Palenie w ciąży – katastrofalne skutki dla dziecka. Jak rzucić palenie w ciąży?

Jaki jest wpływ nikotyny na płodność?

Szkodliwe działanie nikotyny na kobietę w okresie okołokoncepcyjnym (3 miesiące przed zajściem w ciążę) można zaobserwować jeszcze przed ciążą – płodność kobiet palących 20 papierosów dziennie jest kilkakrotnie niższa niż płodność kobiet niepalących. Dzieje się tak, ponieważ dochodzi do zachwiania równowagi hormonalnej – kobiety palące mają niższy poziom estrogenów, czyli hormonów płciowych. Dodatkowo, palenie zabija komórki jajowe, a także powoduje szybsze przechodzenie menopauzy – skraca się okres rozrodczy kobiety.

U kobiet palących znacznie częściej dochodzi do ciąży pozamacicznej, czyli takiej, w której zarodek zagnieżdża się nie w jamie macicy, ale poza nią – w jajniku, jajowodzie czy jamie brzusznej. Jest to niebezpieczna sytuacja, zwykle wymagająca szybkiej diagnozy i leczenia – farmakologicznego albo operacyjnego. Im większa liczba wypalanych papierosów dziennie, tym większe ryzyko ciąży pozamacicznej. Nikotynizm ma oczywiście wpływ także na płodność mężczyzny. Plemniki palącego mężczyzny są mniej sprawne, wolniejsze i częściej uszkodzone w porównaniu do plemników niepalącego mężczyzny. Nikotyna może także wpływać na pojawienie się problemów z erekcją.

Zobacz też: Test na płodność dla mężczyzn

Palenie papierosów przez ciężarną a łożysko

Dym tytoniowy zawiera wiele różnych substancji, w skład których wchodzą m.in.: nikotyna, dwutlenek węgla, tlenek węgla, substancje smoliste i różne rodzaje metali. Te substancje mają działanie pobudzające, jak i rakotwórcze. Większość z nich ma zdolność przechodzenia przez łożysko do krwiobiegu dziecka i do otaczających go wód płodowych. Jest ono zatem bezpośrednio narażone na negatywne działanie substancji zawartych w dymie papierosowym.

To również może Cię zainteresować: Jak leczy się nikotynizm?

Palenie w ciąży – negatywne skutki

Palenie w ciąży znacząco zwiększa ryzyko rozwoju wad wrodzonych u dzieci – substancje zawarte w dymie tytoniowym wywierają na płód działanie teratogenne. Teratogenność to właściwość teratogenów powodująca wady płodu, a działanie teratogenne to działanie toksyczne substancji na zarodek lub płód (śmierć zarodka, zaburzenia czynnościowe, opóźnienie rozwoju, przedwczesne urodzenie).

Jakie mogą być skutki palenia papierosów w czasie ciąży dla płodu?

• Ryzyko poronienia – zwłaszcza w początkowym okresie ciąży.
• Ryzyko przedwczesnego porodu – u kobiet palących kilkakrotnie częściej dochodzi do przedwczesnego pęknięcia błon płodowych, co skutkuje większym ryzykiem zakażenia wewnątrzmacicznego oraz przedwczesnym urodzeniem się dziecka. Zależność ta związana jest z ilością wypalanych papierosów – im większa ich ilość, tym większe ryzyko przedwczesnego porodu. Należy mieć świadomość, że przedwczesny poród jest sytuacją zagrażającą zdrowiu lub nawet życiu dziecka. Pociąga za sobą wiele możliwych skutków dla dziecka, takich jak zaburzenia oddychania, nieumiejętność samodzielnego utrzymania odpowiedniej temperatury ciała, zaburzenia wzroku i słuchu czy zapalenie jelit. Dziecko przedwcześnie urodzone bardzo często wymaga długiej hospitalizacji i terapii.
• Ryzyko hipotrofii – palenie zwiększa ryzyko hipotrofii, czyli niskiej masy ciała płodu dla danego wieku ciążowego. Uważa się, że każda ilość nikotyny ma wpływ na zwolnienie rozwoju wewnątrzmacicznego dziecka. Palenie 10 papierosów dziennie powoduje wzrost ryzyka hipotrofii u płodu o prawie 20%.
• Odklejenie się łożyska.
• Pęknięcie błon płodowych.
• Niedotlenienie mózgu płodu.
• Śmierć.

Jakie mogą być skutki palenia papierosów w czasie ciąży dla dziecka?

• Zaburzenia rytmu serca dziecka.
• Ryzyko niedotlenienia i niedożywienia.
• Ryzyko zespołu nagłej śmierci łóżeczkowej.
• Rozwój chorób układu krążenia i oddechowego, a w przyszłości – rozwój astmy czy zapalenia ucha środkowego.
• W dalszym rozwoju dziecka mogą pojawić się problemy z przemianą materii, koncentracją, nauką i nawiązywaniem relacji społecznych.
• W późniejszym wieku dziecko palacza narażone jest na większe ryzyko wystąpienia cukrzycy, miażdżycy, chorób serca czy nadciśnienia.

