Bilirubina bezpośrednia – co oznacza podwyższona bilirubina sprzężona w badaniu krwi?

Jak powstaje bilirubina bezpośrednia?

Bilirubina powstaje jako fizjologiczny produkt rozpadu hemoglobiny, czyli barwnika krwi występującego w erytrocytach. Krwinki czerwone żyją około 120 dni, po czym ulegają rozpadowi, a ich miejsce zastępują nowe.

Uwolniona bilirubina łączy się z białkiem osocza – albuminą (to jest tzw. bilirubina wolna) i dociera do wątroby. Tu dochodzi do jej sprzężenia z kwasem glukoronowym i wydalenia wraz z żółcią. To jest bilirubina sprzężona. We krwi oznaczana jest bilirubina całkowita stanowiąca połączenie obu frakcji – bilirubiny wolnej (bilirubiny pośredniej) i bilirubiny bezpośredniej (sprzężonej).

Poziom bilirubiny we krwi zależny jest zatem od tempa rozpadu erytrocytów – wtedy zmienia się poziom bilirubiny wolnej i całkowitej lub funkcji wątroby, która ma wpływ na bilirubinę sprzężoną i całkowitą. Mechanizmy kontroli jej stężenia we krwi są bardzo precyzyjne, gdyż wykazuje ona działanie neurotoksyczne.

Wysoka bilirubina sprzężona – czy to chora wątroba?

Najczęściej wzrostowi poziomu bilirubiny sprzężonej towarzyszy wysoki poziom bilirubiny całkowitej we krwi (hiperbilirubinemia).

Główna przyczyna wysokiej bilirubiny sprzężonej to choroby wątroby zaburzające proces sprzęgania tego związku chemicznego z kwasem glukuronowym w hepatocytach:

• wirusowe zapalenie wątroby,
• alkoholowe stłuszczenie wątroby,
• polekowe uszkodzenie miąższu wątroby,

Jeśli przyczyną wysokiej bilirubiny związanej we krwi jest uszkodzenie miąższu wątroby, możliwe jest także jednoczesne zwiększenie bilirubiny wolnej. Wynika to z faktu, że nieprawidłowo funkcjonujące hepatocyty nie są w stanie sprawnie "wyłapywać” kompleksu bilirubina-albumina z krwi.

Podwyższona bilirubina bezpośrednia – choroba dróg żółciowych

Kolejną przyczyną hiperbilirubinemii sprzężonej jest zaburzenie funkcjonowania dróg żółciowych. Najczęstsze przyczyny to kamica dróg żółciowych, guzy, zrosty i przerwanie ciągłości dróg żółciowych.

Rzadsze przyczyny bilirubiny sprzężonej powyżej normy to schorzenia genetyczne dotyczące przemian bilirubiny: zespół Rotora, zespół Dubina-Johnsona oraz Criglera-Najjara. Wtedy bilirubina podwyższona jest w znacznym stopniu powyżej normy.

Sprzężona bilirubina u dzieci najczęściej wynika z rzadko występującej wrodzonej niedrożności dróg żółciowych lub zapaleniu wątroby noworodków. W przypadku żółtaczki fizjologicznej u dzieci najczęściej wzrasta poziom bilirubiny niesprzężonej.

Bilirubina bezpośrednia – norma – kiedy badanie krwi?

Normy bilirubiny sprzężonej to 0,1–0,4 mg/ dl. Wskazania do oznaczenia bilirubiny związanej to przede wszystkim ocena stanu wątroby. Badanie bilirubiny bezpośredniej można zatem wykonać u każdego, u kogo stwierdzono zażółcenie skóry i spojówek, w przypadku występowania rodzinnej hiperbilirubinemii oraz w celu diagnostyki lub monitorowania następujących schorzeń:

• kamica żółciowa,
• marskość żółciowa wątroby,
• nowotwory wątroby,
• niedrożności przewodów żółciowych,
• zespołu Dubina-Johnsona.

Badanie bilirubiny bezpośredniej wykonuje się również w przypadku podejrzenia wirusowego zapalenia wątroby.

Bilirubina bezpośrednia a próby wątrobowe

Jednocześnie zalecane jest zbadanie innych parametrów funkcji wątroby, takich jak próby wątrobowe. Oznaczane są zatem następujące parametry: bilirubina całkowita, bilirubina wolna, AspAt, AlAt, ALP i GGTP.

Zarówno bilirubinę sprzężoną, jak i AspAt (aminotransferazęasparaginianową), AlAt (aminotransferazę alaninową), GGTP (gammaglutamylotranspeptydazę) oraz ALP (fosfatazę zasadową) oznacza się na czczo, w próbce pobranej z żyły.

W przypadku badania bilirubiny sprzężonej przygotowanie do badania nie jest zatem wymagane (poza minimum 8-godzinnym postem). Czas oczekiwania na wyniki bilirubiny sprzężonej to 1 dzień.

Czytaj również: Podwyższona kreatynina – co oznacza?