Żylaki na nogach to nie tylko genetyka i estetyka. Dlaczego lepiej im zapobiegać i jak łagodzić objawy?

Jak radzić sobie z ciężkimi nogami i żylakami?

Przede wszystkim, czym są żylaki kończyn dolnych i czy jest to jednostka chorobowa?

Izabela Czarnecka: Tak, żylaki kończyn dolnych to jednostka chorobowa, która jest zarazem jednym z objawów przewlekłej niewydolności żylnej. W przypadku żylaków mówimy o poszerzeniu odcinka żyły pod wpływem podwyższonego ciśnienia żylnego. Dochodzi do zastoju krwi, który następnie powoduje, że krew gromadzi się w żyłach z powodu niewłaściwego działania naczyń i zastawek żylnych.

To prowadzi do powstania wybroczyn i żylaków na skórze – objawów, które niemal zawsze kojarzymy z tą chorobą (np. na łydkach), a które dotyczą zarówno żył powierzchniowych, jak i żył głębokich.

Przyczyny powstawania żylaków

Kogo dotyczą żylaki w obrębie kończyn dolnych i jakie są przyczyny powstawania żylaków? Czy to jest tylko kwestia genetyki, czy może wpływ mają również czynniki środowiskowe i styl życia?

– Żylaki mogą dotyczyć każdego, a wpływ na ich pojawienie się ma wiele czynników. Są one częścią problemu przewlekłej niewydolności żylnej. Sam problem tej przewlekłej choroby żylnej dotyczy około 50% społeczeństwa. W tej grupie nieco bardziej reprezentowane są kobiety, ale problem żylaków dotyczy też mężczyzn.

Samo ryzyko rozwoju żylaków jest uwarunkowane genetycznie, jednak jest to jeden z czynników zwiększających ryzyko ich wystąpienia. Niemniej czynniki środowiskowe i styl życia również bardzo mocno wpływają na ich powstawanie.

Wśród kluczowych czynników, mających wpływ na zwiększenie ryzyka powstania żylaków na nogach, należy wymienić:

1. siedzący tryb życia,
2. palenie papierosów,
3. otyłość.

Czyli żylaki nóg można uznać za chorobę cywilizacyjną?

– W dużym skrócie: tak. Coraz częściej mówi się o przewlekłej niewydolności żylnej i żylakach jako jej konsekwencji, traktując je jako chorobę cywilizacyjną.

Żylaki a „uczucie ciężkości nóg”

Czy żylaki mogą wpływać na pojawienie się popularnie nazywanego „uczucia ciężkości nóg”? Może być to jeden z pierwszych objawów rozwoju żylaków, ale czy może towarzyszyć chorym również na późniejszych etapach choroby?

– Tak, odczucie ciężkości nóg i żylaki kończyn dolnych są ze sobą powiązane. Jak wcześniej wspomnieliśmy, żylaki są konsekwencją i kolejnym etapem rozwoju przewlekłej niewydolności żylnej. Jest to sytuacja, w której dochodzi do uszkodzeń ścian żył.

Żylaki są chorobą, która jest powodowana uszkodzeniem zastawek niezbędnych do prawidłowej pracy żył, które odpowiadają za powrót krwi do serca. Ich złe działanie może powodować zastoje krwi w naczyniach krwionośnych w nogach, które są najniżej położonym elementem tego układu.

Sama przewlekła niewydolność żylna ma charakter postępujący i na pewnym etapie objawia się w formie żylaków. Uczucie ciężkości nóg jest jednym z pierwszych objawów tej choroby, więc możemy stwierdzić, że są one powiązane. Osoby, które odczuwają tę ciężkość nóg, powinny zareagować, ponieważ najprawdopodobniej jest to jeden z pierwszych zauważalnych – lub odczuwalnych – objawów przewlekłej niewydolności żylnej, która może prowadzić do rozwoju żylaków.

Co do drugiej części pytania, pierwsze objawy przewlekłej niewydolności żylnej – a zarazem najbardziej charakterystyczne – to:

1. uczucie ciężkości nóg,
2. palenie nóg i ich skóry,
3. skurcze nóg, zwłaszcza łydek.

