Roponercze – co to jest, przyczyny, objawy, leczenie, operacja

Co to jest roponercze?

Roponercze oznacza tworzenie się ropni w miedniczce i kielichach nerkowych. Jest jednoznaczne z zakażeniem bakteryjnym górnych dróg moczowych.

Zawsze bezpośrednią przyczyną choroby jest problem w odpływie moczu i zastój moczu w drogach moczowych. Do powstania roponercza przyczynia się zakażenie wodonercza – często jest to obserwowane u osób chorujących na kamicę nerkową bądź moczowodową. W niewielu przypadkach schorzenie stanowi powikłanie pooperacyjne.

Czynnikiem różnicującym roponercze od wodonercza jest współistnienie, wraz z tym pierwszym, zapalenia w obrębie miąższu nerkowego, co może doprowadzić do całkowitego zniszczenia nerek.

Przeczytaj więcej o wodonerczu

Wodonercze jest typowym objawem tzw. nefropatii zaporowej. Nefropatia zaporowa to zmiany w budowie morfologicznej i funkcjonowaniu układu moczowego, wynikające z utrudnienia odpływu moczu w drogach moczowych.

Przy wodonerczu dochodzi do rozszerzenia miedniczek i kielichów nerkowych oraz zaniku tkanki nerkowej, co jest bezpośrednim skutkiem ucisku zalegającego w nerce moczu. W przypadku zakażenia tego moczu miedniczki, jak i kielichy nerkowe wypełnia gęsta ropa, a w osadzie moczu stwierdza się leukocyturię i bakteriurię.

Ropień w nerce – czynniki ryzyka

Wyróżniamy przyczyny mechaniczne i czynnościowe nefropatii utrudniające przepływ moczu, a tym samym zwiększające ryzyko powstanie roponercza. Do mechanicznych zaliczają się:

• nowotwór lub przerost prostaty,
• krwiaki, tętniaki aorty, tętnic biodrowych,
• nowotwory jajnika, macicy, jelita grubego, dróg moczowych,
• ciąża,
• kamica nerkowa,
• gruźlica układu moczowego,
• martwica brodawek nerkowych,
• skrzepy krwi w drogach moczowych,
• wady dróg moczowych np. zwężenie ujścia moczowodowo-pęcherzowego.

Jak się okazuje, przeszkoda w odpływie moczu niekoniecznie musi lokalizować się wewnątrz dróg moczowych. Niedrożność dróg wyprowadzających mocz może być następstwem ucisku z zewnątrz, np. przez guz jajnika. Istotne więc jest bardzo dokładnie ustalenie przyczyny i ukierunkowane na nią leczenie. Do 60 r.ż. nefropatia zaporowa występuje częściej u kobiet, a po 60 r.ż. u mężczyzn.

Roponercze jako powikłanie wodonercza

Należy również pamiętać o tzw. przyczynach czynnościowych zaburzeń odpływu moczu. Są one związane wyłącznie z uszkodzeniem układu nerwowego. Nie ma w takich przypadkach mechanicznej przeszkody utrudniającej odpływ moczu.

Zaliczamy tutaj:

• pęcherz neurogenny,
• uraz rdzenia,
• neuropatię polekową i wegetatywną,
• stwardnienie rozsiane i chorobę Parkinsona.

Jeżeli drogi moczowe zablokowane są przez fizyczną przeszkodę, np. kamień, dochodzi do wzrostu ciśnienia w drogach moczowych oraz do ich poszerzenia. W zależności od umiejscowienia blokady dochodzi do poszerzenia miedniczki i kielichów, moczowodu, a przy bardzo nisko zlokalizowanej niedrożności do powiększenia pęcherza moczowego, poszerzenia obydwu moczowodów oraz do obustronnego wodonercza.

Wodonercze może się rozwijać w sposób ostry lub przewlekły w zależności od tego czy blokada jest częściowa czy całkowita. Uściślając, blokada całkowita powoduje ostry początek dolegliwości.

