Wykorzystywanie seksualne dzieci – objawy i skutki. Jak pomóc molestowanym seksualnie dzieciom?

Czym jest wykorzystywanie seksualne dzieci?

Poprzez seksualne wykorzystanie dziecka rozumie się:

• pokazywanie narządów płciowych i czynności seksualnych oraz udostępnianie pornografii osobom nieletnim,
• naruszenie drażliwych sfer erogenicznych dziecka w czasie pieszczot i prowokowanie dziecka do podobnych form aktywności w stosunku do dorosłego,
• stosunek seksualny w różnych jego formach, w tym wymuszony poprzez gwałt.

Należy pamiętać, że bez względu na rodzaj interakcji, wykorzystanie seksualne dzieci przez osoby dorosłe jest moralnie nie do przyjęcia.

Poddając analizie zjawisko molestowania seksualnego dziecka, musimy uwzględnić wiele kwestii. Należą do nich:

• wiek i stadium rozwojowe dziecka podczas pierwszego epizodu,
• płeć dziecka,
• czy skutki wykorzystania seksualnego oceniane są tuż po zajściu zdarzenia, czy opierają się na wspomnieniach przeżyć przez osoby dorosłe,
• czy było to np. obnażanie się w miejscu publicznym obcego człowieka, czy też wielokrotne stosunki seksualne,
• zróżnicowany wpływ wykorzystania w rodzinie i poza nią,
• czynniki decydujące o zgłoszeniu wykorzystania seksualnego dziecka,
• analiza dowodów negatywnych emocjonalnych następstw (np. seksualizacja).

Zobacz też: Kazirodztwo – co to jest?

Jakie są objawy molestowanie seksualnego dzieci?

Dziecko wykorzystane seksualnie jesteśmy w stanie rozpoznać po szeregu objawów:

• może mieć kłopoty ze snem,
• być nadmiernie pobudzone, czego wcześniej nie dostrzegaliśmy,
• mieć obawy przed pozostaniem sam na sam z niektórymi dorosłymi.

Innymi sygnałami może być noszenie nazbyt dużej ilości odzieży, przesadne zainteresowanie ciałem, seksualne podejście do innych dzieci, rysowanie obrazków związanych z seksem. Mogą pojawić się też objawy fizjologiczne, takie jak: trudności z chodzeniem i siedzeniem, bóle brzucha i zaburzenia pokarmowe, krew w moczu lub kale, niewytłumaczalne urazy narządów płciowych, choroby przekazywane drogą płciową i ciąża.

Sprawdź również: Molestowanie seksualne w pracy

Molestowanie seksualne dzieci – skutki

Konsekwencje wykorzystania seksualnego w dzieciństwie mogą być bardzo różnorodne i obejmować wiele następstw psychologicznych, ale też znaczną zmienność indywidualną wzorców odpowiedzi. Dzieli się je na cztery grupy.

Pierwszą stanowią skutki psychologiczne, do których zalicza się:

• chroniczną depresję,
• znaczne obniżenie samooceny,
• uporczywe lęki,
• poczucie winy,
• zaburzenia snu,
• trudności z koncentracją.

Drugą grupę stanowią zaburzenia zachowania. Przejawia się to w skłonności do:

• samouszkodzeń,
• nadużywania środków uzależniających,
• włóczęgostwa,
• zachowań przestępczych.

Kolejną grupę stanowią zaburzenia psychoseksualne. Należą do nich przede wszystkim:

• brak umiejętności utrzymywania trwałych związków,
• liczne zahamowania seksualne,
• podatność na stawanie się ofiarą agresywnych zachowań seksualnych ze strony innych osób.

Ostatnia grupa to posttraumatyczne objawy psychiatryczne, czyli objawy z pogranicza psychozy – patologiczna podejrzliwość, labilność nastrojów, autyzm.

To też może Cię zainteresować: Przemoc seksualna wśród rówieśników

Molestowanie seksualne w rodzinie

Specyficzną grupę dzieci stanowią dzieci wykorzystywane seksualnie w rodzinie. Odpowiedź na trudności, na jakie natrafia takie dziecko we własnej rodzinie, nosi nazwę syndromu przystosowania dziecka molestowanego seksualnie. Syndrom ten opisuje reakcję, która umożliwia bezpośrednie przeżycie dziecka w rodzinie, lecz która często wiąże się z odmawianiem mu ostatecznej akceptacji, wiarygodności i empatii przez społeczeństwo jako całość.

Na opisywany syndrom składa się pięć elementów:

• dyskrecja,
• bezradność,
• złapanie w pułapkę i przystosowanie,
• spóźnione i nieprzekonujące ujawnienie w sytuacji konfliktowej,
• odwoływanie.

Dyskrecja to nic innego, niż kiedy sprawca ostrzega: „Nie możesz nikomu o tym powiedzieć”, a następnie informuje dziecko o konsekwencjach ujawnienia, w tym o karze pozbawienia wolności dla sprawcy, rozpadzie rodziny. Konieczność dyskrecji daje dziecku wyraźnie do zrozumienia, że to, co się zdarzyło, jest złe, a dyskrecja jest jedynym bezpiecznym rozwiązaniem. Poczucie bezradności prowadzące do pogodzenia się z trwającym dalej wykorzystaniem seksualnym, nierozerwalnie związane jest z koniecznością zachowania dyskrecji, wraz z naturalną skłonnością dziecka do poddania się wpływowi posiadającej autorytet osoby dorosłej.

