Anemia u niemowląt

Objawy anemii u niemowlęcia

Objawy anemii u niemowląt zależą od poziomu zaawansowania choroby, a także od chorób współistniejących. Zdarza się, że dzieci, u których obserwuje się niski poziom hemoglobiny, wykazują się dobrą sprawnością fizyczną. Nie obserwuje się u nich oznak zmęczenia.

Organizm człowieka potrzebuje żelaza, aby wytwarzać hemoglobinę. Ta z kolei jest potrzebna do transportowania tlenu do wszystkich tkanek i narządów. Jeżeli dziecko nie ma wystarczającego poziomu żelaza we krwi oraz ma mniej czerwonych krwinek, to jego powłoki skórne będą otrzymywać mniej tlenu niż potrzebują. Związana z tym bladość powłok nie zawsze musi oznaczać, że dziecko ma anemię. Bywa bowiem tak, że dzieci przebywając na dworze, poddawane są działaniu promieni słonecznych, a co za tym idzie, mogą być opalone i wtedy nie wystąpi u nich bladości powłok skórnych.

Noworodki są szczególnie narażone na wystąpienie anemii w czasie ich szybkiego rozwoju, wzrostu i wtedy potrzebują dodatkowych porcji żelaza. Spowodowana niedoborem żelaza anemia u niemowląt nie pojawia się z dnia na dzień. Jest związana z wystąpieniem wielu innych czynników, które sumując się prowadzą do jej powstania z biegiem czasu. Do takich czynników można zaliczyć np. dietę ubogą w żelazo, krwawienia wewnętrzne (m.in. w jelitach), słabe wchłanianie żelaza.

Czytaj również: Niska hemoglobina – przyczyny

Objawy typowe dla anemii u niemowląt to:

• bladość powłok skórnych,
• zmęczenie,
• apatia,
• przyspieszony puls,
• poddenerwowanie,
• brak apetytu,
• bladość płytki paznokcia,
• suchy język,
• opuchnięcie języka.

Często dziecko z anemią może nie mieć żadnego z powyższych objawów.

Przeczytaj też: Co oznacza wysoki poziom hemoglobiny?

Rodzaje niedokrwistości

W anemii u niemowląt występują następujące rodzaje niedokrwistości:

• niedokrwistość pokrwotoczna – jest ona następstwem dużej utraty krwi. Do tego typu anemii u niemowląt dochodzi najczęściej poprzez występowanie krwotoków zewnętrznych i wewnętrznych po wszelkiego rodzaju mechanicznych urazach. Zdarzają się również krwawienia z przewodu pokarmowego, krwawienia na skutek skaz krwotocznych. Bywa i tak, że dziecko krwawi do jam ciała w sposób utajony. Polega to na tym, że w ciągu dłuższego okresu czasu następuje powolna utrata krwi, co w konsekwencji daje znaczną utratę. Jedynym badaniem pozwalającym na wykrycie tej formy krwawień jest badanie kału na krew utajoną;
• niedokrwistość z niedoboru żelaza – u dzieci do drugiego roku życia stanowi ona 30–40%. Choroba polega na zmniejszeniu rozpadu hemoglobiny i enzymów zawierających żelazo. W konsekwencji prowadzi to do zatrzymania produkcji i wzrostu czerwonych krwinek;
• niedokrwistość z niedoboru kwasu foliowego – jeżeli w organizmie noworodka i niemowlęcia zabraknie kwasu foliowego, istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia tego typu anemii. Konsekwencją niedoboru kwasu jest upośledzenie rozwoju i wzrostu czerwonych krwinek. Za przyczynę tej anemii podaje się nieprawidłowe odżywianie u dzieci;
• niedokrwistość plastyczna – jest ona wynikiem przebytego zakażenia, np. wirusem żółtaczki czy różyczki. Ujawnia się zazwyczaj już u noworodków bądź w późniejszych tygodniach życia. Ten rodzaj anemii u niemowląt często kończy się śmiercią;
• niedokrwistość hemolityczna – dochodzi tutaj do skrócenia czasu przeżywalności czerwonych krwinek. Za przyczynę podaje się działanie zewnętrznych czynników szkodliwych oraz patologiczną budowę krwinek czerwonych.