Objawy wodonercza, które mogą poprzedzać roponercze

Podstawowe objawy wodonercza to brak łaknienia, złe samopoczucie, nasilające się osłabienie, dolegliwości bólowe od słabych po bardzo silne, powiększona nerka, gorączka, wydzielina wydobywająca się z moczowodu. W badaniu ultrasonograficznym obrazujący układ moczowy, czy radiologicznym, w przypadku urografii, po zastosowaniu środka cieniującego, nierzadko stwierdza się nieczynną nerkę, która jest zajęta procesem chorobowym.

Do objawów wodonercza zaliczamy:

• ból – w przypadku ostrego początku objawy charakterystyczne dla kolki nerkowej (ból na zmianę narasta i słabnie, promieniuje do ud, podbrzusza, zewnętrznych narządów płciowych), przy przewlekle rozwijającym wodonerczu dolegliwości bólowe mogą w ogóle nie występować. Jeżeli pojawia się podczas oddawania moczu to mamy do czynienia ze zwężeniem połączenia miedniczkowo-moczowodowego (tzw. PUJO);
• zaburzenia w oddawaniu moczu – oddawanie moczu może być zmniejszone (skąpomocz), prawidłowe lub zwiększone (wielomocz). Może dojść do całkowitego zatrzymania oddawania moczu (bezmocz). Przy umiejscowieni przeszkody w pęcherzu moczowym pojawia się parcie na mocz i jego częste oddawanie oraz kroplowy lub mały strumień moczu;
• wyczuwalny guz po stronie nerki z wodonerczem,
• dodatni objaw Goldflama – przy uderzeniu pacjenta w plecy w okolicy nerki występuje ból. Nie jest to objaw charakterystyczny, może być dodatni w innych schorzeniach dotyczących nerek, np. w ostrym odmiedniczkowym zapaleniu nerek.

Pacjent z wodonerczem diagnozowany jest głównie badaniem ultrasonograficznym. Często wodonercze, które nie daje objawów, wykrywa się przypadkiem w badaniach obrazowych wykonywanych z innego powodu. Oprócz USG należy wykonać:

• pomiar ciśnienia, ponieważ u części pacjentów pojawia się nadciśnienie tętnicze,
• badanie ogólne moczu – może wystąpić krwiomocz, krwinkomocz, białkomocz,
• badanie krwi – należy określić stężenie kreatyniny, mocznika, potasu.

W celu dokładnego ustalenia miejsca blokady w drogach moczowych, należy poszerzyć diagnostykę o tomografię komputerową lub urografię.

Leczenie wodonercza

Leczenie wodonercza polega na usunięciu przyczyny, czyli przeszkody w odpływie moczu. Polega to głównie na leczeniu zabiegowym:

• usuwanie złogów w kamicy nerkowej,
• operacje urologiczne w wadach układu moczowego,
• klasyczne cewnikowanie pęcherza moczowego (cewnik wprowadzany jest przez cewkę moczową),
• nefrostomia – założenie pacjentowi cewnika przez skórę bezpośrednio do układu kielichowo-miedniczkowego w nerce; nefrostomia wykonywana jest w znieczuleniu miejscowym pod kontrolą USG lub RTG,
• cystostomia – założenie pacjentowi cewnika bezpośrednio do pęcherza moczowego; pacjent jest znieczulany miejscowo, a następnie przez niewielkie nacięcie wprowadza się cewnik; podczas tego zabiegu pęcherz musi być wypełniony moczem.

Szczególnie szybkiej interwencji wymaga całkowite zatrzymanie moczu z powodu przeszkody oraz rozwijająca się niewydolność nerek. U pacjenta wprowadza się również leki przeciwbólowe i rozkurczające. Należy pamiętać o uzupełnianiu płynów i elektrolitów (potas, sód).

