Krótkowzroczność – co to? Przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Układ optyczny oka – czyli krótko o tym, co sprawia, że widzimy prawidłowo

Układ optyczny oka składa się z wielu struktur, których współpraca umożliwia utworzenie ostrego obrazu na siatkówce oka (czyli tej części gałki ocznej, która łączy się z mózgowiem). Głównymi elementami tego układu są rogówka i soczewka. Pomiędzy nimi znajduje się ciecz wodnista, a za soczewką znajduje się ciało szkliste.

Krótkowzroczność – czym jest?

Krótkowzroczność jest to wada refrakcji spowodowana dysfunkcją układu optycznego oka, w wyniku której promienie równoległe są ogniskowane przed siatkówką. Z tego powodu osoby borykające się z tą wadą mają problem z wyraźnym widzeniem obiektów znajdujących się daleko, natomiast dobrze widzą te, które znajdujące się w bliskiej odległości.

Wyróżniamy:

• krótkowzroczność osiową – wynikającą ze zbyt długiej osi gałki ocznej, co oznacza po prostu, że chory ma zbyt długą gałkę oczną;
• krótkowzroczność krzywiznową – powstającą, gdy soczewka bądź rogówka są zbyt wypukłe;
• krótkowzroczność refrakcyjną – powstaje, kiedy wzrasta tzw. współczynnik załamania ośrodków optycznych oka, na przykład w przypadku rozwijającej się zaćmy jądrowej bądź w przebiegu cukrzycy.

Ponadto, w zależności od stopnia zaawansowania, można wyróżnić następujące rodzaje krótkowzroczności:

• niska krótkowzroczność, czyli tzw. „krótkowzroczność szkolna” – pojawia się około 10. r.ż i narasta podczas okresu dojrzewania. Wada zwykle stabilizuje się około 20. r.ż., czyli wraz z ustaniem wzrostu oka. Zwykle nie przekracza -3.0D;
• średnia krótkowzroczność – zaczyna się zwykle we wcześniejszym okresie życia. Może osiągać poziom od -6.0 do -8.0D;
• wysoka krótkowzroczność – pojawia się już we wczesnym dzieciństwie i w ciągu życia może narastać, osiągając wartość kilkunastu do kilkudziesięciu dioptrii. Ta wada wzroku jest wynikiem uwarunkowanej genetycznie choroby o charakterze zwyrodnieniowym.

Jakie są przyczyny krótkowzroczności?

Wśród przyczyn krótkowzroczności wymieniane są zarówno czynniki genetyczne, jak i czynniki środowiskowe. Do tej pory odkryto aż 70 genów, które są odpowiedzialne za powstanie krótkowzroczności. Na występowanie tej wady mają również wpływ czynniki etniczne – krótkowzroczność częściej występuje wśród populacji azjatyckiej.

Czynniki środowiskowe, jakie mogą przyczynić się do rozwoju krótkowzroczności, to w szczególności:

• stres – zwłaszcza intensywny i długotrwały,
• nieprawidłowa dieta – nadmierne spożycie cukrów prostych i węglowodanów,
• niski poziom aktywności fizycznej,
• zbyt mała ilość snu,
• długotrwałe czytanie z bliska,
• niedostateczna korekcja okularowa.

Czynniki środowiskowe mogą również zmniejszać lub spowalniać rozwój krótkowzroczności. Uprawianie sportu na świeżym powietrzu pozwala na docieranie do oka dużej ilości promieni świetlnych, co może zapobiegać progresji wady wzroku.

Jakie są objawy krótkowzroczności?

Podstawowym objawem krótkowzroczności jest nieostre widzenie obiektów znajdujących się w oddaleniu. Przejawia się to koniecznością siadania coraz bliżej szkolnej tablicy czy ekranu telewizora. Osoba chora często, aby poprawić ostrość widzenia, musi mrużyć oczy – „myopia” z języka greckiego oznacza właśnie „mrużyć”.

Mrużenie oczu to niejedyny objaw. Mogą także pojawiać się objawy, takie jak bóle głowy oraz problemy z koncentracją.

Krótkowzroczność – jak się upewnić, czy ją mam?

W celu diagnostyki krótkowzroczności należy udać się do okulisty bądź do optometrysty, który wykona badanie wzroku. Badanie wad refrakcji może być subiektywne (zgodne z regułą Dondersa) lub obiektywne – skiaskopia (retinoscopia). W celu określenia wady wzroku można też wykonać badanie refraktometrii automatycznej, potocznie zwane komputerowym badaniem wzroku.

Jak wygląda leczenie krótkowzroczności?

Krótkowzroczność jest to wada wzroku, którą można korygować za pomocą odpowiednio dobranej korekcji wady. W celu korekcji krótkowzroczności należy zastosować odpowiednio dobrane soczewki rozpraszające, tzw. „minusy” – zarówno w formie tradycyjnych okularów korekcyjnych, jak również nosząc soczewki kontaktowe.

Laserowa korekcja wady wzroku może być wykonana u osób dorosłych, gdy gałka oczna przestanie się rozwijać (około 20. roku życia).

Krótkowzroczność – czy można spowalniać jej rozwój?

Oprócz wymienionych wyżej metod korekcji wady ważna jest również profilaktyka i zapobieganie szybkiemu postępowi wady.

Jedną z najskuteczniejszych metod, która może pozwolić na zahamowanie lub spowolnienie rozwoju krótkowzroczności, jest ortokorekcja. Polega ona na nocnym noszeniu specjalnie skonstruowanych soczewek kontaktowych, które są twarde, ale również wysoko gazoprzepuszczalne i posiadają odwrotną, czterokrzywiznową geometrię. Efekt ich działania utrzymuje się przez kolejne kilkanaście godzin, dzięki czemu nie ma konieczności noszenia okularów czy soczewek kontaktowych w ciągu dnia. Najczęściej metoda ta stosowana jest u dzieci oraz w okresie dojrzewania.

W zahamowaniu lub spowolnieniu postępu wady korzystne jest także zastosowanie kropli do oczu zawierających atropinę, bądź 7-metyloksantynę.

Nieleczona krótkowzroczność – czy ma jakieś konsekwencje?

Jeśli wada wzroku nie zostanie właściwie, w odpowiednim czasie skorygowana, oprócz pogarszania się widzenia mogą pojawić się również problemy z koncentracją i bóle głowy. Jednak może to również nieść za sobą o groźniejsze powikłania, które, jeśli nie zostaną wykryte na odpowiednim etapie, mogą prowadzić nawet do ślepoty.

Należą do nich: zaćma, jaskra, zwyrodnienie plamki żółtej w przebiegu krótkowzroczności, odwarstwienie siatkówki.

Wypowiedź okulisty na temat krótkowzroczności