Syndrom DDD – co to jest? Przyczyny, objawy, test, leczenie

Syndrom DDD – co to jest?

Syndrom DDD oznacza zespół cech i trudności, które dotyczą osób wychowanych w rodzinie dysfunkcyjnej. Dorosłe dzieci wychowane w rodzinach dysfunkcyjnych wielokrotnie borykają się z problemami w życiu rodzinnym (i nie tylko), które są efektem wzrastania w niedojrzałym systemie rodzinnym. Konkretniej – specjaliści zakładają, że osoby z syndromem DDD borykają się z projektowaniem zachowań z domów dysfunkcyjnych w dorosłym życiu – przerzucając je na życie z partnerem, rodzinne czy towarzyskie.

Warto pamiętać, że syndromu DDD nie ma w kryteriach diagnostycznych chorób czy zaburzeń psychicznych. To termin potoczny, często używany przez klinicystów i terapeutów, aby opisać pewne wspólne doświadczenia osób z domów dysfunkcyjnych, takie jak niskie poczucie własnej wartości czy trudności w nawiązaniu bliskiej relacji. Objawy syndromu często występują wspólnie, dając rys osobowości i zachowania, typowy dla osób, które wychowały się w podobnych warunkach.

Cechy rodziny dysfunkcyjnej – jakie są?

Syndrom DDD jest efektem wzrastania w dysfunkcyjnych rodzinach. Jaki dom możemy nazwać dysfunkcyjnym? Według psychologów, rodzina dysfunkcyjna to taka, która nie spełnia swojej roli społecznej. Nieprawidłowe wzorce z domu rodzinnego powodują u dorosłej jednostki syndrom DDD.

Cechy dysfunkcyjnych rodzin to między innymi:

• brak ustalonych wzorców ról i zachowań (ale i zbyt sztywne reguły),
• brak realnej komunikacji pomiędzy członkami rodziny,
• brak warunków do prawidłowego rozwoju członków (w tym dzieci, u których później pojawia się syndrom DDD),
• brak przyzwolenia na to, aby pokazywać swoje uczucia. Zwłaszcza te negatywne – członkowie rodzin dysfunkcyjnych są zmuszeni udawać, że wszystko jest w porządku, tłumiąc emocje w sobie.

Taki mechanizm często pojawia się w opisywanej rodzinie i w dorosłym życiu dziecka prowadzi do syndromu DDD.

Problemy w rodzinie dysfunkcyjnej

O ile łatwo domyślić się, z jakim problemem z dzieciństwa musiały zmagać się dorosłe dzieci alkoholików, o tyle dzieci z rodzin dysfunkcyjnych w trakcie swojego dorastania mierzą się z różnymi niewłaściwie przebiegającymi procesami. Nie zawsze jest to szeroko pojmowana patologia – pojawiają się rodzice z problemem alkoholowym czy uzależnieniem od substancji psychoaktywnych, ale często są to na pozór „zwykłe” rodziny.

Takim niewidocznym z zewnątrz problemem mogą być na przykład nierealistyczne oczekiwania wobec dzieci. Miłość i uznanie rodziny dysfunkcyjnej przynależy dziecku jedynie wówczas, gdy spełnia ono wygórowane oczekiwania rodziców, nie mając prawa do pomyłki czy gorszej oceny w szkole. Dorosłe dzieci z rodzin dysfunkcyjnych często powielają ten schemat w dorosłym życiu, starając się za wszelką cenę uciec przed popełnieniem błędu.

Trudności w rodzinach dysfunkcyjnych – jakie są?

Inne problemy, z jakimi może mierzyć się dysfunkcyjna rodzina, to sytuacje, gdzie dziecko jest narażone na bycie świadkiem przemocy domowej lub stosuje się na nim przemoc fizyczną i psychiczną. Czasami pojawia się molestowanie seksualne. Nierzadko powodem jest uzależnienie rodzica bądź rodzeństwa – ale nie tylko. To również choroba psychiczna rodzica, samotne rodzicielstwo, przebywanie rodzica w więzieniu czy nawet za granicą – co wpływa na rozpad więzi rodzinnych.

Dużym problemem rodzin dysfunkcyjnych jest zaniedbanie emocjonalne dzieci. Przez to emocje dorosłych dzieci z rodzin dysfunkcyjnych bardzo cierpią – osoby cierpiące na syndrom DDD nie potrafią ich odpowiednio regulować i zarządzać nimi. W dorosłym życiu powoduje to trudności w relacjach partnerskich i funkcjonowaniu we własnej rodzinie.

Dysfunkcyjna rodzina – jakie role przyjmuje w niej dziecko?