To tylko niektóre, z wielu możliwych chorób i powikłań, dlatego tak ważne jest, by rzucić palenie w ciąży.

Bierne palenie w ciąży

Należy pamiętać, że bardzo szkodliwe działanie ma także bierne palenie – czyli przebywanie wśród osób palących. Dziecko narażone jest na działanie tych samych szkodliwych substancji, co dziecko kobiety palącej, choć zwykle w mniejszym stężeniu. Regularne przebywanie w zadymionym środowisku może zatem prowadzić do tych samych konsekwencji, co palenie czynne. Dlatego tak ważne jest, by unikać miejsc, w których przebywają palacze. Należy pamiętać, że konsekwencje biernego palenia mogą być niemalże takie same jak wówczas, gdy ciężarna pali papierosy.

Zobacz też: Jakie są skutki biernego palenia?

Jak rzucić palenie w ciąży?

Odstawienie papierosów jest dla wielu kobiet bardzo trudne. Panuje nawet przekonanie, że nagłe zaprzestanie palenia powoduje zbyt duży stres i może być szkodliwe dla dziecka – niektórzy zatem twierdzą, że popalanie w niewielkich ilościach nie szkodzi dziecku. To nieprawda. Pomimo, że u kobiety mogą pojawić się objawy odstawienia papierosów (drażliwość, niepokój, problemy z koncentracją uwagi), co może mieć także pewien wpływ na dziecko, jest to dla jego zdrowia znacznie bardziej korzystne, niż wypalanie nawet niewielkich ilości papierosów przez ciężarną. Warto zatem, będąc w ciąży, jak najszybciej zająć się nałogiem.

W jaki sposób zerwać z nałogiem tytoniowym w ciąży?

• Dla niektórych osób sama wiadomość o ciąży, a także świadomość szkodliwości dymu tytoniowego na płód jest wystarczającą motywacją, by przestać sięgać po papierosy.
• Na rzucenie palenia ma przede wszystkim wpływ nastawienie i silna wola, a w tym przypadku cel jest niezwykle ważny. Należy sobie uświadomić, że palenie ma wpływ nie tylko na zdrowie kobiety, ale w głównej mierze na zdrowie, a nawet życie dziecka.
• Rzucanie palenia w ciąży powinno odbywać się jedynie siłą woli – bez żadnego wspomagania się środkami pomocniczymi – plastrami, tabletkami czy gumami, które łagodzą skutki zespołu odstawienia nikotyny. Zabronione jest korzystanie z tabletek na bazie cytyzyny.
• Warto wspomóc się innymi wspomagaczami, np. drobnymi słodkościami, które być może ułatwią wytrwanie w trudnych momentach. Choć niektóre kobiety obawiają się, że rzucenie palenia znacząco odbije się na ich wadze, to należy zadać sobie pytanie, co jest ważniejsze – wygląd czy zdrowie i życie dziecka?
• Mdłości, nudności i wymioty, które są częstym objawem ciąży w pierwszym trymestrze, a także zaostrzony zmysł węchu i smaku, pomagają w walce z nałogiem.
• Warto porozmawiać o rzuceniu palenia z lekarzem prowadzącym ciążę lub położną. Te osoby mogą wesprzeć, doradzić i pomóc w znalezieniu dalszej pomocy. W internecie łatwo można znaleźć adresy i numery telefonów poradni pomagających rzucić palenie kobietom w ciąży.

Kiedy rzucić palenie w ciąży?

Ze względu na czas, jaki organizm potrzebuje, aby oczyścić się z nikotyny i toksyn, palenie należy rzucić jeszcze przed planowanym zajściem w ciąże, a nie dopiero wtedy, gdy na teście pojawią się dwie kreski. Im wcześniej kobieta planująca dziecko zrezygnuje z palenia papierosów, tym lepiej. Każdy dzień bez nikotyny jest na wagę złota. Kobieta, która nie zdąży rzucić palenia przed zajściem w ciążę, powinna zrobić to od razu wtedy, gdy dowie się, że spodziewa się dziecka. Dzięki temu maluszek ma dużą szansę na prawidłowy rozwój. I choć nie zawsze fakt, że ciężarna paliła, wiąże się z tym, że dziecko urodzi się chore, to niemalże na pewno w przyszłości odbije się to na jego zdrowiu. Częściej będzie zapadać na infekcje dróg oddechowych, których przebieg będzie dłuższy i gorszy w porównaniu do osób, które w życiu płodowym nie miały kontaktu z nikotyną. Ponadto wzrasta ryzyko astmy i alergii.

współpraca: Anna Majos