Żylaki kończyn dolnych mogą mieć postać wybroczyn, które przypominają siniaki. Są ciemnoczerwone, a początkowo pojawiają się w małej ilości. Jeżeli nie są leczone i nie następuje poprawa działania układu krwionośnego, pogłębiają się i stają się coraz bardziej widoczne.

Pamiętajmy, że żylaki to nie tylko kwestia estetyczna. W procesie rozwoju tej choroby dochodzi do coraz większej degradacji naczyń żylnych i nasilania się problemów zdrowotnych (żylaki zwiększają ryzyko rozwoju innych chorób, takich jak zakrzepowe zapalenie żył – zakrzepica).

Żylaki nóg a obrzęk limfatyczny

Skoro rozmawiamy o objawach ze strony nóg, to czy możesz powiedzieć jakie są różnice między żylakami nóg a obrzękiem limfatycznym?

Te choroby mogą objawiać się opuchlizną różnych części ciała, na przykład nóg czy rąk. Jednak ich przyczyny i metody leczenia są różne. Jak możemy je odróżnić od siebie?

– Rozważamy tutaj trzy różne choroby, które mają zupełnie inne pochodzenie i pojawiają się w różnych sytuacjach, choć nie zawsze. Mogą wystąpić sytuacje, w których te choroby są ze sobą powiązane.

Żylaki kończyn dolnych, jak wspomniałam, są chorobą wynikającą z degradacji układu żylnego i zaburzonego odpływu krwi do serca. Natomiast obrzęk limfatyczny jest wynikiem uszkodzenia układu limfatycznego, który odprowadza limfę, często nazywaną również chłonką.

Obrzęk limfatyczny zasadniczo może mieć dwie przyczyny:

1. wrodzoną dysfunkcję układu limfatycznego (rzadszą),
2. przejście leczenia chirurgicznego lub radioterapii, w wyniku której doszło do usunięcia węzłów chłonnych.

Wrodzona dysfunkcja układu limfatycznego, chociaż występuje, jest stosunkowo rzadką chorobą. Zdecydowanie częściej obrzęk limfatyczny jest konsekwencją uszkodzenia układu limfatycznego, najczęściej poprzez usunięcie lub uszkodzenie węzłów chłonnych. Jest to jedno z najczęściej występujących powikłań leczenia onkologicznego. Największą grupę pacjentów dotkniętych obrzękiem limfatycznym stanowią osoby po leczeniu chirurgicznym lub radioterapii na węzły chłonne w ramach leczenia choroby nowotworowej.

Z kolei obrzęk lipidowy to choroba, o której zaczęto mówić relatywnie niedawno i nadal niewiele o niej wiemy. Jest to dość specyficzne schorzenie, polegające na gromadzeniu się patologicznie zmienionej tkanki tłuszczowej w kończynach. Ta choroba dotyka wyłącznie kobiet. Obrzęk lipidowy nie występuje u mężczyzn.

Podobnie jak w przypadku obrzęku limfatycznego, obserwujemy opuchliznę i powiększenie kończyny po stronie, która była leczona. Na przykład, jeżeli w przypadku raka piersi doszło do usunięcia węzłów chłonnych pachy prawej, to obrzęk limfatycznym wystąpi po stronie prawej ręki. W przypadku obrzęku lipidowego, obrzęk jest symetryczny, czyli obie strony – prawa i lewa – są opuchnięte.Obrzęk lipidowy jest niestety często mylony z otyłością. Jest to również choroba bardzo złożona, wymagająca kompleksowego podejścia.

Czasami mamy do czynienia z obrzękami mieszanymi, na przykład z obrzękiem żylnym i limfatycznym, co może wystąpić u wielu osób podczas leczenia.

