Terapia śmiechem – co to jest? Korzyści geloterapii

Na czym polega terapia śmiechem?

Terapia śmiechem to metoda leczenia oparta na założeniu, że spontaniczny śmiech pomaga odreagować stres, łagodzi konflikty, frustracje. W trakcie terapii śmiechem uczestnicy śmieją się, nabierając dystansu do siebie i otaczających problemów.

Pionierem terapii śmiechem jest Norman Cousins – amerykański profesor, dziennikarz polityczny i działacz na rzecz pokoju na świecie. Cousins był człowiek bardzo aktywnym, wobec czego trudno mu było pogodzić się z diagnozą, którą postawiono mu 1964 roku – zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa. Trudności w poruszaniu się, dolegliwości bólowe oraz wizja przedwczesnej śmierci sprawiły, że zaczął on szukać skutecznej terapii. Zastosował na sobie eksperymentalne leczenie śmiechem. Wypisał się ze szpitala na własne żądanie, po czym zamieszkał w komfortowym hotelu, gdzie całe dnie oglądał programy rozrywkowe i filmy komediowe. Wykazał, że 10-minutowy śmiech wywołany oglądaniem komedii ma działanie przeciwbólowe. Swoją metodę leczenia najpierw opisał w raporcie, a w 1979 r. wydał książkę pt. Anatomia choroby.

Czytaj również: Terapia poznawczo-behawioralna – na czym polega i kiedy się ją stosuje?

Wpływ śmiechu na zdrowie

Geloterapia może służyć profilaktyce wielu schorzeń oraz realnie przyczynić się do poprawy stanu zdrowia pacjentów. Według gelotologów odpowiednia dawka śmiechu wspomaga leczenie nowotworów, depresji, chroni przed chorobami sercowo-naczyniowymi, redukuje skupiska bólu, ułatwia odchudzanie oraz wpływa korzystnie na stan skóry twarzy.

Poniżej prezentujemy najważniejsze reakcje fizjologiczne, jakie zachodzą w efekcie śmiechu:

• wzrost poziomu endorfin przy jednoczesnym spadku stężenia kortyzolu i adrenaliny. Dzięki temu zmniejszają się dolegliwości bólowe oraz zredukowany zostaje poziom stresu, napięcia;
• wdychanie większej ilości powietrza (nawet o litr przy pojedynczym wdechu). Dzięki temu następuje intensywne dotlenienie organizmu, a tym samym odżywienie wszystkich komórek ciała. W związku z tym poprawia się zdolność koncentracji, zapamiętywania, sprawność myślenia. Dotleniony układ oddechowy jest mniej podatny na możliwość wystąpienia zapalenia płuc, ponadto zmniejsza się ryzyko wystąpienia stanów zapalnych stawów i ścięgien.
• szybsze krążenie krwi – wzbogacone dodatkową ilością tlenu płuca przyspieszają przepływ krwi w arteriach, rozszerzają się naczynia krwionośne obiegu tętniczego; poprawia się ukrwienie mózgu, co wpływa na funkcjonowanie całego organizmu;
• szybsza przemiana materii, co związane jest z zaangażowaniem w śmiech wielu partii mięśni.

Przeczytaj też: Czym jest programowanie neurolingwistyczne (NLP)?

Wpływ terapii śmiechem na odporność

Wyniki badań dowodzą, że śmiech zwiększa produkcję immunoglobulin – IgA, IgG, IgM oraz komórek antyrakowych NK (Natural Killers – naturalni zabójcy), odpowiedzialnych za zjawisko naturalnej cytotoksyczności, tzn. niewymagającej przeciwciał. Ponadto śmiejąc się, pobudzamy nasz organizm do wytworzenia limfocytów T. Wydzielamy również więcej endorfin, które z kolei działają przeciwzapalne.

Wpływ terapii śmiechem na zdrowie psychiczne

Terapia śmiechem może w znaczący sposób przyczynić się do poprawy zdrowia psychicznego. Oto najważniejsze korzyści wynikające z geloterapii:

• śmiech budzi kreatywność, motywuje do działania;
• śmiech uspokaja umysł;
• śmiech uczy dystansu do siebie;
• śmiech wyzwala w nas „wewnętrzne dziecko”;
• śmiech łagodzi złość;
• śmiech redukuje uczucie wrogości wobec drugiego człowieka.

