Programowanie neurolingwistyczne (NLP) – co to jest, kiedy się je stosuje, czy działa?

Czym jest programowanie neurolingwistyczne?

Programowanie neurolingwistyczne (NLP) to zbiór zasad oraz narzędzi z różnych dyscyplin naukowych, które służą przede wszystkim samorozwojowi, motywacji i efektywnej komunikacji. Koncepcja ta została zapoczątkowana w latach 70. ubiegłego wieku przez Johna Grindera oraz Richarda Bandlera.

Co oznacza skrót NLP?

• „Neuro” odnosi się do zmysłów (słuch, wzrok, dotyk, zapach, smak), dzięki którym poznajemy otaczającą rzeczywistość. Odbierane przez nas bodźce są następnie przekazywane w postaci impulsów nerwowych do mózgu, w którym powstają dźwięki, obrazy, odczucia.
• „Lingwistyczne” wyjaśnia sposób, w jaki się porozumiewamy. Używając słów, możemy porządkować własne myśli i przekazywać je innym osobom, a tym samym – wpływać na otoczenie.
• „Programowanie” wskazuje, że nasze emocje, myśli i zachowania są nawykowymi schematami, które można porównać do programów komputerowych. Takie podejście zakłada możliwość wprowadzania zmian w poszczególnych obszarach.

Zobacz też: Terapia śmiechem – co to jest?

Historia NLP

Autorzy koncepcji NLP, psycholog John Grinder oraz lingwista Richard Bandler poddali analizie metody terapeutyczne trzech wybitnych psychoterapeutów: Fritza Perlsa, Miltona Ericksona oraz Virginii Satir. Starali się odkryć, w czym tkwi skuteczności tych terapii. Badacze doszli do wniosku, że o geniuszu terapeutycznym decyduje zestaw wzorców komunikacji (zarówno werbalnej, jak i niewerbalnej), pozwalającej nawiązać dobry kontakt z pacjentem. Na podstawie swoich obserwacji opracowali technikę wykorzystującą te elementy, które inni terapeuci mogą stosować wyłącznie intuicyjnie lub nieświadomie, m.in. zmysły czy język. Tak narodziło się programowanie neurolingwistyczne.

Odkrycie Grindera i Bandlera stało się bazą dla opracowania nie tylko prostych, ale przede wszystkim skutecznych metod terapeutycznych. Wkrótce potem badacze zajęli się pisaniem książek na temat NLP oraz prowadzeniem warsztatów. Obecnie programowanie neurolingwistyczne cieszy się rosnącą popularnością i zainteresowaniem.

To też może Cię zainteresować: Czy tkwisz w toksycznym związku?

Terapia NLP – dla kogo?

NLP wskazuje, jakie możliwości drzemią w umyśle człowieka, w jego świadomości. Na rynku istnieje wiele ofert szkoleń, które oferują możliwość poznania technik programowania neurolingwistycznego. Techniki NLP wykorzystywane są przez terapeutów, trenerów, polityków czy sprzedawców. Na kurs NLP można zgłaszać się indywidualnie lub grupowo.

Programowanie neurolingwistyczne może być wykorzystywane w następujących dziedzinach, działaniach:

• psychoterapia,
• rozwój osobisty, kształcenie kompetencji interpersonalnych,
• sprzedaż i obsługa klienta,
• leczenie fobii, przezwyciężania lęków,
• nauka technik negocjacyjnych,
• zarządzanie ludźmi i organizacjami,
• nauka kontrolowania określonych emocji,
• rozwój umiejętności komunikacyjnych,
• prowadzenie działań promocyjnych, kampanii wyborczych.

Należy dodać, że celem terapii NLP nie powinna być manipulacja, a perswazja, czyli nakłanianie do określonej czynności, ale w jawny i nienachalny sposób.

Sprawdź też: Na czym polega terapia poznawczo-behawioralna?

Techniki programowania neurolingwistycznego

Wśród metod programowania neurolingwistycznego możemy wyróżnić m.in.:

• modelowanie. Metoda zaczerpnięta z teorii społecznego uczenia się Alberta Bandury. Polega na analizie przekonań, wartości i zachowań pacjenta w kontekście jego cech osobowości lub działania, które chciałoby się modelować (naśladować, przejąć, powielić);
• przeramowanie. Zdolność do nadawania zdarzeniom znaczeń w taki sposób, by tworzyć u pacjenta pożądany stan emocjonalny;
• model Miltona. Technika wywoływania i utrzymywania transu hipnotycznego przy użyciu języka, której celem jest skontaktowanie się z ukrytymi zasobami osobowości;
• metafory. Strategia językowa, która pozwala spojrzeć na rzeczywistość z innej perspektywy;
• kotwiczenie. Technika polegająca na tworzeniu odruchowych, emocjonalnych powiązań przyczynowo-skutkowych przy użyciu bodźca, np. dźwięku, zapachu czy dotyku. Istotne znaczenie ma tutaj mechanizm połączeń neuronowych, jakie dokonują się w naszym mózgu;
• trans. Wprowadzanie pacjenta w płytki stan hipnozy. Wówczas umysł jest bardziej podatny na różnego rodzaju sugestie, a mechanizmy obronne przez niego wykorzystywane są osłabione;
• switch pattern. Metoda, która polega na tworzeniu skojarzeń między sytuacją odbieraną negatywnie a sytuacją postrzeganą jako pozytywna.

Kontrowersje wokół NLP

Trenerom NLP zarzuca się często manipulację psychologiczną i orientację wyłącznie na korzyści finansowe. Certyfikat otrzymuje się po odbyciu płatnego szkolenia NLP, bez żadnych innych warunków wstępnych, przy czym licencja jest terminowa i wymaga aktualizacji. Poza tym, neurolingwistyczne programowanie zostało zakwestionowane przez środowiska naukowe jako podejście pozbawione podstaw naukowych.

Zobacz też: Czym jest gaslighting, czyli psychologiczna manipulacja?

Ponadto techniki NLP krytykowane są jako nachalne metody wywierania wpływu. Przeciwnicy uważają, że programowanie neurolingwistyczne uczy manipulowania innymi celem osiągnięcia prywatnych korzyści. Z kolei zwolennicy twierdzą, że wszystko zależy od tego, w jaki sposób wiedza zdobyta na szkoleniu zostanie wykorzystana.

NLP to silne narzędzie, które można użyć zarówno w dobrym, jak i w złym celu – wszystko zależy od intencji osoby, która nim włada.