W leczeniu tych obrzęków stosujemy zupełnie inne podejścia i produkty. W obu przypadkach konieczne jest stosowanie odzieży uciskowej, jednak ta odzież różni się w każdym przypadku, zarówno ze względu na sposób, w jaki została uszyta. W przypadku obrzęku żylnego (żylaków), używamy klasycznych wyrobów, które możemy kupić w sklepie medycznym lub aptece, takich jak podkolanówki, pończochy czy rajstopy uciskowe na żylaki. Wybór zależy od lokalizacji obrzęku – czy jest on powyżej, czy poniżej kolana. Jeżeli chodzi o obrzęk limfatyczny i lipidowy, standardowe produkty nie będą wystarczające, ponieważ obrzęk u każdego pacjenta prezentuje się nieco inaczej.

Każdy pacjent ma swój charakterystyczny kształt obrzęku, więc leczenie jest wieloetapowe. Po pierwsze, należy przeprowadzić tak zwaną redukcję obrzęku. W obrzęku limfatycznym stosuje się drenaż limfatyczny oraz bandażowanie. Kiedy obrzęk pacjenta jest już zredukowany, zakładamy odzież uciskową, zwaną płaskodzianą. Ta odzież jest uszyta zupełnie inaczej niż ta, którą znajdujemy w sklepach medycznych lub aptekach. Jest ona szyta na wymiar pacjenta, co wymaga zdjęcia specjalnego miary, a następnie przekazania tych informacji producentowi. Producent na podstawie tych wymiarów szyje spersonalizowany produkt.

W przypadku obrzęku lipidowego, leczenie jest wielospecjalistyczne. Włączamy do niego dietetyka, psychologa i fizjoterapeutę. Także stosujemy odzież uciskową płasko odzianą, czyli taką samą jak w obrzęku limfatycznym. W tym przypadku odzież ta ma nieco inną funkcję – podtrzymuje obrzęk i działa na nim.

Obrzęk lipidowy charakteryzuje się silnym bólem, czego nie obserwujemy w przypadku obrzęku limfatycznego. Mamy tutaj do czynienia z trzema różnymi jednostkami chorobowymi, które wymagają bardzo różnego podejścia i mają różne przyczyny.

Dla obrzęku lipidowego nie znamy dokładnie przyczyny jego pojawienia się. Jest to trochę związane z dietą i stanem psychicznym pacjenta. Zauważamy, że pacjentki cierpiące na obrzęk lipidowy mają większą skłonność do różnego rodzaju zaburzeń z kręgu psychicznego, takich jak depresja. Jest to bardzo złożona problematyka i bardzo złożone choroby z różnym podejściem. To co je łączy, to konieczność stosowania terapii wyrobami uciskowymi w każdym z tych przypadków.

Czy są jakieś medycznie potwierdzone i skuteczne sposoby na zapobieganie pojawianiu się i rozwojowi żylaków?

Często w sieci pojawiają się informacje o nowych lekach, zabiegach usuwania żylaków czy domowych sposobach, które mają łagodzić dolegliwości bólowe lub zatrzymać przebieg choroby. Potocznie mówi się o gorących kąpielach czy saunie, ale jakie są potwierdzone medyczne sposoby?

– Tak, oczywiście istnieją skuteczne metody zapobiegania i leczenia żylaków. Ważne jest jednak to, żeby podejmowane działania zawsze skonsultować się z lekarzem. Warto przede wszystkim skupić się na metodach, które zostały poparte badaniami naukowymi i pojawiają się w rekomendacjach medycznych. Takie badania i rekomendacje dotyczą również żylaków.

Zgodnie z nimi, najskuteczniejszą metodą zapobiegania rozwojowi (profilaktyki) oraz leczenia żylaków jest zwiększenie aktywności fizycznej. Może to być dowolna aktywność, którą lubisz – chodzenie, bieganie, pływanie. Kluczowe jest po prostu to, aby się dużo ruszać.

Drugim niezbędnym elementem jest stosowanie medycznych wyrobów uciskowych, które posiadają gradient ucisku – o ich stosowaniu mówi się „kompresjoterapia”. Ucisk musi być największy na poziomie kostki (gdzie jest największe ciśnienie), a następnie stopniowo zmniejszać się w kierunku uda. Takie rozłożenie nacisku wspiera układ krwionośny w prawidłowej pracy. Dzięki temu umożliwia się prawidłowy odpływ krwi do serca.

