Soczewki fakijne – dla kogo? Wskazania i przeciwwskazania, przebieg zabiegu, powikłania, cena

Czym są soczewki fakijne?

Fakijne soczewki wewnątrzgałkowe (ang. PIOL – phakic intraocular lens) – lub po prostu soczewki fakijne – to specjalny rodzaj soczewek wszczepianych chirurgicznie do oka w celu korekcji wady wzroku. Sformułowanie „fakia” oznacza dosłownie „posiadanie soczewki” ponieważ naturalna soczewka oka podczas zabiegu pozostaje nienaruszona. Wszczepiany produkt wykonany jest zwykle z tworzywa sztucznego lub silikonu. Soczewki takie wprowadzane są na stałe, dzięki czemu eliminują problem niewygody okularów lub soczewek kontaktowych.

Jak działa soczewka fakijna?

Większość soczewek okulistycznych, również te fakijne, służą do poprawiania błędów w sile ogniskowania oka. Rogówka i naturalna soczewka oka skupiają światło, tworząc obraz na siatkówce, podobnie jak obiektyw aparatu skupia światło, tworząc obraz na kliszy. Niedoskonałości w zdolności ogniskowania oka, zwane błędami refrakcji, powodują, że obrazy na siatkówce wydają się nieostre lub rozmyte.

Osoby krótkowzroczne mają większe trudności z widzeniem odległych obiektów niż bliskich. W ich przypadku obrazy obiektów dalekich skupiają się przed siatkówką zamiast na niej. Zastosowanie soczewek fakijnych powoduje, że światło wpadające do oka skupia się na siatkówce, zapewniając wyraźne widzenie na odległość.

Dla kogo polecane są soczewki fakijne?

Soczewki fakijne są doskonałym rozwiązaniem dla pacjentów z dużymi wadami refrakcji, u których nie może być zastosowana laserowa korekcja wzroku (np. ze stwierdzonym zespołem suchego oka lub zbyt cienką warstwą rogówki). Implantacja soczewki fakijnej najczęściej koryguje duże krótkowzroczności – w zakresie od -5 do -20 dioptrii. W niektórych przypadkach odpowiednio dostosowane soczewki poprawiają też dalekowzroczność (w zakresie od +0,5 do +10 dioptriii) lub astygmatyzm .

Niezbędnym wymaganiem w budowie anatomicznej oka pacjenta jest jednak odpowiednia głębokość przedniej części oka (tzw. komory przedniej) co najmniej 3 mm ponieważ implantowana soczewka pogrubia i zagina powierzchnię naturalnej tkanki.

Czytaj również: Starczowzroczność – przyczyny, objawy, leczenie prezbiopii

Soczewki fakijne – przeciwwskazania

Soczewki fakijne nie mogą niestety być zastosowane u wszystkich. Tego typu implanty nie są przeznaczone dla pacjentów, którzy nie posiadają stabilnej wady wzroku przez co najmniej 6 miesięcy, a także osób młodych, poniżej 20 roku życia. Innym przeciwwskazaniem są istniejące wcześniej choroby oczu, takie jak:

• jaskra;
• zaćma;
• retinopatia cukrzycowa;
• zapalenie tęczówki;
• stożek rogówki (w przypadku progresji choroby).

Karmienie piersią i ciąża również stanowią przeciwwskazanie do wszczepienia soczewek fakijnych.

Soczewki fakijne – badania wykonywane przed zabiegiem

Do zabiegu wszczepienia soczewki fakijnej należy się przygotować. Zanim specjaliści zdecydują się na jego wykonanie, niezbędne jest wykonanie serii drobiazgowych badań aby zminimalizować ryzyko potencjalnych powikłań.

Na początku wykonuje się komputerowe badanie wzroku oraz ocenę ostrości widzenia z daleka i bliska. Niezbędne jest też badanie przedniego odcinka oka (tzw. biometryczne) polegające na pomiarach długości osi gałki ocznej i poszczególnych odległości pomiędzy poszczególnymi warstwami tworzącymi strukturę oka. Dodatkowo, skanuje się topografię rogówki, przeprowadza badanie dna oka, oraz ocenia stan komórek śródbłonka. Dopiero na podstawie wielu parametrów wyliczana jest moc soczewki fakijnej, dobieranej indywidualnie dla pacjenta.

