Zwyrodnienie siatkówki – przyczyny, objawy, leczenie

Zwyrodnienie siatkówki – zwyrodnienie plamki żółtej AMD

Zwyrodnienie plamki żółtej (zwyrodnienie plamki związane z wiekiem), inaczej AMD (ang. age-related macular degeneration), to choroba siatkówki najczęściej występująca po 60. roku życia. W stadium zaawansowanym może doprowadzić do całkowitego zaniku widzenia centralnego. AMD to bardzo powszechne schorzenie, które zyskało miano najczęstszej nieodwracalnej przyczyny utraty wzroku u osób po 50. roku życia.

Siatkówka to światłoczuła warstwa wyściełająca wnętrze oka. Znajdują się na niej fotoreceptory, które wyłapują docierające do nich sygnały świetlne i przekształcają je w impulsy nerwowe. Dalej nerwem wzrokowym przekazywane są one do mózgu. W ten sposób człowiek widzi otaczający go świat.

Centralną częścią siatkówki jest tzw. plamka żółta – okrągły obszar o średnicy około 5 mm. To w nim znajduje się największe skupisko światłoczułych komórek, przez co jest ona odpowiedzialna za najostrzejsze widzenie. Plamka żółta umożliwia zatem szczegółowe widzenie centralne, czyli wszystko to, co widzimy w centrum naszego pola widzenia.

Zwyrodnienie plamki żółtej to choroba oczu, w wyniku której dochodzi do postępującego obumierania tej części oka. Wynikiem tego jest postępujący proces zanikania widzenia w centralnej części pola oraz zniekształcanie obrazu.

Istnieją dwa podstawowe typy zwyrodnienia siatkówki AMD – postać sucha i postać wilgotna (czyli wysiękowa). W przypadku, gdy pojawią się jakiekolwiek zmiany w centralnym polu widzenia (np. nieostre widzenie, mroczki przed oczami nakładające się na litery podczas czytania), zniekształcenia obrazu (np. proste linie widziane są jako faliste), koniecznie należy udać się do okulisty. Specjalista wykona serię badań, dzięki którym określi obecność choroby lub nie.

Bardzo ważne jest, aby jak najwcześniej zdiagnozować zwyrodnienie plamki żółtej. Niestety leczenie AMD w dalszym ciągu nie jest wystarczająco efektywne. Jedyne co można zrobić, to zahamować dalszy jej rozwój. Należy pamiętać, że bez wdrożenia leczenia choroba będzie postępować.

Ciemna plama w centralnym polu widzenia będzie się powiększać, co znacznie utrudni wykonywanie codziennych czynności. Pacjentom pozostaje jedynie widzenie obwodowe.

Zwyrodnienie barwnikowe siatkówki – retinopatia barwnikowa

Barwnikowe zwyrodnienie siatkówki, inaczej retinopatia barwnikowa (retinitis pigmentosa) to choroba siatkówki oka, która powoduje postępującą i nieodwracalną utratę pola widzenia. Choroba ma charakter dziedziczny. Często wchodzi w skład zespołów genetycznych.

W jej przebiegu w dnie oka pojawiają się skupiska barwnika, początkowo niewielkie, z czasem zagęszczające się. Złogi barwnika uniemożliwiają prawidłowe widzenie. Choroba rozwija się podstępnie i trudno ją zdiagnozować. Objawy zwyrodnienia siatkówki tego typu pojawiają się zwykle w młodości. Początek jest bezbolesny, więc łatwo go przeoczyć.

Pierwsze objawy barwnikowego zwyrodnienia siatkówki to:

• ślepota zmierzchowa (rozpoczynająca się zwykle po 20. roku życia),
• niewielkie mroczki przed oczami, które z czasem się poszerzają,
• powolna utrata widzenia obwodowego.

W miarę rozwoju zmian w siatkówce oka pozostaje jedynie widzenie „lunetowe”, czyli ograniczone widzenie centralne, które z czasem się pogarsza. W przypadku dostrzeżenia problemów ze wzrokiem należy koniecznie umówić się na wizytę u okulisty. Lekarz przeprowadzi badanie dna oka, w którym może zauważyć złogi barwnika.

Dodatkowo do zdiagnozowania choroby potrzebne jest badanie pola widzenia oraz badanie elektrofizjologiczne. Ostatnie ma na celu sprawdzić funkcjonowanie fotoreceptorów siatkówki poprzez pomiar potencjału wyprodukowanego przez komórki po zastosowaniu bodźca wzrokowego.

Leczenie zwyrodnienia barwnikowego siatkówki obecnie niestety nie jest możliwe. Zaleca się stosowanie wysokich dawek witaminy A oraz antyoksydantów (witaminy E i C). Ponadto konieczne są wizyty kontrolne u okulisty co najmniej raz na 2 lata.

Zwyrodnienie siatkówki obwodowe i kraciaste

Zwyrodnienia powstające na obwodzie siatkówki są szczególnie niebezpieczne, ponieważ mogą doprowadzić do przedarcia, pęknięcia i odwarstwienia siatkówki. Częściej dotyczą osób z wysoką, patologiczną krótkowzrocznością oraz osób w wieku starszym.

Aby zapobiec ciężkim powikłaniom obwodowego zwyrodnienia siatkówki, konieczny jest zabieg laseroterapii obwodu siatkówki. Dzięki leczeniu zwyrodnienia siatkówki laserem powstają nowe, mocniejsze miejsca połączeń siatkówki z naczyniówką, w miejscach szczególnie narażonych na odwarstwienie.

Zabieg jest krótki i trwa zwykle około 10 minut. Klasyfikację do zabiegu powinien przeprowadzać lekarz okulista po uwzględnieniu wszystkich czynników ryzyka występujących u pacjenta.

Przedarcie siatkówki objawia się nagłym spadkiem ostrości wzroku, błyskami, widzeniem mętów w oku, ubytkami w polu widzenia. Za zmianę predysponującą do odwarstwienia siatkówki uważa się m.in. zwyrodnienie kraciaste siatkówki. W jego obrębie często można znaleźć małe, okrągłe dziurki zanikowe. Lekarz badający dno oka widzi charakterystyczną sieć białych linii, tworzących wzór „kratki”, stąd nazwa choroby.

Inne choroby siatkówki oka

Choroby siatkówki oka są szczególnie niebezpieczne ze względu na swój postępujący i nieodwracalny charakter. Pogarszanie się wzroku znacznie obniża komfort życia i często uniemożliwia codzienne funkcjonowanie.

Inne ważne choroby siatkówki oka to: retinopatia cukrzycowa czy retinopatia w przebiegu nadciśnienia tętniczego. Zwyrodnienie siatkówki u dzieci występuje przede wszystkim w chorobach uwarunkowanych genetycznie, takich jak:

• bielactwo,
• choroba Niemanna-Picka,
• choroba Taya-Sachsa.

Gdy zauważymy jakiekolwiek zaburzenia widzenia, koniecznie należy zgłosić się do lekarza okulisty. Szybsza diagnoza i szybkie wdrożenie leczenia uszkodzonej siatkówki niekiedy może uratować komfort widzenia.