Test płodności dla mężczyzn – jaki wykonać i jak odczytać wyniki?

Test płodności dla mężczyzn – jakie badanie wykonać?

Pierwszym badaniem laboratoryjnym wykonywanym u mężczyzny w celu oceny płodności jest seminogram (badanie nasienia). Badanie nasienia może być poddawane ocenie manualnej bądź analizie komputerowej.

Ejakulat oceniany jest makroskopowo – analizowane są m.in. takie cechy nasienia, jak: zapach, objętość, lepkość, pH, kolor i czas upłynnienia.

Natomiast w ramach analizy mikroskopowej oceniane są następujące parametry:

• ruchliwość plemników,
• żywotność plemników,
• koncentracja plemników (ich całkowita liczba),
• morfologia plemników.

Taki test płodności to podstawowe, przesiewowe badanie nie dające zazwyczaj ostatecznego rozstrzygnięcia. Badanie nasienia powinno być powtórzone co najmniej dwukrotnie w odstępie 2 miesięcy i niekiedy wymaga poszerzenia diagnostyki o bardziej specjalistyczne testy na płodność dla mężczyzn. Prawidłowy wynik seminogramu nie wyklucza niepłodności.

Dla wiarygodnego wyniku testu nasienia kluczowe znaczenie ma właściwe pobranie próbki spermy. Próbka pobierana jest na drodze masturbacji. Przed oddaniem próbki nasienia wymagana jest abstynencja seksualna trwająca od 2 do 7 dni. Najczęściej próbka pobierana jest w laboratorium; jeśli istnieje możliwość pobrania próbki nasienia w domu, powinna być ona dostarczona do laboratorium do 30 minut. Nasienie powinno być pobrane do specjalnego, zamykanego pojemniczka.

Przeczytaj: Niepłodność – czym jest, czym się różni od bezpłodności?

Test na płodność mężczyzn – interpretacja wyników

Jak już wspomniano, wyniki badania nasienia nie zawsze rozstrzygają o płodności mężczyzny. W interpretacji wyników badania pomocne są ustalone przez WHO wytyczne dotyczące kryteriów prawidłowego nasienia. Oto one:

• objętość powyżej 1,5 ml,
• pH powyżej 7,2,
• prawidłowa lepkość,
• barwa szaro-opalizująca,
• brak aglutynacji czy agregacji,
• całkowita liczba plemników w ejakulacie powyżej 39 x 10⁶/ ml,
• ogólna ruchliwość plemników powyżej 40%,
• ruch postępowy powyżej 32%,
• żywotność powyżej 58%,
• Leukocyty poniżej 1 miliona/ml.

Ejakulat spełniający te kryteria określany jest mianem normozoospermii. Na wyniku badania spermy mogą pojawić się ponadto następujące terminy:

• aspermia – brak ejakulatu,
• azoospremia – brak plemników w ejakulacie,
• oligoasthenoteratozoospermia – występowanie nieprawidłowości w zakresie liczby plemników, ich ruchliwości i budowie,
• oligozoospermia – zbyt mała liczba plemników,
• teratozoospermia – poniżej 4% plemników o prawidłowej budowie,
• asthenozoospermia – zbyt mała ruchliwość plemników.

Badanie spermy nie jest badaniem refundowanym, nie można go zatem wykonać na NFZ. Koszt badania to około 150 zł. Istnieje możliwość wykonania badania nieodpłatnie jako jednego z etapów diagnostyki niepłodności w wybranych placówkach medycznych.

Test płodności dla mężczyzn – domowy

Istnieje możliwość bardzo ogólnej oceny nasienia w warunkach domowych – służy temu domowy test. Płodność mężczyzny oceniana jest na podstawie szacunkowej oceny ilości plemników w ejakulacie. Jak sprawdzić, czy mężczyzna jest płodny wykorzystując domowy test?

Badanie płodności u mężczyzn testem domowym polega na pobraniu próbki ejakulatu drogą masturbacji do specjalnego pojemniczka. Następnie należy wstrząsnąć zamkniętym pojemniczkiem i odstawić na określony czas, aby ejakulat uległ upłynnieniu. Po tym czasie należy nanieść spermę na płytkę testową oraz dodać odczynnik barwiący. Po upływie określonego czasu należy porównać barwę ejakulatu z testem referencyjnym. Im ciemniejszy odcień spermy, tym większa ilość plemników w ejakulacie. Test ma wartość poglądową i nie może być uznany za wiarygodne narzędzie do diagnostyki niepłodności u mężczyzn. Gdzie kupić taki test? Można go nabyć przez Internet lub nabyć go z apteki.

Cena pojedynczego testu to około 40 zł. Każdy wynik badania testu domowego warto skonsultować z lekarzem i potwierdzić wiarygodnymi badaniami laboratoryjnymi.

Pozostałe testy płodności u mężczyzn

Badanie nasienia to pierwszy etap diagnostyki niepłodności u mężczyzn. Często potrzebne są także inne badania. Jak sprawdzić płodność mężczyzny? Jednym z testów płodności dla mężczyzn są badania biochemiczne, obejmujące poziom hormonów płciowych (testosteronu), a także hormonu folikulotropowego FSH, hormonu luteinizującego LH oraz inhibiny B. Często wykonywane są także dodatkowe badania nasienia, np. występowanie przeciwciał przeciwplemnikowych (test MAR), badanie plemników DNA czy posiewy bakteryjne.

Coraz częściej wykonywany jest także test HBA< czyli zdolność wiązania plemników z hialuronianem. Test ten informuje o odsetku plemników, które są zdolne zapłodnić komórkę jajową. Innym testem jest test SCD, określający ilość plemników z defragmentacją materiału genetycznego.

Niekiedy wykonywane są badania obrazowe, zwłaszcza USG jąder. Wskazaniem do tego badania jest przede wszystkim podejrzenie nowotworu lub stwierdzenie w badaniu nasienia azoospermii. Kolejny test na płodność to test genetyczny, czyli badanie kariotypu w kierunku poważnych zaburzeń chromosomalnych mogących prowadzić do bezpłodności.

Najbardziej inwazyjnym testem na płodność mężczyzny jest biopsja jądra otwarta lub gruboigłowa.

Źródła:

• Diagnosta laboratoryjny, 01/ 2015.
• Podstawowe badanie nasienia wg standardów Światowej Organizacji Zdrowia z roku 2010 - Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Andrologicznego i Krajowej Izby Diagnostów Laboratoryjnych, 2016.