Rezonans magnetyczny (MRI) układu pokarmowego

Czym jest rezonans magnetyczny układu pokarmowego?

Rezonans magnetyczny jest to aparat wytwarzający silne pole magnetyczne. Sprawia ono, że protony znajdujące się w wodorze (jednym z podstawowych pierwiastków budulcowych ludzkiego organizmu) zostają pobudzone w wprawione właśnie w rezonans, czyli same zaczynają emitować fale. Fale te odbierane są i przetwarzane właśnie w obraz, jaki pojawia się na kliszy czy ekranie komputera.

Rezonans magnetyczny jest bardzo dokładnym badaniem, daje o wiele lepszy kontrast pomiędzy tkankami zdrowymi i patologicznymi niż tomografia komputerowa. Jest całkowicie nieszkodliwy dla zdrowia, nie wytwarza żadnego promieniowania.

Jak działa rezonans magnetyczny?

Przewód pokarmowy za pomocą rezonansu magnetycznego można uwidocznić podając dożylny środek kontrastowy, ale bez kontrastu również możliwe jest uzyskaniu dobrego obrazu. W celu rozdęcia przewodu podaje się do wypicia wodę. Równocześnie można badać jelito cienkie i grube – zmiany w ich ścianach (pogrubienie, owrzodzenia), jak i zmiany pozajelitowe – powiększone węzły chłonne, płyn w jamie otrzewnej i inne. Ważna jest także możliwość badania naczyń doprowadzających krew do jelit.

Dzięki tworzeniu trójwymiarowych obrazów powstaje rodzaj wirtualnego badania endoskopowego. Rezonans magnetyczny pozwala także na zobrazowanie wątroby, trzustki i dróg żółciowych. Szczególnie badanie dróg żółciowych – cholangiopankreatografia MR (MRCP) jest częstym narzędziem w rękach chirurgów zajmujących się wątrobą i drogami żółciowymi. W badaniu tym wykorzystuje się zjawisko wzmocnienia sygnału płynu i wyciszenia tkanek litych, przez co przewody żółciowe wyraźnie odcinają się od otoczenia i są dobrze widoczne.

Przeczytaj również: Tomografia czy rezonans – które badanie wybrać?

Wskazania do badania MRI układu pokarmowego

Wskazaniami do wykonania rezonansu magnetycznego jamy brzusznej są m.in.:

• nowotwory przewodu pokarmowego. Rezonans magnetyczny największe znaczenie ma w ocenie stopnia zaawansowania raka odbytnicy,
• różnicowanie zmian w jelicie cienkim (możliwość odróżnienia np. przetoki od ropnia),
• choroby zapalne jelit. MR pozwala na rozpoznanie aktywnej postaci choroby Leśniowskiego-Crohna,
• kamienie w drogach żółciowych. Jest nieinwazyjny sposób diagnostyki kamicy przewodowej, bez konieczności podawania środka kontrastowego. Charakteryzuje się dużą czułością i swoistością, a jego dodatkową zaletą jest obrazowanie również drobnych dróg wewnątrzwątrobowych,
• zastój żółci (cholestaza) wywołany przez ucisk (najczęściej nowotwór). Oprócz obrazu samych dróg żółciowych, można uwidocznić okoliczne tkanki i stosunki istniejące w sąsiedztwie anatomicznym, co niej jest możliwe podczas badania endoskopowego przewodów żółciowych,
• choroby wewnątrzwątrobowych dróg żółciowych i wrodzone anomalie dróg żółciowych. W pierwotnym stwardniającym zapaleniu dróg żółciowych i torbielach dróg żółciowych jest to badanie z wyboru. Oprócz uwidocznienia najmniejszych nawet patologii w drobnych przewodach, obrazuje także stan wątroby,
• pooperacyjna ocena dróg żółciowych. Rezonans umożliwia dokonanie oceny pooperacyjnych zwężeń oraz nawrotu choroby,
• ocena po wątpliwej endoskopowej cholangiopankreatografii wstecznej (ECPW),
• nowotwory trzustki. W obrazie rezonansu magnetycznego, po dożylnym podaniu środków kontrastowych, można ocenić z dużą dokładnością zarówno miąższ, jak i naczynia trzustki,
• przewlekłe i ostre zapalenie trzustki. MR wykonywany jest w przypadku przeciwwskazań do wykonaniu tomografii komputerowej,
• torbiele trzustki. Rezonans magnetyczny może wykazać komunikację wnętrza torbieli z przewodem trzustkowym, jest dokładniejszą metodą obrazowania od tomografii i nie jest tak inwazyjna jak endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna,
• podejrzenie kamicy żółciowej w przewodach trzustkowych,
• nieprawidłowości w przewodach trzustkowych,
• diagnostyka różnicowa zmian ogniskowych w wątrobie. Rezonans magnetyczny charakteryzuje się większą czułością niż tomografia komputerowa w wykrywaniu małych zmian. Po podaniu środka kontrastowego możliwe jest badanie czynnościowe wątroby w fazie tętniczej oraz wrotnej. Ma to podstawowe znaczenie w różnicowaniu, ponieważ bez środka cieniującego różne zmiany mogą wyglądać podobnie, a po podaniu kontrastu charakterystycznie dla siebie ulegają wysyceniu kontrastem w różnych fazach przepływu krwi. MR ma szczególne znaczenie w wykrywaniu raka wątrobowokomórkowego. Obecnie trwają prace nad produkcją środków kontrastowych wychwytywanych wybiórczo przez komórki wątroby, co jeszcze bardziej zwiększy czułość badania,
• ocena przedoperacyjna zmian ogniskowych w wątrobie,
• choroby śródmiąższowe wątroby (np. hemochromatoza).

