Leukokoria – czego objawem jest biała źrenica? Przyczyny, postępowanie, leukokoria u dzieci i dorosłych

Leukokoria – co to za zjawisko?

Leukokoria to objaw okulistyczny nazywany również białą źrenicą lub kocim okiem. Symptom ten może świadczyć o pewnych nieprawidłowościach w obrębie narządu wzroku, ale czasami obecny jest również bez związku z chorobami oka. Leukokoria wynika z charakterystycznego odbicia się światła. W prawidłowych warunkach takie odbicie (refleks źreniczny) powinno dawać nam kolor czerwony, co wynika z odbijania się światła od dobrze unaczynionej siatkówki oka. Takie zjawisko obserwujemy podczas wykonywania zdjęć fotograficznych w użyciem lampy błyskowej.

W warunkach pewnej patologii w narządzie wzroku podczas badania okulistycznego źrenica wykazuje biały refleks – mówiąc potocznie, uzyskujemy w rzucie źrenicy białą plamkę. Należy w tym miejscu podkreślić, że leukokoria nie jest charakterystyczna dla jednej, konkretnej choroby, ale może być elementem obrazu klinicznego wielu jednostek chorobowych.

Leukokoria – rodzaje refleksu białego źrenicy

Warto mieć świadomość, że okuliści rozróżniają kilka typów leukokorii, w zależności od lokalizacji zmian patologicznych. Wyróżniamy:

• leukokorię przedsoczewkową (występuje m. in. w przebiegu żółtakoziarniniaka młodzieńczego),
• leukokorię soczewkową (w przebiegu zaćmy wrodzonej),
• leukokorię zasoczewkową (dotyczy m.in. siatkówczaka),
• leukokorię mieszaną.

Leukokoria – przyczyny białej źrenicy

Jak zostało już wspomniane – leukokoria nie jest typowa dla jednej choroby okulistycznej. W celu jej zdiagnozowania konieczna jest wizyta u specjalisty i wykonanie dokładnych badań okulistycznych. Jest to niezwykle ważne u dzieci, ponieważ leukokoria może być symptomem schorzenia nowotworowego.

Leukokoria a retinoblastoma, czyli złośliwy guz wewnątrzgałkowy

Leukokorią moze być objawem siatkówczaka (retinoblastomy), czyli najczęstszego nowotworu wewnątrzgałkowego u dzieci. Niestety, jest to nowotwór złośliwy, który może prowadzić do zgonu pacjenta. Leukokoria jest najczęstszym objawem okulistycznym tego schorzenia onkologicznego – występuje w 60–65% przypadków. Retinoblastoma może być jednostronna lub obustronna (zajmuje wówczas obie gałki oczne). Leukokoria najczęściej zauważana jest przez rodziców w związku z wykonywaniem zdjęć, na których niepokoi ich biały refleks źreniczny.

Retinoblastoma występuje u 1 na 15 000–18 000 żywo urodzonych dzieci w Polsce. Oprócz leukokorii, schorzenie to objawia się także:

• pojawieniem się zeza;
• różnobarwnością tęczówek;
• zmianami zachowania związanymi z zaburzeniami widzenia u dziecka;
• zaczerwienieniem gałki ocznej;
• bólem gałki ocznej;
• powiększonymi węzłami chłonnymi w obrębie głowy i szyi;
• wytrzeszczem gałki ocznej na skutek powiększania się guza;
• w zaawansowanych postaciach pojawiają się: bóle głowy, nudności, wymioty, utrata apetytu;
• bólami kostnymi, związanymi z obecnością przerzutów;
• nieprawidłowymi wynikami morfologii krwi obwodowej – wynikają z zajęcia szpiku kostnego.

Zobacz też: Cyklofosfamid – lek stosowany w leczeniu siatkówczaka

Leukokoria a zaćma wrodzona – jaki jest związek?

Zaćma wrodzona to kolejna choroba okulistyczna, która może objawiać się refleksem białym źrenicy. Jest to schorzenie okulistyczne, występujące rodzinnie, które ma podłoże genetyczne. Zaćma to patologia dotycząca soczewki oka, czyli struktury dwuwypukłej, zlokalizowanej w komorze tylnej oka. Znajduje się pomiędzy tęczówką a ciałem szklistym. Jest strukturą przezroczystą, nie jest unerwiona, ani unaczyniona. Soczewka uczestniczy w ogniskowaniu promieni świetlnych na siatkówce, tak byśmy mogli uzyskać wyraźny obraz widzenia.

Zaćma to nieprawidłowość polegająca na zmętnieniu soczewki oka, co wiąże się z utratą jej przejrzystości, a tym samym – z niewyraźnym widzeniem. Zaćma wrodzona może wynikać z nieprawidłowości genetycznych, a także ze szkodliwego działania pewnych czynników na płód – mowa tutaj na przykład o promieniowaniu jonizującym czy niektórych lekach (na przykład sulfonamidach). Zaćma wrodzona może być również następstwem zakażeń wewnątrzmacicznych (przede wszystkim w przebiegu zakażenia wirusem różyczki, świnki, ospy, a także w przebiegu toksoplazmozy).

Sprawdź też: Zespół kociego oka – przyczyny, objawy, leczenie

Zaćma wrodzona – objawy kliniczne

Objawy zaćmy wrodzonej (oprócz wspomnianej już białej źrenicy), to głównie:

• uciskanie przez niemowlę oczu za pomocą piąstek – dotyczy zaćmy obustronnej. Występuje u dzieci niewidzących. Inna nazwa tego objawu to objaw palcowo-oczny Franceschettiego;
• oczopląs oraz zez – dotyczy głównie zaćmy obustronnej. Oczopląs może nie mijać mimo korekcji chirurgicznej zaćmy;
• zaburzenia widzenia, objawiające się nieprawidłowym rozwojem dziecka – zaćma wrodzona częściowa może być zauważona dopiero w wieku wczesnoszkolnym.

Leczeniem z wyboru zaćmy wrodzonej jest operacja okulistyczna, polegająca na usunięciu zmętniałej soczewki oka.

To też może Cię zainteresować: Czerniak oka – przyczyny, objawy, leczenie

Leukokoria – diagnostyka

W celu zdiagnozowania przyczyny białej źrenicy konieczna jest pilna wizyta u lekarza okulisty. Podczas takiej wizyty lekarz wykona dokładne badanie okulistyczne, w tym oceni przedni oraz tylny odcinek oka. Co więcej, konieczne jest również wykonanie badania dna oka. Po wykonaniu tych procedur okulista może zdecydować się na wykonanie USG gałki ocznej, co pozwala na jeszcze lepsze zobrazowanie patologii w tym obrębie. W pewnych przypadkach konieczne jest także wykonanie tomografii komputerowej i badania rezonansem magnetycznym – badania te należą do grupy badań obrazowych. Nie powinniśmy bagatelizować objawu leukokorii, gdyż może on świadczyć o poważnych schorzeniach okulistycznych, w tym onkologicznych.