Choroba Blounta - co to, przyczyny, objawy, badanie i leczenie

Czym jest choroba Blounta?

Choroba Blounta znana jest także pod nazwą piszczel szpotawa. Jest to choroba z kręgu jałowych martwic kości. Charakteryzuje się szpotawym ustawieniem kości piszczelowej (kość piszczelowa razem z kością strzałkową wchodzi w skład podudzia).

Nazwa choroby pochodzi od nazwiska amerykańskiego ortopedy, dr. Waltera Putnama Blounta, który jako pierwszy opisał ją w 1937 roku.

Choroba Blounta – przyczyny

W chorobie Blounta u dzieci dochodzi do zaburzenia wzrostu kłykcia przyśrodkowego głowy kości piszczelowej. Kłykieć przyśrodkowy kości piszczelowej znajduje się w jej części bliższej, w kierunku stawu kolanowego.

U podłoża choroby Blounta leży proces nazywany jałową, aseptyczną martwicą kości. Dochodzi w nim do ograniczonego obumarcia tkanki kostnej i częściowo chrząstki, a przyczyny takiego stanu rzeczy dopatruje się w zaburzeniach unaczynienia.

Istnieje wiele teorii, które tłumaczą wadliwe unaczynienie. Do zaburzeń ukrwienia fragmentu kości dochodzi szczególnie łatwo u małych dzieci i młodzieży, a jest to spowodowane dodatkowo brakiem wykształcenia połączeń pomiędzy krążeniem nasadowym i przynasadowym kości. W patogenezie aseptycznych martwic kości bierze się pod uwagę m.in.:

• wrodzone anomalie naczyń,
• zaburzenia hormonalne,
• niedobory witaminy D,
• niedobory witamin A i E,
• wielokrotne mikrourazy kości.

Obumarły fragment kości wywołuje w tkankach otaczających reakcję odczynową. Otaczająca to miejsce kość staje się przekrwiona i ulega częściowemu odwapnieniu. Z kolei w obszarze martwicy dochodzi do odkładania się soli wapniowych, co skutkuje zagęszczeniem cienia kostnego. W martwe pole kości napełza ziarnina, czyli nowo powstała tkanka łączna zawierająca bogatą sieć naczyń włosowatych. Ziarnina jest odpowiedzialna za proces naprawy.

Choroba Blounta – objawy

Pierwszym objawem choroby Blounta jest ból. Dziecko odczuwa dyskomfort podczas chodzenia, unika używania chorej kończyny. Z biegiem czasu w przebiegu nieleczonej choroby Blounta, w kończynie zajętej procesem chorobowym dochodzi do szpotawego ustawienia kolana zajętego chorobą, a także jego rotacji do wewnątrz.

Szpotawe ustawienie powoduje, że palce stopy dziecka są skierowane do środka. Natomiast kość podudzia ustawia się względem kości udowej pod kątem otwartym, co skutkuje wygięciem na zewnątrz trzonów kości udowej, piszczelowej i strzałkowej.

Wyróżniamy dwa typy choroby Blounta, obydwa występują częściej u chłopców.

• Typ dziecięcy – występuje pomiędzy 2 a 4 rokiem życia. Ma przebieg najczęściej obustronny, czyli dotyka obydwie kości piszczelowe dziecka. Skutkuje to powstaniem obrazu szpotawych kolan. Do tego typu choroby mają predyspozycje dzieci z otyłością, które wcześnie rozpoczynają chodzenie.
• Typ młodzieńczy – występuje w późniejszym wieku, około 12–14 roku życia. Na ogół dotyczy jednej kości piszczelowej, ma zdecydowanie cięższy przebieg i gorsze rokowanie niż typ dziecięcy.

U dzieci większość procesów przebudowy i naprawy kości przebiega szybko i sprzyja to regeneracji pola martwicy kości. Jednak zbyt późne rozpoczęcie leczenia może skutkować deformacjami kości, a w przyszłości wczesnym wystąpieniem zmian zwyrodnieniowych.

Choroba Blounta – badania i leczenie

Diagnostyka choroby Blounta polega na zebraniu dokładnego wywiadu chorobowego przez lekarza, zbadaniu dziecka oraz wykonaniu zdjęcia RTG, w celu potwierdzenia zmian chorobowych.

Leczenie choroby Blounta opiera się głównie na noszeniu specjalnych ortez. We wczesnych postaciach, szczególnie u dzieci poniżej czwartego roku życia, ortopedzi proponują dziecku noszenie ortez korekcyjnych podczas chodzenia.

Jeżeli przez okres kilku miesięcy nie dojdzie do poprawy, należy rozważyć leczenie operacyjne, które w pozostałych przypadkach (a szczególnie u dzieci starszych) stanowi podstawę leczenia. Zabieg operacyjny w chorobie Blounta polega na tzw. osteotomii korekcyjnej kości piszczelowej. Wykonywane jest specjalne nacięcie kości piszczelowej, co pozwala uzyskać prawidłowe ustawienie kończyny.

Ponadto przez cały czas procesu chorobowego należy ograniczać przeciążanie chorej kończyny, a także – przy silnych dolegliwościach – stosować leczenie przeciwzapalne.