Dziecko zostaje złapane w pułapkę, ponieważ czuje się odpowiedzialne za utrzymanie rodziny razem, a to z kolei wzmacnia poczucie braku wyjścia. W związku z tym dziecko często ujawnia fakt molestowania wtedy, gdy występuje najmniejsze prawdopodobieństwo, że ktoś mu uwierzy. Ostatecznie w następstwie wydarzeń dziecko odkrywa, że groźby nakazujące mu dyskrecję są prawdziwe, nad rodziną wisi widmo rozpadu i prawdopodobne jest to, że właśnie dziecko będzie musiało opuścić dom z powodu trudności ze zgromadzeniem dowodów przeciwko sprawcy. To najbardziej traumatyczny aspekt całego przeżycia, a w obliczu katastrofalnych konsekwencji wyjawienia tego, co się stało, dziecko odwołuje swoją skargę.

Zobacz też: Przemoc seksualna – czym jest?

Pedofil – kim jest?

Wśród pedofilów wyróżnia się dwa typy osobowości:

• pedofile uwodziciele – atrakcyjni dla dzieci, często wykonujący zawody ułatwiające im dostęp do nich;
• pedofile agresywni – napadający na nieznane im dzieci. W swoim zachowaniu są sadystyczni.

Okrucieństwo i przemoc wobec dzieci w praktyce spotyka się z zaprzeczeniem otoczenia, które dostrzega alarmujące sygnały oraz jednocześnie je lekceważy. Lekarstwem na przemoc seksualną jest uświadomienie sobie rzeczywistości i pogodzenie się z faktami. Dobór ofiar jest złożony i nie do wytłumaczenia algorytmami tłumaczącymi dobór partnerów seksualnych wśród dorosłych. Istotną różnicą jest, że większość pedofilów pobudza bezbronność sama w sobie. Pedofil stosuje formę uwodzenia, która ma wzbudzić zaufanie rodzica lub dziecka. Nieuzasadnione zaufanie jest największym sprzymierzeńcem przestępcy seksualnego. Pedofil nie poprzestaje na tym, co zazwyczaj uważa się za molestowanie seksualne. Z psychologicznego punktu widzenia mamy tendencję do przypisywania popełnienia przestępstwa osobom nieznanym, niż znanym. Przy oskarżaniu osoby bliskiej często pojawia się poczucie winy. Należy jednak pamiętać, że dziecko jest zdecydowanie bardziej bezbronne wobec osoby znanej rodzinie niż wobec obcej. Ważne jest, aby rodzice wybierali powoli i dokładnie ludzi, którym pozwalają na kontakty ze swoimi dziećmi.

Zobacz też: Terapia poznawczo-behawioralna – na czym polega i kiedy się ją stosuje?

Jak ochronić dziecko przed pedofilem?

Nie ma żadnych stuprocentowo pewnych sposobów wykrywania pedofilów ani gwałcicieli, dlatego też warto zwrócić uwagę na sposoby odstręczania wszelkich hipotetycznych przestępców od prób uzyskania dostępu do dzieci. Rodzic, który stale towarzyszy swojemu dziecku w zajęciach ponadprogramowych, ma mniej bezbronne dziecko. Dziecko takie jest trudne do uwiedzenia, ponieważ w rodzinie dostaje tyle uwagi, ile potrzebuje. Poza tym trudno jest zastąpić kogoś, kto jest na miejscu, trudno wkraść się w łaski dziecka, jeśli towarzyszą mu aktywni i oddani rodzice. Jest to jednoznaczny sygnał dla pedofila, że rodzic czuwa. A pedofil nie szuka wyzwania, tylko łatwego celu.

Warto jest zniechęcać potencjalnych przestępców, czyli być tam i doglądać swoje dziecko albo wspierać organizacje, w których unika się sytuacji umożliwiających wykorzystanie seksualne. Przestępcy potrzebna jest okazja do poznania dziecka, zdobycia jego zaufania oraz miejsce i czas, by mógł je wykorzystać. Jeśli nie ma do tego okazji, nie istnieje możliwość wykorzystania seksualnego dziecka.

Sprawdź również: Inteligencja emocjonalna – czym jest i jak ją rozwijać?

Innym poważnym zagrożeniem spotkania przez dziecko pedofila jest Internet. W Internecie każdy może udawać, kogo chce. Do zagrożeń wysokiego ryzyka należy przyzwalanie dziecku serfowanie po Internecie bez żadnych wskazówek, opieki i filtrów zabezpieczających. Należy również dzieci uczulić, by nie zaglądały do kanałów dyskusyjnych. Warto znaleźć najmłodszym witryny dla dzieci, które nie pozwalają na kontakty z obcymi. Oprócz kanałów dyskusyjnych i pedofilów, którzy często je odwiedzają, Internet ma jeszcze jedną ciemną stronę – istnieje łatwość dostania się przypadkiem na stronę pornograficzną.

Zobacz też: Paraliż senny – przyczyny, objawy, leczenie

Pomoc dla dzieci wykorzystywanych seksualnie

Styl interwencji dostosowuje się do rodzaju wykorzystania:

1. Gdy dziecko padło ofiarą molestowania seksualnego kogoś obcego – w tej sytuacji najbardziej potrzebna jest współpraca z rodziną. Reakcja rodziców i innych członków rodziny może mieć największy wpływ na długoterminowe konsekwencje tego zdarzenia dla dziecka. Konieczna jest pomoc we wspieraniu dziecka poprzez zachęcanie go do otwartej rozmowy o tym, co się wydarzyło, zamiast zbywania milczeniem, które najczęściej wzmacnia negatywny odbiór incydentu;
2. Gdy sprawcą wykorzystania seksualnego jest osoba znajoma lub członek rodziny – w takim przypadku interwencja jest bardziej skomplikowana. Prawdopodobna będzie konieczność indywidualnej pracy dziecka z psychoterapeutą. Podstawą jest zapewnienie dziecka o tym, że mu się wierzy i konsekwentne potwierdzanie jego niewinności. Należy jednak pamiętać o pomocy i wsparciu również rodziców.