Poejakulacyjne badanie moczu

Na czym polega poejakulacyjne badanie moczu?

Do podstawowych zadań męskiego układu płciowego należy produkcja męskich komórek rozrodczych – plemników i pozostałych składników nasienia, które razem tworzą tzw. ejakulat. Wyrzucany jest on podczas stosunku płciowego w akcie ejakulacji (wytrysku). Plemniki produkowane są w jądrach, po czym wędrują do najądrzy. W trakcie wytrysku skurcze mięśni prowadzą do przemieszczenia ich poprzez nasieniowody do cewki moczowej, gdzie układ rozrodczy łączy się z układem moczowym. Połączenie to znajduje się wewnątrz gruczołu krokowego, poniżej wyjścia cewki moczowej z pęcherza moczowego.

W warunkach prawidłowych przedostawaniu się nasienia do pęcherza zapobiega skurcz zwieracza wewnętrznego cewki moczowej. Po wymieszaniu plemników z wydzieliną pęcherzyków nasiennych, prostaty i gruczołów opuszkowo-cewkowych powstaje ejakulat, który następnie wyrzucany jest przez prącie.

W przypadku tzw. wytrysku wstecznego, nasienie nie jest wyrzucane na zewnątrz lub jest wyrzucane w małej ilości, nawet mimo obecności orgazmu. Zamiast tego trafia do pęcherza moczowego przez nieprawidłowo działający zwieracz wewnętrzny cewki moczowej. Tam miesza się z zawartością pęcherza i wydalane jest wraz z pierwszą porcją moczu po ejakulacji.

Zdarza się, że w takiej sytuacji mocz wydaje się mętny. Jako że główną przyczyną wytrysku wstecznego jest nieprawidłowa praca zwieracza wewnętrznego cewki moczowej, wyróżnia się kilka stanów, które zwiększają ryzyko jego wystąpienia:

• stan po operacyjnym leczeniu chorób gruczołu krokowego (w tym przerostu) lub cewki moczowej – podczas wymienionych zabiegów zwieracz wewnętrzny cewki moczowej może zostać uszkodzony;
• cukrzyca – której jednym z powikłań jest zaburzenie przewodzenia w układzie nerwowym. Efektem może być upośledzona kontrola siły skurczu zwieracza. Podobny stan występuje w uszkodzeniu nerwów z innych przyczyn, np. w urazach rdzenia kręgowego lub stwardnieniu rozsianym;
• zażywanie niektórych leków – w tym niektórych leków używanych w leczeniu nadciśnienia tętniczego, zaburzeń nastroju oraz środków stosowanych w leczeniu powiększenia gruczołu krokowego;

Jeśli lekarz podejrzewa wystąpienie wytrysku wstecznego, zaleci analizę moczu w tzw. poejakulacyjnym badaniu moczu. Polega ono na obserwacji pod mikroskopem próbki moczu zebranego bezpośrednio po wytrysku. Znalezienie plemników jest podstawą do postawienia diagnozy.

To też może Cię zainteresować: pH moczu – co oznacza zasadowy i kwaśny odczyn moczu?

Wskazania do poejakulacyjnego badania moczu

Badanie to zalecane jest wszystkim mężczyznom, którzy wydalają mniej niż 1 ml ejakulatu podczas wytrysku i u których nie postawiono diagnozy hipogonadyzmu lub wrodzonego braku nasieniowodów.

Ponadto wskazaniem jest zmętnienie moczu oddanego po ejakulacji, co może być wynikiem obecności w nim nasienia.

Jak wygląda poejakulacyjne badanie moczu?

Przed badaniem poejakulacyjnym moczu wymagana jest abstynencja seksualna przez około 2-7 dni, dlatego jego termin ustalany jest odpowiednio wcześniej. Po przybyciu na badanie pacjent proszony jest w pierwszej kolejności o dokładne opróżnienie pęcherza moczowego. W następnym etapie otrzymuje pojemniki na próbki oraz proszony jest o doprowadzenie do ejakulacji. Może zostać poproszony o zebranie ewentualnej porcji nasienia do standardowej oceny mikroskopowej. Do ważnych cech determinujących zdolność plemników do zapłodnienia należą:

• ich ilość na 1 ml ejakulatu,
• ruchliwość – zdolność do ruchu w przód,
• morfologia – budowa.

Po około 15-20 min pacjent zbiera do pojemnika cały mocz nagromadzony w pęcherzu po ejakulacji – jego objętość to średnio 30-40 ml. Pacjent może następnie udać się do domu i oczekiwać na wyniki badania.

Dopuszcza się zebranie materiału do badania poza gabinetem, pod warunkiem jednak, że będzie on utrzymywany w temperaturze ciała i zostanie dostarczony do laboratorium w ciągu 45 minut. Próbka moczu poddawana jest analizie wzrokowej, ocenie pH, odwirowaniu i obserwacji mikroskopowej. Możliwe wyniki:

• znalezienie plemników w moczu u mężczyzny bez ejakulatu w wytrysku jest podstawą do zdiagnozowania wytrysku wstecznego.
• jeśli obecne są składniki ejakulatu, ale brak jest plemników, sugeruje to inne przyczyny niepłodności – takie jak zaburzenia pracy jąder czy zablokowanie początkowych odcinków nasieniowodów, współistniejące z wytryskiem wstecznym. Stan taki nie jest częsty. Może pojawić się np. po zabiegu wycięcia węzłów chłonnych zaotrzewnowych.
• brak obecności ejakulatu w badaniu mikroskopowym może wskazywać na brak produkcji płynu nasiennego, a więc nieprawidłowe funkcjonowanie gruczołu krokowego, pęcherzyków nasiennych i gruczołów opuszkowo-cewkowych.

Interpretacja poejakulacyjnego badania moczu może okazać się trudna lub niemożliwa w przypadku nieprawidłowego przygotowania (okres abstynencji seksualnej krótszy niż 1 dzień) lub zebrania próbek (niecałkowite zebranie nasienia może błędnie sugerować jego małą ilość).

Przeciwwskazania do poejakulacyjnego badania moczu

Poejakulacyjnego badania moczu nie wykonuje się u osób, które prezentują objawy hipogonadyzmu oraz u pacjentów z wrodzoną obustronną aplazją nasieniowodów (ang. CBAVD – Congenital Bilateral Absence of the Vas Deferens).

Nie wyróżnia się innych przeciwwskazań. Jako nieinwazyjne, badanie to nie jest obarczone żadnym ryzykiem powikłań.