Uchyłek odbytnicy

Czym jest uchyłek odbytnicy?

Odbytnica to ostatni odcinek jelita grubego, ma około 20 cm długości. Uchyłek odbytnicy występuje wówczas, gdy ściana odbytnicy przemieszcza do przodu tylną ścianę pochwy, powodując znaczące jej wybrzuszenie. Najczęstszą przyczyną tej dolegliwości jest trudny i powikłany poród oraz użycie kleszczy podczas odbierania porodu. Warto zaznaczyć, że u pań, które nigdy nie rodziły, również może rozwinąć się uchyłek jelita grubego.

Stopnie ciężkości choroby różnią się. Na przykład w lekkich przypadkach uchyłek odbytnicy może być odczuwany jako małe wybrzuszenie głęboko w pochwie, podczas gdy w ciężkich przypadkach wybrzuszenie może wydostawać się na zewnątrz pochwy. W lżejszych przypadkach uchyłek odbytnicy można leczyć (na przykład poprzez zapobieganie zatwardzeniom, ćwiczenie mięśni Kegla w celu wzmocnienia dna miednicy oraz zastosowanie pessarium do podparcia organów znajdujących się w miednicy). Operacja chirurgiczna jest wymagana tylko w ciężkich przypadkach.

Jakie są przyczyny powstawania uchyłka w odbytnicy?

Narządy znajdujące się w miednicy są podtrzymywane przez mięśnie dna macicy. Struktury obejmujące więzadła i tkanki łączne pomagają w utrzymywaniu ich na miejscu. U kobiet przednia ściana odbytnicy znajduje się tuż za tylną ścianą pochwy.

Przednia ściana odbytnicy, tylna ściana pochwy oraz cienka warstwa tkanki pomiędzy nimi jest nazywana przegrodą odbytniczo-pochwową. Przegroda może zostać osłabiona lub rozciągnięta z powodu nacisku. Dzieje się tak w czasie porodu, ale także w trakcie fizjologicznego procesu starzenia się organizmu. Słaba lub cieńsza przegroda odbytniczo-pochwowa pozwala przedniej ścianie odbytnicy na wybrzuszanie się w kierunku pochwy.

Co osłabia przegrodę odbytniczo-pochwową i jest przyczyną uchyłków w jelicie grubym? Najczęściej jest to:

• poród drogami natury, zazwyczaj długi, ciężki i powikłany,
• wielokrotny poród,
• użycie kleszczy w czasie porodu (tak zwany poród kleszczowy),
• nacięcie krocza w czasie porodu,
• uraz lub rozerwanie ściany pochwy w czasie porodu,
• histerektomia (usunięcie macicy),
• operacje w obrębie miednicy,
• przewlekłe zaparcia.

Jakie są objawy uchyłka odbytnicy?

Objawy uchyłka odbytnicy mogą obejmować zmiany w obrębie pochwy, odbytnicy lub obu struktur jednocześnie.

Najczęściej stwierdza się:

• uczucie ucisku w okolicy miednicy,
• uczucie obecności ciała obcego w pochwie,
• krwawienie międzymiesiączkowe,
• bóle podbrzusza,
• ból w dole pleców,
• popuszczanie moczu,
• niekontrolowane oddawanie stolca,
• uczucie niepełnego wypróżnienia,
• trudności z wypróżnieniem,
• zaparcia,
• ból w czasie stosunku płciowego, a w cięższych przypadkach niemożliwość odbycia zbliżenia z partnerem,

Wspomniane wyżej objawy uchyłka jelita grubego nasilają się podczas stania i zmniejszają się w czasie leżenia.

Powikłania przy uchyłkach jelita grubego

Uchyłek odbytnicy czasami występuje samotnie. W innych przypadkach może być obecny razem z innymi wadami, takimi jak:

• wypadanie pęcherza moczowego – pęcherz wpada do pochwy,
• przepuklina jelitowa – jelito cienkie napiera na pochwę,
• wypadanie macicy – szyjka macicy wraz z macicą przemieszczają się w kierunku pochwy,
• wypadanie pochwy,
• wypadanie odbytnicy.

Uchyłek odbytnicy – leczenie

Uchyłek odbytnicy rozpoznaje się w czasie badania miednicy, badania ginekologicznego i przy użyciu defekografii – techniki, która pozwala na obserwację wydalania kału przy pomocy badania rentgenowskiego.

Uchyłek odbytnicy, który nie powoduje objawów, zazwyczaj nie wymaga leczenia. W przypadku jego stwierdzenia, nawet jeżeli nie daje dokuczliwych objawów, konieczne jest zmodyfikowanie diety tak, by maksymalnie ograniczyć ryzyko powstania zaparć.

Sposoby leczenia obejmują:

• stosowanie diety bogatej w błonnik,
• wypijanie przynajmniej 2 litrów niegazowanej wody dziennie,
• unikanie niepotrzebnych napięć w czasie defekacji (powstające ciśnienie może nasilić objawy uchyłka odbytnicy),
• hormonalną terapię zastępczą w okresie menopauzy,
• ćwiczenie mięśni Kegla,
• założenie tak zwanego pessarium (krążka umieszczanego głęboko w pochwie, który podtrzymuje narządy miednicy).

W leczeniu uchyłków odbytnicy stosuje się także zabiegi operacyjne. Lekarze decydują się na zabieg, gdy wspomniane wyżej sposoby ograniczenia dolegliwości nie przynoszą oczekiwanych rezultatów. Niestety, dolegliwości powracają po operacji w 10% przypadków. W zależności od indywidualnych czynników, takich jak stopień zaawansowania uchyłku odbytnicy oraz obecność dodatkowych powikłań, operację można przeprowadzić na wiele różnych sposobów (poprzez pochwę, odbyt, powłoki brzuszne).