Badanie radiologiczne jelita grubego

Czym jest badanie radiologiczne jelita grubego?

Radiogram jelita grubego jest to uwidocznienia na kliszy lub monitorze obrazu wnętrza ciała, prześwietlonego przez promienie rentgenowskie. To badanie jelita grubego wykorzystuje różnicę w pochłanianiu przez różne tkanki promieni, wskutek czego obraz jest odzwierciedleniem nie tylko anatomii, ale i patologii dziejących się w organizmie.

Radiogram przeglądowy jelita grubego jest to zwykłe prześwietlenie jamy brzusznej, bez przygotowań ani środków kontrastowych.

W ocenie pasażu jelitowego, badane jest, w jaki sposób i jakim czasie pokarm przechodzi przez przewód pokarmowy, za pomocą znaczników, które dają wyraźny cień na zdjęciu.

Badanie kontrastowe zaś pozwala uwidocznić patologie dziejące się wewnątrz jelita grubego, jak nowotwory. Środek kontrastowy wlewany do jelita grubego to zawiesina barytowa – wtedy badanie jest jednokontrastowe. Badanie dwukontrastowe oznacza, że oprócz barytu do jelita podawany jest także gaz, dwutlenek węgla lub powietrze.

Na czym polega badanie radiologiczne jelita grubego?

Badanie radiologiczne jelita grubego wykorzystuje fakt, że każda tkanka, a także woda, inne płyny, powietrze mają charakterystyczny kolor na zdjęciu rentgenowskim (biały, czarny lub różne odcienie szarości). Dzięki tej właściwości lekarz jest w stanie ocenić, co na zdjęciu jest prawidłowe, a co jest już chorobą. Ma możliwość oceny nie tylko nieprawidłowości w narządach, ale także płyn i powietrze w miejscu, w których ich być nie powinno.

RTG jelita grubego

W RTG jamy brzusznej, wykonywanym w ostrych schorzeniach jamy brzusznej, nagromadzenie się gazów wewnątrz jelit i ich rozdęcie lub przedostanie się powietrza poza przewód pokarmowy potwierdza chorobę. Dla niedrożności przewodu pokarmowego charakterystyczne są także tzw. poziomy płynów. W pętlach jelitowych, które nie pracują i są rozszerzone, płynne resztki pokarmowe układają się w nich płasko. Ostra postać wrzodziejącego zapalenia jelita grubego na radiogramie ma bardzo charakterystyczny obraz – jest to ogromne (dlatego po łacinie nazywa się megacolon toxicum) poszerzenie okrężnicy poprzecznej.

Ocena pasażu jelitowego

Ocena pasażu jelitowego wykonywana jest w trybie planowym, przy podejrzeniu upośledzenia przechodzenia pokarmu. Chory przyjmuje doustnie kapsułki ze znacznikiem, a po kilku dniach zdjęcie wykazuje czy ciągle tkwią w jelitach, co świadczy o ich zaburzonej pracy. Najczęstszymi przyczynami są tzw.:

• inercja okrężnicy,
• dyssynergia dna miednicy.

W inercji okrężnicy dochodzi do zwolnionego pasażu, okrężnica wolniej niż zwykle przesuwa treść pokarmową, ale napięcie zwieraczy odbytu jest prawidłowe. Inaczej w dyssynergii dna miednicy – napięcie zwieracza zewnętrznego odbytu jest nieprawidłowo zwiększone. Oba schorzenia powodują ciężkie zaparcia, których obiektywnym potwierdzeniem jest właśnie ocena pasażu jelitowego.

Badanie jelita grubego z użyciem kontrastu

Badanie z użyciem kontrastu również wykonuje się planowo. Do jelita grubego wprowadzany jest środek kontrastowy, który je wypełnia i odzwierciedla jego budowę – stanowi swoisty „odlew”. Można w ten sposób zobrazować nowotwory, polipy czy zmiany zapalne w ścianie jelita.

Polipy jelita widoczne są jako ubytki wypełnienia kontrastem. Można to łatwo wytłumaczyć faktem, że kontrast je po prostu obmywa, gdyż są uwypukleniem ściany jelita. Podobnie dzieje się w przypadku nowotworów o typie polipowatym. Tu można też zauważyć nieregularny ubytek zakontrastowania, gdyż często w ścianie nowotworu znajdują się owrzodzenia, ich ściana nie jest tak gładka jak polipów.