Niekiedy u pacjentów z wodonerczem może dojść do powikłań takich jak nadciśnienie tętnicze czy niewydolność nerek. Jeżeli dodatkowo pojawi się zakażenie układu moczowego może dojść do rozwoju roponercza, ropnia okołonerkowego lub bardzo groźnej dla życia pacjenta sepsy.

Roponercze – objawy i leczenie

Jest poważnym powikłaniem u pacjentów z wodonerczem. Powstaje w wyniku zakażenia układu moczowego. Jest to tzw. zakażenie wstępujące. Rozpoczyna się w dolnych drogach moczowych, np. pęcherzu i „wstępuje” coraz wyżej, aż do nerek. W układzie kielichowo-miedniczkowym zainfekowanej nerki zaczyna gromadzić się ropa. Dochodzi do uszkodzenia nerki i zaburzenia funkcji wytwarzania moczu. Pacjenci z roponerczem skarżą się na:

• bardzo wysoką gorączkę,
• złe samopoczucie,
• silne bóle w dolnej części pleców.

Roponercze występuje częściej u pacjentów, u których wodonercze było następstwem kamicy nerkowej.

W celu zdiagnozowania roponercza wykonuje się badania obrazowe: USG, TK. Bardzo ważne jest również wystąpienie wymienionych wyżej objawów. Wykonujemy również badanie krwi i moczu.

Roponercze zazwyczaj jest wskazaniem do leczenia operacyjnego, z równoczesną, intensywną osłoną środkami bakteriobójczymi. Usunięcie nerki często jest jedyną skuteczną metodą postępowania. Nieskuteczne leczenie schorzenia grozi ropniami nerki i ogólnoustrojowym zakażeniem septycznym, czyli posoczniczą.

Leczenie roponercza polega na podawaniu antybiotyków (fluorochinolony, aminoglikozydy, cefalosporyny) oraz nawadnianiu pacjenta dożylnie. Wykonuje się również nefrostomię.

Ropień okołonerkowy – przyczyny, objawy, leczenie

Powstaje on w efekcie rozprzestrzeniania się infekcji poza miąższ nerki. Lokalizuje się pomiędzy torebką nerki a powięzią Geroty.

Nerki otoczone są torebką oraz tkanką tłuszczową. Powięź Geroty natomiast jest to tkanka łączna otaczająca tłuszcz nerki. Stanowi naturalną przeszkodę w szerzeniu się procesów patologicznych poza nerkę.

Ropnie okołonerkowe tworzą się w następstwie roponercza, istniejących już ropni nerek, są również powikłaniem ostrego odmiedniczkowego zapalenia nerek. Wywoływane są głównie przez:

• gronkowca złocistego (Staphylococcus ureus),
• bakterie gram- ujemne (np. Proteus),
• pałeczkę okrężnicy (E.coli).

Warto zaznaczyć, że Escherichia coli jest patogenem najczęściej powodującym niepowikłane zakażenia układu moczowego.

Czynnikiem sprzyjającym tworzeniu się ropnia jest cukrzyca.

Objawy ropnia okołonerkowego to:

• wysoka gorączka,
• dreszcze,
• ból,
• obrzęk,
• zaczerwienienie w okolicy lędźwiowej,
• po stronie ropnia można niekiedy wyczuć guz.

Diagnostyka ropnia okołonerkowego: badanie krwi i moczu, tomografia komputerowa.

Leczenie ropnia okołonerkowego polega na podawaniu dożylnie antybiotyków o szerokim zakresie działania (aminoglikozydy, penicyliny) przez okres 7–14 dni. Następnie stosuje się antybiotyki doustnie aż do całkowitego wyleczenia. Można również wykonać przezskórne nakłucie ropnia i opróżnić go. W przypadku zniszczenia nerki może być konieczne jej usunięcie (nefrektomia).

Wypowiedź nefrologa na temat roponercza