Do zachowań rodziny dysfunkcyjnej należy również przyjmowanie określonych ról przez dziecko. Dorosłe dzieci alkoholików i te z rodzin dysfunkcyjnych często pełnią w rodzinie różne funkcje, np.: bohatera, kozła ofiarnego, maskotki, niewidzialnego dziecka.

Bycie bohaterem – dziecko bierze na siebie obowiązki rodzica i jest odpowiedzialne za funkcjonowanie rodziny (z konsekwencjami często zmagają się tak zwane dorosłe dziewczynki z rodzin dysfunkcyjnych).

Bycie kozłem ofiarnym – gdzie swoim zachowaniem dziecko skupia na sobie uwagę, aby pozwolić dysfunkcyjnej rodzinie nie myśleć o własnych problemach – nawet jeśli jest przy tym ofiarą przemocy fizycznej.

Bycie maskotką – rozbawianie, uspokajanie w ten sposób innych członków rodzin z domów dysfunkcyjnych.

Bycie niewidzialnym dzieckiem – dziecko staje się wyciszone, nie zwraca na siebie uwagi, ucieka w świat fantazji, aby uchronić się przed rzeczywistością – rodziną z problemem alkoholowym, domem, gdzie pojawia się przemoc psychiczna czy przemoc fizyczna. Niewidzialne dziecko często jest chwalone jako grzeczne i posłuszne, jednak jego emocje są stłumione.

Takie przyjmowanie ról często skutkuje syndromem DDD. To, jakie role przyjmują DDD, zależy od indywidualnej sytuacji danych rodzin dysfunkcyjnych. Syndrom DDD może pojawić się jednak u wszystkich – kluczem jest tu sama rodzina dysfunkcyjna.

Objawy DDD – skutki wychowania w dysfunkcyjnej rodzinie

Osoby, które dotknął syndrom DDD, wykazują w dorosłym życiu szereg symptomów, który utrudnia im funkcjonowanie w relacjach. Jakie objawy DDD wykazują dorosłe dzieci wychowane w rodzinach dysfunkcyjnych?

Częste efekty wychowania u dziecka z rodziny dysfunkcyjnej to:

• obniżone poczucie własnej wartości,
• zmaganie się z ciągłym poczuciem napięcia emocjonalnego,
• zaburzone poczucie bezpieczeństwa,
• lęk przed popełnieniem błędu,
• przekonanie o swojej samowystarczalności.

Dzieci wychowujące się w towarzystwie rodziny dysfunkcyjnej w życiu dorosłym mają problemy w relacjach z innymi ludźmi. Niskie poczucie własnej wartości nie pozwala im na nawiązanie bliskich więzi emocjonalnych, również wobec członków rodziny.

Syndrom dorosłego dziecka z rodziny dysfunkcyjnej – objawy związane z syndromem DDD

Dorosłe dzieci dysfunkcyjnych rodziców nierzadko zmagają się z depresją czy zaburzeniami osobowości. Często pojawia się u nich niechęć do założenia rodziny. Dzieci wychowywane przez rodziny dysfunkcyjne często wykazują również objawy somatyczne – bóle w klatce piersiowej czy bóle brzucha, które maskują problemy emocjonalne. Objawy syndromu DDD to także poczucie osamotnienia czy pustki.

Po pierwsze, zmaga się z niskim poczuciem własnej wartości – z aktywnym syndromem DDD trudno jest zbudować własną, dobrze funkcjonującą rodzinę, gdyż dorosłe dziecko ma w sobie wzorzec dysfunkcyjnych rodzin. Po drugie, czuje odpowiedzialność za rolę, jaką pełnią w rodzinie. Nierzadko życie dorosłej osoby staje się dla niego bardzo problematyczne ze względu na konieczność nawiązywania relacji emocjonalnych.

Leczenie syndromu DDD – jak sobie pomóc w życiu dorosłym?

Jak wspomniano wyżej, syndrom DDD nie jest jednostką chorobową, lecz raczej opisem pewnego zjawiska. Niemniej, dla dorosłego dziecka z rodziny dysfunkcyjnej funkcjonowanie społeczne i budowanie własnych relacji staje się niekiedy niezwykle problematyczne. Czy da się zatem leczyć syndrom DDD?

Jak najbardziej warto podjąć psychoterapię. Psycholog lub psychoterapeuta pomoże z dobraniem nurtu i ustaleniu celów terapeutycznych. Głównym będzie zazwyczaj nauczenie się zdrowego funkcjonowania w relacjach i wyjście z dysfunkcyjnych schematów wyuczonych we własnej rodzinie. Jeśli syndromowi DDD towarzyszy depresja lub zaburzenia lękowe, pomóc może również psychiatra i odpowiednio dobrana farmakoterapia . Warto pozwolić dać sobie pomóc.