Czytaj również: Psycholog, psychiatra czy psychoterapeuta? Do kogo po pomoc ze zdrowiem psychicznym?

Wskazania do terapii śmiechem

Poniżej prezentujemy przykłady schorzeń, w przypadku których warto stosować terapię śmiechem.

• Reumatoidalne zapalenie stawów. Wykazano, że w grupie pacjentów chorujących na RZS terapia śmiechem prowadzi do spadku stężenia hormonu wzrostu, prozapalnych cytokin i IGF1. Natomiast zwiększeniu ulega poziom cytokin przeciwzapalnych;
• Cukrzyca. W przypadku diabetyków ze współistniejącą hiperlipidemią terapia śmiechem redukuje poziom białka CRP oraz zwiększa stężenie dobrego cholesterolu HDL;
• Atopowe zapalenie skóry. Badania wykazały, że u osób poddanych terapii śmiechem dochodziło do zmniejszenia produkcji immunoglobuliny E, która odpowiedzialna jest za reakcję alergiczną. Jednocześnie odnotowano spadek poziomu neurotrofiny, której stężenie koreluje z nasileniem zmian na skórze;
• Choroby układu krążenia. Śmiech zmniejsza układowy opór naczyniowy, zwiększa objętość wyrzutową oraz saturację krwi. W połączeniu z regularną aktywnością fizyczną pomaga również skutecznie obniżyć podwyższone ciśnienie tętnicze krwi;
• Przewlekła obturacyjna choroba płuc. W przypadku pacjentów chorych na ciężką i bardzo ciężką postać POCHP terapia śmiechem ogranicza hiperwentylację, natomiast u cierpiących na astmę zmniejsza reaktywność oskrzeli;
• Nerwica. Badania wykazały, że oglądanie filmów komediowych powoduje obniżenie stężenia kortyzolu, czyli hormonu stresu. Ponadto terapia śmiechem prowadzi do spadku poziomu adrenaliny w surowicy;
• Bóle brzucha. W trakcie śmiechu rozładowaniu ulega napięcie mięśni żołądka i znacząco zmniejsza się wydzielanie soków żołądkowych. Dzięki temu dolegliwości takie jak ból żołądka, stany zapalne i ryzyko wrzodów występują rzadziej;
• Nadwaga. Terapia śmiechem może się również okazać pomocna przy walce z nadprogramowymi kilogramami. Już 10-15 minut śmiechu dziennie, w zależności od jego intensywności, umożliwia spalenie nawet 10-40 kcal.

Gdzie stosuje się terapię śmiechem?

Geloterapia jest praktykowana przede wszystkim w szpitalach dziecięcych. Jednym z prekursorów geloterapii w służbie zdrowia jest doktor Patch Adams, który wprowadził elementy zabawy do relacji między pacjentem a lekarzem. Przebierał się on za klauna i starał rozbawiać dzieci. Pozytywna dawka energii zapewnia małym pacjentom tchnienie radości i pozwala choć na chwilę zapomnieć o chorobie. Dzieci poddawane terapii śmiechem są bardziej odporne na ból i lepiej znoszą leczenie.

W szpitalach na całym świecie funkcjonują też tzw. kluby śmiechu. Jeden z nich znajduje się przy Centrum Onkologii w Warszawie. Pierwsze kluby powstały w Indiach w latach 90. Ich twórcą był lekarz Madan Kataria, znany również jako pomysłodawca tzw. jogi śmiechu. Pierwotnie uczestnicy spotkań opowiadali sobie zabawne opowieści i dowcipy. Gdy zabrakło wesołych historii, Kataria wpadł na pomysł, by uzupełnić spotkania o ćwiczenia jogi. Obecnie członkowie klubów spotykają się w godzinach porannych, najczęściej w parkach i wykonują różnego rodzaju ćwiczenia rozciągające i oddechowe, które mają na celu wywołanie śmiechu.