Bakterie w kale – kiedy bakterie w stolcu oznaczają chorobę?

Fizjologiczna flora bakteryjna jelit – obecna w każdej próbce kału

Jelita to miejsce występowania bardzo licznej flory bakteryjnej – znajduje się tam około 500 gatunków pożytecznych bakterii. Ich rolą jest wspomaganie procesów trawienia, regulowanie procesów odpornościowych oraz synteza witaminy K. Łączna masa bakterii jelitowych u dorosłego człowieka to około 1,5–2 kg. Oczywistym jest zatem, że bakterie te występują w dużych ilościach w kale, stanowiąc aż około 80% jego suchej masy.

W skład fizjologicznej flory bakteryjnej wchodzą m. in. następujące bakterie:

• Bacteroides,
• Escherichia coli,
• Enterobacter,
• Klebsiella,
• Lactobacillus,
• Peptostreptococcus,
• Staphylococcus,
• Bifidobacterium,
• Enterobacteriaceae.

Bakterie w jelitach noworodków i niemowląt

Z kolei we florze bakteryjnej jelit u noworodków i niemowląt karmionych piersią znajdują się wyłącznie bakterie Bifidobacterium, Lactobacillu oraz Lactococcus. Dalsza kolonizacja jelita ma miejsce dopiero po wprowadzeniu bardziej do diety pokarmów stałych.

To też może Cię zainteresować: Zielony mocz – przyczyny

Zaburzenia składu flory bakteryjnej jelit

Zaburzenie składu flory bakteryjnej jelit może prowadzić do namnażania się niekorzystnych bakterii chorobotwórczych oraz rozwoju bakteryjnego zakażenia przewodu pokarmowego.

Bakterie w kale – objawy zakażenia

W jaki sposób dochodzi do zakażenia?

Do bakteryjnego zakażenia przewodu pokarmowego może dojść na skutek spożycia zanieczyszczonej wody lub pokarmu. Częstą przyczyną zatrucia pokarmowego jest ponadto nieprzestrzeganie higieny rąk. Niekiedy do rozwoju zakażenia przyczyniają się zaburzenia jakościowe i ilościowe fizjologicznej flory bakteryjnej jelit np. w przebiegu antybiotykoterapii, co sprzyja rozwojowi patogenów chorobotwórczych bytujących w jelitach. Inną przyczyną zakażeń przewodu pokarmowego jest immunosupresja.

Objawy zakażenia układu pokarmowego:

• bóle brzucha i skurcze,
• biegunki bakteryjne i wymioty,
• utrata apetytu,
• obecność krwi i/lub śluzu w kale,
• gorączka.

Wystąpienie wymienionych objawów stanowi wskazanie do wykonania analizy kału pod kątem występowania bakterii w kale. Badanie mikrobiologiczne kału wymaga odpowiedniego pobrania materiału do badania.

Posiew kału – jak pobrać próbkę kału do badania?

Aby uzyskać wiarygodny wynik badania mikrobiologicznego kału i precyzyjnie określić rodzaj bakterii w kale, próbka kału do badań powinna być pobrana w odpowiedni sposób.

Jak prawidłowo pobrać próbkę kału do badania?

• najlepiej jest pobrać trzy próbki w kolejnych dniach;
• próbki kału do badania należy pobrać jak najwcześniej po pojawieniu się objawów zakażenia i zawsze przed wdrożeniem antybiotykoterapii;
• próbka kału nie może być zanieczyszczona moczem ani wodą z toalety;
• kał pobrać należy po czystego, jałowego pojemniczka; wymagane jest pobranie próbki wielkości orzecha laskowego z kilku miejsc, a gdy kał jest płynny – wystarczy 2–3 ml;
• próbkę kału należy dostarczyć do laboratorium w ciągu dwóch godzin.

Na czym polega badanie kału na obecność bakterii?

Pobrana próbka służy do wykonania posiewu kału na specjalnych podłożach. Następuje na nich wzrost bakterii, co umożliwia ich identyfikację oraz określenie antybiogramu, czyli wrażliwości bakterii na poszczególne antybiotyki.

Bakterie w kale – jakie występują najczęściej?

Najczęściej diagnozowane bakterie w kale:

• Escherichia coli szczep O157:H7, Salmonella,
• Shigella,
• Klebsiella,
• Clostridium difficile,
• Campylobacter .