Czytaj również: Plamka żółta – choroby z nią związane i ich leczenie

Jak wygląda zabieg wszczepiania soczewek fakijnych?

Wbrew pozorom wszczepianie soczewek fakijnych nie przypomina tradycyjnej operacji. Zabieg trwa zaledwie około kilkunastu minut, wykonywany jest w znieczuleniu miejscowym, a pacjent cały czas zachowuje pełną świadomość. W jego trakcie, w przedniej części oka wykonuje się małe, około 2-milimetrowe nacięcie. Wprowadzana przez nie soczewka fakijna umieszczana jest pomiędzy tęczówką a soczewką własną bez potrzeby zakładania szwów. Elastyczność tworzących ją materiałów sprawia, że implant po umieszczeniu samoistnie rozprostowuje się i lekko napina, zapewniając doskonałą jakość widzenia. Ogromną zaletą zabiegu jest odwracalność zabiegu, a także to, że poprawa widzenia następuje niemal od razu. Nie jest wymagana też hospitalizacja. Niezwykle istotne dla powodzenia zabiegu są jednak dalsze wytyczne, które pacjent stosuje już samodzielnie w domu.

Przeczytaj również: Krwistek oka – czym jest i jak się go leczy?

Soczewki fakijne – rekonwalescencja po zabiegu

Tak jak w przypadku większości inwazyjnych zabiegów okulistycznych, po ich wykonaniu pacjent powinien przez kilka tygodni prowadzić oszczędzający tryb życia i ściśle stosować się do zaleceń lekarza. Najważniejsze dla dobrych efektów wszczepienia soczewek fakijnych są szczególnie pierwsze 2-4 tygodnie tuż po zabiegu. W tym okresie zabronione jest:

• intensywne uprawianie sportu (szczególnie podnoszenia ciężarów);
• gwałtowne pochylanie (powodujące wzrost ciśnienia śródgałkowego);
• korzystanie z basenu, sauny, kąpieli w zbiornikach otwartych;
• intensywne opalanie, wizyta w solarium;
• gwałtowne pocieranie i mrużenie oczu;
• przebywanie w zanieczyszczonych, zakurzonych pomieszczeniach.

Ważne jest również, aby w tym okresie pacjent uczęszczał na wizyty kontrolne u lekarza specjalisty i stosował zalecone leki.

Czytaj również: Rozszerzone źrenice – co oznacza zmiana wielkości źrenic?

Soczewki fakijne – możliwe komplikacje po zabiegu

W rzadkich przypadkach wszczepienie soczewek wewnątrzgałkowych może wiązać się z efektami ubocznymi. U pacjentów ze stosunkowo dużą średnicą źrenicy może pojawić się większa wrażliwość na światło (w postaci zjawiska olśnienia) lub złudzenie powstawania aureoli wokół przedmiotów obserwowanych w nocy.

Niektóre badania wskazują na wyższe ryzyko występowania zaćmy na kilka lat po wszczepieniu soczewek fakijnych, szczególnie u starszych pacjentów. Stale obecne implanty mogą powodować też powolną ale stałą utratę komórek śródbłonka w komorze przedniej oka, a także zaburzenia rozkładu pigmentu w tęczówce.

Soczewki fakijne – cena

Implantowane soczewki są bez wątpienia bardzo wygodną opcją trwałej korekty wzroku. Szczególnie docenią ją osoby o aktywnym trybie życia lub sportowcy, dla których okulary lub soczewki kontaktowe wiążą się ze sporym dyskomfortem. Zabieg nie należy jednak do tanich rozwiązań. Już na poziomie badań kwalifikujących do wszczepienia soczewki trzeba liczyć się z kwotą rzędu kilkuset złotych. Zabieg wszczepienia soczewki fakijnej – w zależności od lokalizacji i rodzaju – kosztuje od 5 do nawet 11 tys. złotych.

Czytaj również: Cukrzyca a wzrok – jakie choroby oczu występują przy cukrzycy?