HOMA-IR – wskaźnik insulinooporności i hiperinsulinemii

HOMA-IR – wskaźnik insulinooporności

Skąd się bierze insulinooporność?

Istotą zaburzeń związanych z insulinoopornością jest brak wrażliwości tkanek na wydzielaną przez trzustkę insulinę, która ma za zadanie obniżanie poziomu glukozy (cukru) we krwi i przetransportowanie jej do wnętrza komórek, gdzie posłuży za źródło energii.

Gdy proces ten zostanie zaburzony, organizm doświadcza deficytu energetycznego w komórkach, przez co reaguje wzmożonym wydzielaniem insuliny, by dostarczyć glukozę do komórek. Wzrasta poziom insuliny i glukozy we krwi. Hiperglikemia oraz hiperinsulinemia (hiperinsulinizm) prowadzą do cukrzycy typu 2.

Czytaj również: Insulinooporność – mechanizm powstawania

Najczęstsze przyczyny insulinooporności:

• dieta obfitująca w węglowodany,
• nieregularne posiłki,
• siedzący tryb życia,
• długotrwała steroidoterapia,
• stres
• otyłość typu brzusznego.

Kiedy sprawdzić HOMA-IR: insulinooporność – objawy

Objawy insulinooporności

Objawy insulinooporności bardzo przypominają te towarzyszące cukrzycy typu 2. Należy tu wymienić:

• ciągłe zmęczenie i senność,
• ciągła ochota na słodycze,
• wysokie ciśnienie tętnicze,
• hiperlipidemia we krwi,
• otyłość brzuszna, tycie w okolicy brzucha,
• problemy ze snem.

Czytaj również: Dieta przy insulinooporności – jak jeść przy IO

Diagnostyka insulinooporności

Podstawą rozpoznania hiperinsulinemii są oczywiście badania laboratoryjne. Najczęściej stosowane są oznaczenia poziomu glikemii we krwi – wykonywane jest badanie glikemii, czyli cukru we krwi na czczo oraz przeprowadza się doustny test tolerancji glukozy (z 75 g glukozy).

Rozpoznanie insulinooporności na podstawie stwierdzenia podwyższonej glukozy we krwi świadczy o jej zaawansowanym stadium – wówczas mamy już do czynienia ze stanem przedcukrzycowym lub cukrzycą.

Innym sposobem na rozpoznanie insulinooporności jest oznaczanie poziomu insuliny we krwi. Metody pośrednie diagnostyki to oznaczanie tzw. wskaźnika HOMA-IR. Do bezpośrednich należy natomiast metoda klamry metabolicznej oraz test tolerancji na insulinę.

HOMA-IR – wskaźnik badania na insulinooporność

Zalety stosowania wskaźnika HOMA-IR w wykrywaniu insulinooporności

Metoda klamry metabolicznej oraz test tolerancji na insulinę to metody długotrwałe i wymagające wykonania serii oznaczeń w określonym przedziale czasowym z koniecznością obserwacji pacjenta – gdyż może dojść do spadku cukru we krwi (hipoglikemii).

W porównaniu z tymi testami oznaczenie wskaźnika HOMA-IR wydaje się być najszybszą i najmniej inwazyjną metodą. Do oszacowania tego parametru wymagane jest jedynie oznaczenie:

• poziomu insuliny na czczo,
• poziomu glukozy na czczo.

Jak obliczany jest wskaźnik HOMA?

Wzór na wskaźnik HOMA jest następujący:

• HOMA = [insulinemia na czczo (mU/ml) x glikemia na czczo (mmol/l)]/22,5.

HOMA-IR – norma

W przypadku oznaczania insuliny, norma wynosi 3–25 mU/ml. W przypadku wyników glukozy zaś 3,9–5,5 mmol/l. Zmiany ich poziomu we krwi charakterystyczne dla insulinooporności to początkowo podwyższona insulina we krwi, a z czasem – podwyższona insulina i podwyższona (za wysoka) glukoza we krwi.

Norma wskaźnika HOMA to wartość poniżej 1. Wartość HOMA powyżej normy > 1 mogą wskazywać na insulinooporność i wymagają dalszej diagnostyki.

Bardzo pomocne okazują się dostępne w internecie kalkulatory HOMA-IR, które umożliwiają pacjentowi samodzielne wyliczenie wartości i sygnalizują, jeśli wynik jest nieprawidłowy (wynik wskaźnika HOMA powyżej normy), co może świadczyć o hiperinsulinizmie i insulinooporności.

Czytaj również: Hipercholesterolemia rodzinna – przyczyny, objawy, diagnostyka, leczenie

Wskaźnik HOMA-IR a hiperinsulinemia – kiedy oznaczać?

Wskazania do oznaczenia HOMA

Oznaczenie wskaźnika HOMA-IR zalecane jest u osób z grup wysokiego ryzyka zagrożenia insulinoopornością, u których stwierdzono:

• rodzinne predyspozycje do zachorowania na cukrzycę,
• problemy z odchudzaniem i tycie w okolicy brzucha (otyłość brzuszną),
• nadciśnienie tętnicze,
• podwyższone trójglicerydy we krwi i hipercholesterolemię,
• poziom glukozy na czczo w przedziale 5, 6–6,9 mmol/l,
• wynik doustnego testu tolerancji glukozy w przedziale 7,9–11 mmol/l.

Dieta przy insulinooporności – sposób na leczenie hiperinsulinemii

Jeśli został obliczony wskaźnik HOMA powyżej normy, czyli przyjmujący wartości większe niż 1, konieczne staje się wdrożenie odpowiedniego postępowania. Podstawą jest dieta i aktywność fizyczna – wspomagane niekiedy farmakologicznym leczeniem insulinooporności.

Podstawowe zasady diety w insulinooporności:

• spożywanie sporej ilości błonnika – warzywa powinny znaleźć się w każdym posiłku,
• rezygnacja z węglowodanów prostych na rzecz złożonych – należy spożywać pełnoziarniste produkty zbożowe,
• ograniczenie tłuszczów zwierzęcych i wybieranie nierafinowanych olejów roślinnych.