Escherichia coli w kale

Bakteria Escherichia coli w kale (bakteria E coli w kale) występuje zawsze, gdyż stanowi florę fizjologiczną. Groźny jest natomiast w kale szczep bakterii Escherichia coli enterokrwotoczny O157:H7.

Źródłem zakażenia może być niedogotowane mięso bądź mleko.

Szczep enterokrwotoczny bakterii Escherichia coli w kale produkuje toksynę SLT, która prowadzić może do rozwoju zespołu hemolityczno – mocznicowego. Poza szczepami enterokrwotocznymi EHEC, chorobotwórcze są także szczepy ETEC enterotoksynogenne oraz EPEC enteropatogenne, odpowiedzialne za biegunki u niemowląt.

Salmonella w kale

Salmonella w kale świadczy o spożyciu zakażonej żywności (mięsa czy jajek) lub kontakcie z nosicielem bakterii. Wielu z nas jest nosicielami bakterii Salmonella, bez występowania jakichkolwiek objawów chorobowych – i z tego właśnie wynika konieczność badania kału na nosicielstwo u pracowników mających kontakt z żywnością. Salmonelloza wyróżnia się gwałtownym przebiegiem z wysoką gorączką, bólami brzucha i biegunkami.

Shigella w kale

Shigella w kale świadczy o zakażeniu przewodu pokarmowego zwanego czerwonką. Zakażenie najczęściej przenosi się przez brudne ręce, rzadziej po spożyciu zakażonych pokarmów. Czerwonka dotyka głównie dzieci w żłobkach i przedszkolach oraz ludzi starszych.

Klebsiella w kale

Klebsiella w kale może występować jako bakteria kolonizująca przewód pokarmowy, jednak w stanach osłabionej odporności może powodować zakażenia układu pokarmowego. Te bakterie w stolcu u wcześniaków mogą świadczyć o zakażeniu okołoporodowym bakterią Klebsiella pneumoniae, prowadzącą do niebezpiecznych zakażeń układu oddechowego, moczowego oraz pokarmowego. Bakterie w kale u dzieci to często także Klebsiella oxytoca, wywołująca zatrucia pokarmowe.

Clostridium difficile w kale

Clostridium difficile w kale może występować jako flora fizjologiczna, natomiast podczas antybiotykoterapii lub stanów upośledzenia odporności bakteria ta prowadzi do wystąpienia objawów chorobowych.

Czytaj również: Zielony stolec – co oznacza zielony kał u dorosłych i dzieci?

Bakterie w kale – metody leczenia

Przy pojawieniu się objawów zatrucia pokarmowego konieczne jest określenie jego przyczyny. Poza wykonaniem posiewu moczu, wykonana może być diagnostyka w kierunku pasożytów w kale raz infekcji wirusowych. Potwierdzenie bakteryjnego pochodzenia zakażenia układu pokarmowego wymaga wdrożenia leczenia.

Metody postępowania w przypadku zakażenia Salmonellą

W przypadku zakażenia Salmonellą najczęściej stosuje się dietę lekkostrawną i nawadnianie, zaś antybiotyk stosowany jest jedynie w określonych przypadkach. Stosowane antybiotyki to ampicylina , trimetoprim-sulfametoksazol lub cyprofloksacyna . Zakażenie Salmonellą powinno być zgłoszone do Stacji Sanitarno-Epidemiologiczne, a chory zobowiązany jest do okresowego oddawania próbek kału przez cały czas nosicielstwa, czyli do momentu, aż uzyskane będą trzy ujemne posiewy kału .

Shigella, Klebsiella, Clostriudium difficile, Escherichia coli w kale – jak leczyć?

Zakażenia Shigella leczone są cefalosporynami III generacji, zaś zakażenia Klebsiella leczone są jedynie kolistyną, gdyż bakteria ta odporna jest na działanie większości antybiotyków. Chorobotwórcze szczepy bakterii Escherichia coli w kale leczy się m. in. stosując penicyliny, cefalosporyny czy tetracykliny . Zakażenia Clostriudium difficile leczone są metronidazolem lub wankomycyną.

Przebycie zakażenia nie uodparnia trwale na kontakt z bakteriami w przyszłości, dlatego warto dbać o podstawowe zasady higieny i wspomagać naturalną odporność stosując probiotyki wzmacniające fizjologiczną florę bakteryjną jelit.

Czytaj również: Streptococcus pneumoniae (dwoinka zapalenia płuc) – co to jest, objawy, leczenie, jak można się zarazić?