Swędzenie owłosionej skóry głowy

Jakie są najczęstsze przyczyny swędzenia skóry owłosionej na głowie?

Świąd skóry głowy może wydawać się problemem banalnym. Jeżeli jednak swędzenie trwa długo, może bardzo negatywnie wpływać na jakość życia. Uporczywe swędzenie skóry głowy wywołuje zaburzenia koncentracji i uwagi, obniżenie nastroju, bezsenność, rozwój zaburzeń nerwicowych. To wszystko sprawia, że tego typu dolegliwości nie powinno się bagatelizować.

Objaw ten nie zawsze oznacza chorobę skóry czy schorzenie ogólnoustrojowe. Zdarza się również, że u osoby zgłaszającej swędzenie owłosionej skóry głowy nie stwierdza się odchyleń, które mogłyby powodować wspomnianą dolegliwość. Mówimy wówczas o idiopatycznym swędzeniu skóry owłosionej głowy. Objaw ten może mieć podłoże psychologiczne, wynikać ze stresu itd.

• Najczęstszymi przyczynami swędzącej skóry na głowie są zaniedbania higieniczne lub nieprawidłowa pielęgnacja skóry. Częstą przyczyną problemu jest zbyt rzadkie mycie włosów, stosowanie nieodpowiednich kosmetyków do włosów (przesuszających lub podrażniających skórę głowy), długie suszenie włosów suszarką z gorącym powietrzem.
• U pewnej grupy pacjentów stwierdza się nadwrażliwość na stosowane kosmetyki do włosów, leki, odczyny alergiczne – często swędzenie skóry owłosionej głowy bywa obserwowane po aplikacji farby do włosów, a także po preparatach stosowanych w celu leczenia łysienia.
• W sezonie letnim stwierdza się swędzenie skóry głowy po opalaniu, zwłaszcza u mężczyzn, którzy łysieją, a skóry głowy nie zabezpieczyli ochronnym kremem z filtrem przeciwsłonecznym. Świąd głowy spowodowany jest silnym przesuszeniem skóry.
• Inną przyczyną swędzenia skóry owłosionej na głowie są podrażnienia mechaniczne, np. przez kask do jazdy na nartach czy rowerze.

Łupież i przetłuszczanie włosów

Wśród chorób skóry najczęstszą przyczyną świądu głowy jest łupież. Istotą tego schorzenia jest złuszczanie skóry głowy. U podłoża choroby leży obecność grzybów Malassezia furfur i/lub łojotok owłosionej skóry głowy. Zwiększone wydzielanie łoju staje się pożywką dla grzybów. Nadmierne przetłuszczanie się skóry głowy i włosów może wynikać z zaniedbań higienicznych lub zaburzeń hormonalnych.

Na zwykle zaczerwienionej skórze głowy widoczne są płaty tłustego, złuszczonego naskórka. Łupieżowi towarzyszy silny świąd skóry. Drapanie prowadzi z kolei do nadkażenia zmian. Przykrą konsekwencją łupieżu tłustego jest łysienie.

Prowadzi do niego uszkadzanie i drażnienie cebulek włosów przez wspomniane drożdżaki Malassezia furfur oraz nadkażenia i stan zapalny powstający wskutek drapania swędzącej skóry.

Sam łupież, a także wywołane przez niego łysienie bywa dla chorych źródłem dyskomfortu i kompleksów. Łupież jest chorobą skóry (dermatozą) o przebiegu przewlekłym i o tendencji do nawrotów po wyleczeniu.

Czy swędzenie skóry na głowie może być objawem choroby?

Inne czynniki, które mogą prowadzić do swędzenia skóry na głowie to:

• grzybice owłosionej skóry głowy – np. grzybica strzygąca;
• łuszczyca – choroba przewlekła mogąca dotyczyć również owłosionej skóry głowy; swędzeniu skóry towarzyszy obecność złuszczonych tarczek na skórze głowy;
• atopowe zapalenie skóry – przewlekła choroba skóry, której cechą charakterystyczną i jednym z kryteriów rozpoznania jest świąd skóry na głowie (skóra głowy nie należy do najbardziej typowych lokalizacji zmian, jednak i ona może zostać objęta procesem chorobowym);
• łojotokowe zapalenie skóry – cechuje się nadmierną produkcją łoju i przetłuszczeniem skóry na głowie, co prowadzi do zatykania mieszków włosowych i uczucia świądu;
• zapalenie mieszków włosowych.

Swędząca głowa to objaw występujący także w niedoczynności tarczycy – skóra ma w tym przypadku tendencję do przesuszania. Dolegliwości mogą mieć związek z cukrzycą – w przebiegu tej choroby dochodzi do neuropatii i związanych z nią zaburzeń czucia, m.in. pod postacią odczuwania świądu.

Zdarza się również, że za dyskomfort odpowiada wszawica. Jest to choroba pasożytnicza, w przebiegu której dochodzi do podrażnienia skóry głowy i powstawania miejscowych ognisk zapalnych. Chorobą można się zarazić, dlatego na prawidłowe rozpoznanie ukierunkowuje m.in. wywiad epidemiologiczny (np. informacja o zachorowaniach na wszawicę w grupie przedszkolnej).

Swędzenie owłosionej skóry głowy – jak leczyć?

Przyczyna swędzenia skóry głowy wymaga dokładnego rozpoznania. Leczenie świądu powinno być ukierunkowane na podłoże objawu. Najczęściej pacjenci zgłaszają ten problem lekarzowi pierwszego kontaktu, który ewentualnie zleca konsultację dermatologiczną. Niezależnie od przyczyny, istotne jest zwrócenie uwagi na prawidłową pielęgnację owłosionej skóry głowy – włosy powinny być odpowiednio często myte.

Lecząc najczęstszą przyczynę swędzenia skóry owłosionej głowy, czyli łupież, należy korzystać z szamponów zawierających substancję leczniczą – ketokonazol. Składnik ten nie jest obecny w szamponach dostępnych w drogeriach. To lek, który niszczy drożdżaki odpowiedzialne za rozwój choroby i swędzenie skóry na głowie. Szampony przeciwłupieżowe dostępne w aptece zmniejszają dokuczliwe przetłuszczanie, a tym samym eliminują świąd skóry owłosionej głowy.

Pacjenci, u których opisywany problem nawraca, powinni zrezygnować ze stosowania farb do włosów, nie farbować włosów w okresie występowania dolegliwości, unikać przesady w stylizacji włosów, suszyć włosy krótko, niezbyt gorącym powietrzem. Jeżeli skóra głowy jest przesuszona, metodą na złagodzenie dolegliwości może być miejscowe stosowanie np. dermatologicznych środków kojących lub oliwki dla niemowląt.

W przypadku swędzenia owłosionej skóry głowy w trakcie stosowania preparatów leczniczych, np. na łysienie, zalecane jest odstawienie leku i pilna konsultacja z lekarzem. W złagodzeniu swędzenia skóry głowy pomocne są leki przeciwhistaminowe (np. cetyryzyna, loratadyna, hydroksyzyna), glikokortykosteroidy (stosowane miejscowo lub ogólnoustrojowo) oraz mentol.

Ponadto, pomimo dokuczliwego uczucia świądu, należy unikać drapania skóry głowy – powoduje to miejscowy stan zapalny i problem pogłębia się na zasadzie „błędnego koła”. Aby zapobiegać podrażnieniom prowadzącym do swędzenia owłosionej skóry głowy, należy także pamiętać o ochronie głowy przed silnym słońcem oraz przed podrażnieniami mechanicznymi.