomiast trzeci rodzaj torbieli, czyli torbiele uwarunkowane genetycznie, powstaje w wyniku nieprawidłowości w obrębie materiału genetycznego. Obecność tego typu zmian można zazwyczaj stwierdzić także u innych członków rodziny chorego, a nierzadko występują wtedy także zmiany dotyczące innych narządów.

Jakie są objawy torbieli nerki?

Torbiel nerki najczęściej jest zmianą wykrytą zupełnie przypadkowo podczas badania ultrasonograficznego jamy brzusznej wykonywanego z innego powodu. Dzieje się tak dlatego, że torbiele nerek zazwyczaj nie powodują występowania jakichkolwiek objawów klinicznych, w związku z czym pacjenci nie zdają sobie sprawy z ich obecności. Dolegliwości mogą pojawić się wtedy, gdy torbiel osiągnie znaczne rozmiary – zwykle objawowe są zmiany o średnicy przekraczającej 5 cm.

W tych przypadkach pojawić się mogą objawy torbieli nerek takie jak:

• dolegliwości bólowe zlokalizowane najczęściej w okolicy lędźwiowej kręgosłupa, ale także po bokach brzucha;
• może wystąpić uczucie pełności, dyskomfortu lub nieprzyjemne uczucie ucisku w jamie brzusznej;
• mogą się również pojawić nieswoiste objawy żołądkowo-jelitowe (na przykład nudności).

W przypadkach, gdy torbieli jest wiele lub ich rozmiary są znaczne, możliwe jest wyczucie przez lekarza podczas badania palpacyjnego brzucha masy guzowatej, będącej powiększoną i zniekształconą przez torbiele nerką. Jeśli ma miejsce zakażenie zawartości torbieli to pojawiają ogólne objawy zakażenia takie jak podwyższona temperatura ciała, uczucie osłabienia i ogólnego rozbicia, czy też bóle kostno-mięśniowe, zwykle nasilają się także bóle brzucha.

Torbiele na nerkach – jakie badania wykonać?

Badanie ultrasonograficzne jamy brzusznej to podstawowa metoda umożliwiająca wykrycie torbieli w nerce. Wykonane w trakcie tego badania USG nerek pozwala na uwidocznienie zmian już od kilku milimetrów wielkości, daje także możliwość wstępnej oceny charakteru zmiany.

Najczęściej stwierdzanymi zmianami torbielowatymi w obrębie nerki są tak zwane torbiele proste nerek. Są to zmiany łagodne, które w badaniu ultrasonograficznych charakteryzują się gładką ścianą, jednorodną zawartością, brakiem przegród wewnętrznych i nieobecnością zwapnień w ścianie torbieli i w jej wnętrzu.

Czasami jednak w nerce stwierdza się inny rodzaj torbieli, nazywany torbielami złożonymi. Są to torbiele o pogrubiałych ścianach, ze zwapnieniami, mające przegrody i różne wyrośla we wnętrzu. Taki obraz nasuwa podejrzenie zmiany złośliwej, w związku z czym konieczne staje się przeprowadzenie dalszej diagnostyki, aby to podejrzenie potwierdzić lub wykluczyć. W tym przypadku, a także wtedy, gdy rozmiary torbieli przekraczają kilka centymetrów wskazane jest wykonanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego, co pozwala na dokładniejszą ocenę charakteru uwidocznionych w USG zmian. Wykonanie tych badań jest zalecane także wtedy, gdy u chorego z torbielą nerki pojawi się krwiomocz.

Torbiele nerki – leczenie

Nie każda torbiel na nerce stwierdzona w obrębie nerki wymaga podjęcia leczenia. Torbiel prosta nerki, niewielkich rozmiarów, która nie powoduje występowania dolegliwości, nie wymaga leczenia.

W tym przypadku konieczna jest jednak systematyczna obserwacja zmiany, w celu oceny czy jej charakter nie ulega zmianie, czy się nie powiększa. Obserwacja ta polega na wykonywaniu kontrolnych badań ultrasonograficznych jamy brzusznej z oceną stwierdzonej wcześniej torbieli.

Najczęściej zalecane jest przeprowadzanie USG w odstępach co 6 do 12 miesięcy. Jeśli u pacjenta zostanie stwierdzona torbiel nerki, która nie spełnia kryteriów rozpoznania torbieli prostej, uciska na narządy sąsiednie, szybko się powiększa albo powoduje uciążliwe objawy kliniczne, wtedy konieczne jest wdrożenie leczenia.

Istnieje kilka sposobów leczenia torbieli nerki. Jednym z nich jest opróżnienie zwartości torbieli, a następnie wstrzyknięcie do jej wnętrza substancji powodującej zrośnięcie się jej ścian, co zapobiec ma nawrotom – zabieg ten nazywany jest sklerotyzacją torbieli. Inną metodą jest leczenie chirurgiczne – polega ono na wycięciu torbieli nerki.