Łupież u dziecka – przyczyny, objawy, leczenie

Przyczyny łupieżu u dzieci

Jedną z najczęstszych przyczyn łupieżu u dziecka jest grzyb drożdżopodobny Pityrosporum ovale, z rodzaju Malassezia, fizjologicznie występujący na skórze głowy. Do przeżycia grzyba potrzebny jest łój produkowany przez gruczoły łojowe. Jego produkty przemiany materii są odpowiedzialne za nasilony świąd. Podrażniana skóra reaguje zwiększoną produkcją komórek, które złuszczają się w zwiększonej ilości i powodują widoczny łupież.

Wzmożona praca gruczołów łojowych przysposabia do łupieżu, gdyż w ten sposób grzybom dostarczane jest więcej pożywienia. Łupież u dziecka występuje zatem nie tylko na suchej, ale również na tłustej skórze głowy. Dochodzi do zaczopowania porów, a cebulki włosowe nie mogą być prawidłowo odżywiane. Etapem końcowym u osób dorosłych może być nadmierne wypadanie włosów skutkujące łysieniem.

Łupież a wiek dziecka

Łupież u dziecka występuje pod postacią zwykłą i łojotokową. U niemowląt obserwuje się tzw. ciemieniuchę, czyli zapalenie łojotokowe skóry głowy niemowląt. Nie ma ono jednak nic wspólnego z zakażeniem grzybiczym, gdyż ciemieniucha nie jest łupieżem. Czasami jest to pierwsza manifestacja wyprysku atopowego. Zapalenie, świąd i zmiany pęcherzykowe prowadzą z czasem do powstania skorupiastych nawarstwień. Dolegliwości ustępują po kilku miesiącach, najpóźniej do 2 roku życia. W niektórych przypadkach mogą przejść w postać przewlekłą wyprysku atopowego.

Szczyt występowania łupieżu zwykłego u dzieci przypada między 6 a 10 rokiem życia. Zmiany najczęściej obejmują owłosioną skórę głowy, ale mogą się również pojawiać w innej lokalizacji. Dolegliwości występują na ogół bez stanu zapalnego skóry, choć nadmierny świąd może doprowadzić do powstania wrażliwych miejsc, które z czasem stają się zaczerwienione, co jest oznaką rozwoju reakcji zapalnej.

Niewłaściwa praca gruczołów łojowych prowadzi do powstania łupieżu łojotokowego. Częściej przypadłość ta pojawia się u nastolatków, kiedy nasila się produkcja łoju stymulowana przez hormony. Szacuje się, że z problemem tym spotyka się około 50% adolescentów, częściej płci męskiej.

Leczenie łupieżu u dzieci

Rozpoznanie łupieżu u dziecka starszego stawiane jest na podstawie obrazu klinicznego i badania mykologicznego.

W pierwszej kolejności w przypadku średnio nasilonych przypadków choroby stosowane są szampony ze środkiem grzybobójczym, np. z ketokonazolem lub cyklopiroksolaminą, która zmniejsza również stan zapalny. Inne substancje, mające zastosowanie w szamponach przeciwłupieżowych, to pirytionian cynku i siarczek selenu.

Kolejnym krokiem w leczeniu łupieżu u dziecka jest działanie przeciwłojotokowe, odpowiednie nawilżanie i złuszczanie. Ważne, aby skład preparatów przeznaczonych do walki z łupieżem był poszerzony o witaminę A, która reguluje procesy metaboliczne komórek skóry oraz o kwas salicylowy, który działa keratolitycznie. Używane środki przeciwłupieżowe powinny mieć właściwości hipoalergiczne i nie powodować podrażnień.

U dzieci, które mają łupież, warto wprowadzić domowe metody na pozbycie się łupieżu, takie jak np. właściwa pielęgnacja włosów i skóry głowy, polegająca na regularnym wyczesywaniu włosów miękką szczotką, czy masażu skóry głowy. Część rodziców stosuje także olejki eteryczne na łupież i maseczki na łupież u dziecka.

Co na łupież u dziecka?

Nastolatkom można polecić szampony wzbogacone w siarkę lub dziegcie zapobiegające nadmiernemu rogowaceniu. Pomocna może okazać się zmiana diety na bogatszą w witaminy i minerały, wspomagającą regenerację i wzrost osłabionych łupieżem włosów. U niektórych nastolatków problem łojotoku związany jest z nieprawidłowościami gospodarki hormonalnej. Odpowiednia terapia hormonalna zapobiegnie w takim przypadku nawrotom i złagodzi objawy łupieżu.

Gdy występują ciężkie objawy kliniczne łupieżu u dziecka, należy rozważyć doustnie stosowane leki przeciwgrzybicze. Mają one jednak swoje ograniczenia – nie są wskazane u pacjentów ze schorzeniami wątroby lub nerek. Nie można stosować preparatów doustnych u małych dzieci, ale dopiero po osiągnięciu odpowiedniego wieku lub masy ciała. Przeciwwskazaniem do podawania jest również ciąża, dlatego należy ją wykluczyć u nastoletnich pacjentek. O konieczności i bezpieczeństwie terapii zawsze decyduje lekarz.