Anemia – czynniki ryzyka

Anemia u niemowląt może być bardzo niebezpieczna. Dziecko, u którego zostaje zdiagnozowana anemia, może być w przyszłości upośledzone psychicznie i fizycznie. Wczesna suplementacja żelaza może ten proces zahamować, ale zmiany, do których już doszło, mogą zostać na tym samym poziomie (nie cofną się). Dzieci z niedoborem żelaza mogą być podatne na infekcje czy też zatrucia.

Między 9 a 24 miesiącem życia wszystkie dzieci są w grupie wysokiego ryzyka wystąpienia anemii, ale w grupie najwyższego ryzyka są:

• wcześniaki,
• dzieci z niską masą urodzeniową,
• dzieci w wieku 2 miesięcy i starsze.

Dzieci urodzone w terminie przychodzą na świat z zapasem żelaza, które było kumulowane w macicy. Te zapasy mogą wystarczyć dziecku do szóstego miesiąca życia. Jeżeli dziecko rodzi się przedwcześnie, to zapasy żelaza są mniejsze i w konsekwencji wystarczają mu na krócej (zaledwie około 2 miesięcy).

Na anemię u niemowląt narażone są również maluchy, które piją mleko krowie przed ukończeniem pierwszego roku życia. Mleko krowie jest ubogie w żelazo. Mleko wchodzi również w interakcję z żelazem, np. właśnie z jedzeniem bogatym w żelazo. Mleko może również podrażniać śluzówkę jelita powodując krwawienie. Ta powolna utrata krwi z kałem połączona z dietą o niskich zawartościach żelaza może doprowadzić do anemii.

W przypadku karmienia piersią, żelazo zawarte w mleku matki jest 3 razy lepiej przyswajane aniżeli żelazo zawarte w mieszance sztucznej. Gdy dziecko zaczyna już jeść pokarmy stałe, potrzebuje dodatkowo żelaza pod każdą postacią, np. w płatkach zbożowych oraz w innych bogatych w żelazo pokarmach.

Anemia – zapobieganie

By zapobiec wystąpieniu anemii u niemowląt, należy:

• przed ukończeniem przez dziecko pierwszego roku nie podawać mleka krowiego,
• karmić maluszka piersią do roku,
• podawać dziecku mieszankę zawierającą żelazo (jeżeli karmienie piersią nie jest możliwe),
• dawać dziecku dużo warzyw i owoców bogatych w witaminę C (np. kiwi, awokado), ponieważ witamina C wspomaga przyswajanie żelaza,
• jeżeli dziecko urodziło się przedwcześnie albo z niską masą urodzeniową, należy porozmawiać z pediatrą na temat suplementowania żelaza u dziecka.

Jeżeli dziecko zacznie jeść pokarmy przetworzone, należy je karmić wzbogaconymi w żelazo zbożami, płatkami i pokarmami zawierającymi żelazo. Należą do nich:

• czerwone mięso,
• drób,
• ryby,
• ryż,
• chleb razowy,
• zielone warzywa,
• jajka,
• rośliny strączkowe.

Leczenie anemii u dzieci

Ważne jest, aby w przypadku anemii u niemowląt w diecie zwiększyć ilość żelaza, gdy tylko dziecko przejdzie na jedzenie stałe. Czasami zmiany w diecie nie wystarczają, aby skorygować anemię. Może być konieczne wspomożenie suplementacji żelaza w postaci kropel doustnych.

Żelazo jest najlepiej przyswajalne przez organizm, gdy podaje się je na pusty żołądek. W związku z tym, że podawane na czczo może powodować niestrawność, pediatrzy zalecają, aby matki podawały je swoim dzieciom wraz z jedzeniem. Poza tym żelazo ma nieprzyjemny smak i dziecko może chcieć je wypluwać. Krople podawać można z mieszanką sztuczną oraz łączyć z mlekiem z piersi. Po miesiącu, dwóch takiego leczenia pediatra powinien zlecić ponowne badanie krwi celem sprawdzenia poziomu hemoglobiny oraz hematokrytu.

Zazwyczaj potrzeba kilku miesięcy, aby liczbę czerwonych krwinek odbudować do poziomu normy. Przez kolejnych 6 do 12 miesięcy odbudowywane są zapasy żelaza. Potem zalecana jest już tylko dieta bogata w żelazo.

Suplementy żelaza są pomocne w wielu sytuacjach, ale przedawkowanie żelaza może być toksyczne dla organizmu.