Urobilinogen – badanie moczu

Czym jest urobilinogen?

Jest pochodną innego bardziej znanego nam związku – bilirubiny. Bilirubina powstaje głównie ze składnika budującego hemoglobinę – hemu. Jest ona barwnikiem żółciowym i szereg jej przemian zachodzi w wątrobie. Natomiast w jelicie krętym i jelicie grubym, pod wpływem enzymów bakteryjnych, bilirubina przekształcana jest do związku zwanego – urobilinogenem.

Szacuje się, że około 20% urobilinogenu wchłaniana jest do krwi, następnie przechodzi do wątroby i wraz z żółcią wydalana jest w niewielkich ilościach wraz z moczem. Gdy dojdzie do uszkodzenia wątroby, nie jest ona w stanie związać i odpowiednio przetworzyć urobilinogenu, czego skutkiem jest wzrost jego wydalania wraz z moczem. To właśnie urobilinogen, a dokładniej związek, który powstaje w wyniku jego przemiany – urobilina, odpowiada za żółtawy kolor naszego moczu.

Część urobilinogenu, która pozostaje w jelicie, ulega przemianie do barwnika zwanego – sterkobiliną, która z kolei odpowiada za brązowy kolor kału. Zatem, jeśli wydzielanie urobilinogenu zostaje w jakikolwiek sposób zachwiane, możemy zaobserwować to sami w toalecie. Objawi się to zmianami barwy odpowiednio moczu lub kału. Zarówno mocz, jak i kał mogą być ciemniejsze lub jaśniejsze, niż zazwyczaj.

Zobacz też: Kolor moczu a choroby

Kiedy oznaczamy urobilinogen?

Poziom urobilinogenu oznaczany jest, gdy lekarz podejrzewa choroby wątroby i nieprawidłową pracę wątroby. Oznaką takiego stanu może być zmiana zabarwienia moczu. Gdy stężenie urobilinogenu w moczu wzrasta przyjmuje on barwę brązową. O chorobie wątroby może świadczyć także zażółcenie skóry, błon śluzowych i białkówek. Lekarz może zlecić oznaczenie poziom urobilinogenu również w chorobach krwi, a dokładniej w anemii hemolitycznej.

W chorobie tej dochodzi do nadmiernego niszczenia krwinek czerwonych. Skutkiem takiego stanu jest wzrost stężenia bilirubiny i w konsekwencji urobilinogenu. Prawidłowe stężenie urobilinogenu może również zostać zachwiane w wyniku zablokowania dróg żółciowych.

Jak wykonuje się badanie stężenia urobilinogenu?

Stężenie urobilinogenu oznaczane jest w próbce moczu. Pacjent musi uzyskać próbkę porannego moczu. Rano należy wykonać poranną toaletę okolic intymnych, ma to duże znaczenie, ponieważ pozwoli uniknąć zanieczyszczenia moczu, bakteriami. Należy dokładnie umyć ujście cewki moczowej wodą z mydłem, bądź płynem do higieny intymnej. Próbkę moczu należy pobrać z tzw. środkowego strumienia. Pierwsze krople moczu oddajemy do toalety, następnie około 20 ml do specjalnego jałowego pojemnika, końcówkę moczu ponownie do toalety.

W przypadku kobiet nie zaleca się oddawania moczu do badania w trakcie miesiączki. Najbardziej bezpieczny okres czasowy na badanie to 3 dni przed i 3 dni po miesiączce. Wtedy wiadomo, że oddany do badania mocz nie będzie zanieczyszczony czerwonymi krwinkami i nie spowoduje to zafałszowania wyniku.

Wynik badania urobilinogenu w moczu

W moczu u zdrowego człowieka znajduje się pewna ilość urobilinogenu i nie budzi to niepokoju. Za normę uznaje się następujący zakres stężeń z zakresu 0–8 mg/dl

Otrzymując wynik urobilinogenu w moczu, należy zwrócić uwagę na normy, które w nim obowiązują. Przy każdym wyniku, zawsze znajduje się zakres norm. Jeśli wynik znajdzie się powyżej, lub poniżej zakresu referencyjnego, będzie to odpowiednio zaznaczone.

Z uzyskanym wynikiem należy zgłosić się do lekarza, ponieważ dopiero wyniki zleconych badań laboratoryjnych i objawy zgłaszane przez pacjenta, dają całościowy pogląd na potwierdzenie lub wykluczenie procesu chorobowego.

Podwyższone wartości stężenia urobilinogenu w moczu mogą wskazywać na:

• nadmierne niszczenie krwinek czerwonych – anemia hemolityczna,
• zapalenie wątroby,
• marskość wątroby,
• zatrucie,
• zaburzeń pracy wątroby.

W powyższych stanach może wystąpić żółtaczka:

• żółtaczka hemolityczna – wówczas można zaobserwować: jasny kolor moczu i ciemny kolor kału
• żółtaczka miąższowa – wówczas: ciemny mocz i jasny kolor kału.

Obniżone wartości stężenia urobilinogenu mogą świadczyć o:

• zaburzeniach produkcji żółci – ponieważ, około 20% urobilinogenu przechodzi do wątroby i jest wydalana z żółcią;
• zablokowaniu dróg żółciowych – do takiego stanu może dojść, w przypadku: kamicy żółciowej, nowotworów

W powyższym stanie mamy do czynienia z żółtaczką mechaniczną. W jej przebiegu obserwuje się: odbarwienie kału – gdyż na skutek zablokowania dróg żółciowych, żółć nie dostaje się do jelita oraz ciemne zabarwienie moczu.