Wypadanie macicy i pochwy – jakie są przyczyny i leczenie?

Wypadanie macicy i pochwy? Jakie są jego przyczyny?

Macica i tym samym pochwa są utrzymywane w swojej anatomicznej pozycji przez aparat podporowy, który stanowią mięśnie dna miednicy zgrupowane w dwie grupy: przeponę miednicy i przeponę moczowo-płciową, a także więzadła i powięzie oraz przez aparat wieszadłowy czyli przymacicza i więzadła macicy. Jeśli oba te mechanizmy są sprawne pozwalają one na prawidłowe ułożenie macicy mimo działających na nią sił występujących podczas oddawania stolca, wysiłku fizycznego czy porodu.

Problem pojawia się, gdy dojdzie do uszkodzenia aparatów podtrzymujących macicę. Dzieje się tak najczęściej z powodu uszkodzeń podczas porodu, szczególnie związanych z nacięciem krocza, a także w wyniku wysiłków fizycznych, pracy w pozycji stojącej, przewlekłych zaparć czy kaszlu. Znaczenie może mieć również osłabienie tkanki łącznej pojawiające się z wiekiem, szczególnie związane ze zmianami hormonalnymi po menopauzie (niedobór estrogenów). Przyczyną wypadania macicy i pochwy mogą być także czynniki genetyczne. Istnieją również genetyczne uwarunkowania do obniżenia narządu rodnego spowodowane zaburzeniami w budowie i metabolizmie kolagenu zawartego w tkance łącznej.

Wypadanie macicy i pochwy po ciąży

Wypadanie macicy i pochwy dotyczy najczęściej kobiet starszych a wiąże się to ze wspomnianym wcześniej osłabieniem tkanki łącznej, które następuje wraz z wiekiem i po menopauzie.

Wypadanie narządu rodnego może również dotyczyć młodych kobiet. Wypadanie macicy i pochwy po ciąży zdarza się, gdy uszkodzeniu podczas porodu ulega krocze. Czynnikiem ryzyka jest także długość porodu – przedłużające się parcie uszkadza mechanizm wieszadłowy, masa urodzeniowa dziecka powyżej 4 kilogramów – im większa tym większe ryzyko wypadania macicy i pochwy po porodzie oraz ilość porodów drogą pochwową. Wypadanie macicy i pochwy po porodzie występuje częściej u kobiet, u których wykonano nacięcie krocza lub zastosowano wspomaganie porodu (vacuum, kleszcze położnicze).

Także nadwaga i otyłość należy do czynników ryzyka wystąpienia zaburzeń statyki narządu rodnego – wzmożony nacisk na macicę i pochwę. Tak jak wspomniano wcześniej przewlekający się kaszel czy zaparcia również predysponują do uszkodzeń aparatu podporowego macicy.

Na tę przykrą dolegliwość narażone są także kobiety wykonujące ciężką pracę fizyczną, szczególnie związaną z dźwiganiem i uprawiające takie sporty jak podnoszenie ciężarów.

Objawy wypadania macicy i pochwy

Zazwyczaj głównymi objawami wypadania pochwy i macicy są:

• silne bóle w podbrzuszu i okolicy krzyżowej,
• uwidocznienie w szparze sromowej pochwy (czasem nawet szyjki macicy),
• trudności w oddawaniu moczu lub nietrzymanie moczu (szczególnie wysiłkowe),
• uczucie parcia na stolec,
• bolesne współżycie – ból podczas stosunku i ból po stosunku,
• uczucie ucisku i pełności w pochwie.

Objawy wypadania pochwy i macicy są różne zależnie od stopnia zaawansowania choroby. W skrajnych stadiach może dochodzić nawet do wynicowania pochwy i całkowitego wypadnięcia macicy. Zaburzeniom statyki narządu rodnego towarzyszą często nawracające zakażenia układu moczowego z powodu uchyłków pęcherza moczowego, które tworzą się wraz z trwaniem choroby i zalegania moczu. Diagnostyka polega w głównej mierze na wywiadzie lekarskim i badaniu ginekologicznym. Zazwyczaj wykonuje się także USG przezpochwowe.

Na czym polega leczenie wypadania macicy i pochwy?

Jak leczy się wypadanie pochwy i macicy? Istotne jest by z problemem wypadania macicy i pochwy zgłosić się do ginekologa możliwie wcześnie. Im później zdiagnozowane zaburzenia statyki narządu rodnego, tym większe prawdopodobieństwo, że jedynym sposobem leczenia pozostanie leczenie operacyjne.

Gdy choroba jest w mniej zaawansowanym stadium stosuje się leczenie zachowawcze, polegające w głównej mierze na podawaniu estrogenów (w postaci dopochwowej – na przykład maści czy globulek) i ćwiczeniach mięśni Kegla. Można również stosować zakładane na dzień do pochwy pessary (dyski lub krążki podtrzymujące ściany pochwy). Mają one znaczenie głównie w leczeniu nietrzymania moczu związanego z dysfunkcją mięśni dna miednicy.

W bardziej zaawansowanych stadiach leczenie wypadania pochwy i macicy jest operacyjne. Dawniej stosowano zazwyczaj usuniecie macicy (co nie rozwiązywało problemu wypadania pochwy). Obecnie istnieje wiele technik operacji a wszystkie mają na celu poprawę podpory macicy w miednicy. Operacje wykonuje się zarówno z dostępu przez pochwę jak i przez jamę brzuszną. Zazwyczaj polegają one na wszyciu specjalnej siatki z polipropylenu lub taśmy, która zastępuje aparat podporowy i wieszadłowy. Po operacji należy przez kilka tygodni unikać wysiłku fizycznego, dźwigania i współżycia.

Jak zapobiec wypadaniu pochwy i macicy?

Podstawowym sposobem zapobiegania zaburzeniom statyki narządu rodnego są ćwiczenia mięsni przepony moczowo-płciowej (mięśni Kegla). Są to mięśnie, które kurczą się podczas zatrzymywania mikcji (czego nie powinno się robić często ze względu na późniejsze zaleganie moczu). Ćwiczenia polegają na rytmicznym kurczeniu tych mięśni co można robić w każdej sytuacji, dlatego nie są wymagające. Pomocne w ćwiczeniach mogą być specjalne stożki dopochwowe. Aby ćwiczenia były skuteczne należy wykonywać około 100 powtórzeń dziennie.

Mimo zazwyczaj zadowalającego efekty operacji może dochodzić do nawrotów. Jednym z powikłań po operacji może być zwężenie pochwy, skutkujące bolesnym współżyciem.