W przypadku nowotworu o typie morfologicznym okrężnym (pierścieniowatym), widoczne jest zwężenie światła na wybranym odcinku jelita. Przypomina ono ogryzek jabłka.

Trzeci typ nowotworu, włóknisty, sprawia największe trudności diagnostyczne, gdyż rośnie wewnątrz ściany i prowadzi do niewielkich zwężeń światła jelita.

W przypadku nieswoistych chorób zapalnych jelita (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego), obraz jest bardzo bogaty – liczne owrzodzenia, pogrubienia ściany jelita, polipy rzekome (czyli wysepki pozostałej, zdrowej błony śluzowej jelita, które na tle zmienionej chorobowo ściany wyglądają jak polipy), zwężenia. W ciężkich przypadkach jelito traci fałdy i wygląda jak prosta rurka. Jest to zły objaw.

Podobnie do obrazu choroby Leśniowskiego-Crohna wygląda gruźlica. Dodatkowo obserwuje się przemieszczenie jelita poza anatomiczne pozycje, ze względu na blizny, które powodują zaciąganie. Specyficzny obraz w badaniu kontrastowym dają uchyłki jelita grubego. Są to liczne kuliste twory wypełnione kontrastem, znajdujące się poza światłem jelita, ale komunikujące się z jego światłem.

Wskazania do badania radiologicznego jelita grubego

Wskazaniami do badań radiologicznych jelita grubego są w:

• ocenie pasażu jelitowego:
  • diagnostyka zaparć.
• radiogramie przeglądowym jamy brzusznej:
  • podejrzenie niedrożności jelit,
  • podejrzenie perforacji jelita grubego,
  • ostra postać wrzodziejącego zapalenia jelita grubego.
• badaniu kontrastowym przewodu pokarmowego:
  • nowotwory jelita grubego,
  • polipy jelita grubego,
  • choroby zapalne jelit (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego),
  • uchyłki jelita grubego,
  • niedokrwienie jelita,
  • gruźlica jelit.

Jak wygląda badanie radiologiczne jelita grubego?

Radiogram przeglądowy jamy brzusznej wykonywany jest najczęściej w trybie pilnym, dlatego pacjent nie jest do niego przygotowywany. Najczęściej wykonywane są dwa zdjęcia – jedno na stojąco, a drugie w pozycji leżącej na plecach.

U pacjentów, którzy nie mogą stać, wykonuje się zdjęcia na prawym i lewym boku. W celu przygotowania się do oceny pasażu jelitowego pacjent przez dwa tygodnie musi spożywać kilka gramów błonnika pokarmowego. Następnie połyka kapsułki ze znacznikami (które intensywnie odgraniczają się od otoczenia na zdjęciu), a po 120 godzinach wykonywane jest zdjęcie.

W ciągu tych kilku dni nie wolno stosować leków przeczyszczających ani lewatywy.

Do badania kontrastowego obowiązują specjalne przygotowania – wykonanie wlewu doodbytniczego. Po pierwsze, należy ustalić czy w ciągu 6 tygodni u pacjenta nie wykonywano biopsji jelita grubego. Dwa dni przed badaniem nie wolno jeść chleba, sera, owoców, warzyw i mleka, a dzień przed można przyjmować już tylko płyny. W tym czasie przyjmuje się również środki przeczyszczające. W dniu badania wykonywana jest lewatywa oraz radiogram przeglądowy jamy brzusznej, by potwierdzić brak kału w jelitach oraz innych przeciwwskazań. Bezpośrednio przed badaniem do odbytu wlewa się zawiesinę środka cieniującego (w przypadku badanie dwukontrastowego również z gazem). Następnie wykonuje się serię zdjęć w różnych ułożeniach.

Przeciwwskazania do badania radiologicznego jelita grubego

Przeciwwskazaniami do badania radiologicznego jelita grubego są w:

• ocenie pasażu jelitowego:
  • ciąża,
  • brak współpracy ze strony pacjenta,
  • ostry choroby jamy brzusznej.
• radiogramie przeglądowym jamy brzusznej:
  • ciąża.
• badaniu kontrastowym:
  • ostry przebieg wrzodziejącego zapalenia jelita grubego,
  • ciąża,
  • biopsja jelita grubego w ciągu 6 tygodni przed zabiegiem,
  • brak współpracy ze strony pacjenta.