Jak wygląda badanie rezonansem magnetycznym?

Do rezonansu magnetycznego wątroby, trzustki i dróg żółciowych nie obowiązują specjalne przygotowania.

Inaczej sprawa ma się z przewodem pokarmowym. Przed badaniem rezonansu magnetycznego żołądka bezpośrednio przed badaniem chory musi przyjąć doustnie 750 ml wody, na czczo. Działanie to ma na celu rozdęcie żołądka i lepszy kontrast z otaczającymi tkankami. Do badania jelita cienkiego płyn (kontrast lub wodę) podaje się doustnie lub przez sondę bezpośrednio do jelita. Przed obrazowaniem jelita grubego należy je oczyścić środkami przeczyszczającymi i lewatywą.

Przed samym badaniem wprowadzany jest doodbytniczo lub doustnie płyn kontrastujący. Podawane są także środki hamujące pracę jelit (hioscyna, glukagon), by pozostały „nieruchome” podczas badania. Środki te podaje się również podczas rezonansu innych narządów, by praca jelit nie zakłócała obrazu. Podczas badania dróg żółciowych i trzustki dożylnie aplikowana jest sekretyna. Powoduje ona lepsze uwidocznienie końcowego odcinka przewodu żółciowego i trzustkowego, bo kurczy ich wspólny zwieracz.

Pacjent do badania powinien zgłosić się na czczo i mieć pusty pęcherz. Należy zdjąć wszystkie metalowe przedmioty i poinformować lekarza o implantach wewnątrz ciała (najczęściej ma to miejsce jeszcze podczas kierowania na badanie). Specjalny stół, na który pacjent się kładzie, wsuwa się do środka komory rezonansu. Badanie trwa kilkadziesiąt minut. Nie wolno się ruszać. Aparat wytwarza czasem głośne i nieprzyjemne dźwięki, dlatego pacjent otrzymuje zatyczki do uszu.

Nowoczesne maszyny wyposażone są w mikrofon w celu zakomunikowania lekarzowi prowadzącemu badanie, (który jest w oddzielnym pomieszczeniu) o ewentualnym pogorszeniu się samopoczucia i konieczności przerwania badania. Środek kontrastowy może wywołać zawroty głowy i uczucie gorąca, o których również trzeba poinformować personel.

Przeciwwskazania do badania MRI układu pokarmowego

Przeciwwskazaniem do badanie rezonansem magnetycznym są:

• stymulator serca lub kardiowerter – defibrylator,
• metalowe zastawki serca,
• stent w naczyniu (w okresie 6 tygodni od zabiegu),
• ferromagnetyczny klips naczyniowy,
• odłamek metalowy w oku lub innych narządach,
• inne metaliczne przedmioty w ciele,
• protezy stawów,
• szwy metalowe po zabiegach chirurgicznych,
• neurostymulator,
• implant uszny,
• zaszyty pod skórą aparat słuchowy,
• klaustrofobia.