Więc podsumowując, kluczowe jest zwiększenie aktywności fizycznej i stosowanie specjalistycznych wyrobów uciskowych. Wyroby z medyczną, jakościową kompresją są kluczowe. Szczególnie cenne są te z dodatkową certyfikacją RAL – jeśli widzisz taki znaczek na opakowaniu, to zwiększa to wiarygodność produktu.

Te dwa elementy – zwiększona aktywność fizyczna i noszenie medycznych wyrobów uciskowych – są najważniejsze w profilaktyce i leczeniu zachowawczym żylaków.

Farmakoterapia również ma swoje miejsce, ale jest to działanie pomocnicze i nie u każdego pacjenta musi być stosowane.

Jeżeli decydujesz się na samodzielne działania, zacznij od zwiększenia aktywności fizycznej i włącz do swojej codziennej rutyny noszenie wyrobów uciskowych. Dzisiaj mamy bardzo duży wybór modeli i kolorów tych produktów, więc na pewno każdy znajdzie coś odpowiedniego dla siebie.

W ofercie JOBST (jobst.pl) znajdziesz pończochy, podkolanówki i rajstopy uciskowe w wielu rozmiarach, o różnych stopniach nacisku oraz zróżnicowanej kolorystyce.

Certyfikacja RAL – czym jest?

Czy możesz powiedzieć coś więcej o certyfikacji RAL? Czy dobrze rozumiem, że potwierdza ona jakość produktów medycznych?

Naprawdę cenię możliwość mówienia o medycznych wyrobach uciskowych jako o technologicznej odzieży, ponieważ nie są to zwykłe ubrania, od których oczekujemy tylko ogrzewania. Chcemy w niej dobrze wyglądać, ale przede wszystkim oczekujemy od niej konkretnego efektu terapeutycznego. Aby była w stanie dostarczyć nam tego efektu, musi spełniać określone cechy.

Tak samo jest w przypadku odzieży uciskowej, wybierając jakiekolwiek rozwiązanie technologiczne, kierujemy się standardami. Oznacza to, że zwracamy uwagę na to, czy dany produkt został opisany w określony sposób i czy spełnia określone kryteria, które gwarantują jego skuteczność. Istnienie standardów określających te parametry jest zatem kluczowe.

Certyfikat RAL jest poświadczeniem, że produkt spełnia założenia standardu RAL, precyzuje, jak powinien być rozłożony ucisk w produkcie, aby cyrkulacja krwi była prawidłowa. Określa on, gdzie i jaki ucisk powinien być wywierany.

Ucisk, będący formą ciśnienia, wyrażany jest w jednostkach milimetrów słupa rtęci. Dlatego standard RAL jest tak ważny – precyzyjnie wskazuje, gdzie i jak intensywny powinien być ucisk. Gradacja ucisku jest niezbędna w produktach do kompresjoterapii dla osób zmagających się z żylakami nóg, ponieważ krew musi powrócić do serca. Najsilniejszy ucisk powinien występować na poziomie kostki, a następnie słabnąć w kierunku uda.

Procentowy rozkład ucisku jest precyzyjnie opisany w standardzie RAL, który wskazuje, jak powinien być skonstruowany produkt, aby przynosił oczekiwany efekt terapeutyczny. Certyfikat RAL potwierdza z kolei, że dany produkt spełnia te wysokie wymagania.

Jeżeli zauważymy na nogach typowe objawy żylaków, to co powinniśmy zrobić?

Jakie są kroki, które należy podjąć, do kogo powinniśmy się zgłosić i jak rozpocząć leczenie?

– Przede wszystkim, musimy sobie uświadomić, że powinniśmy podjąć działanie. Wielu pacjentów dostrzega u siebie pierwsze objawy przewlekłej niewydolności żylnej lub żylaków i nie podejmuje żadnych kroków, ponieważ uważa to za problem estetyczny lub sądzi, że tak po prostu musi być. To jest nieprawda. Po pierwsze, to nie jest tylko problem estetyczny, to jest objaw poważnej choroby. Po drugie, tak być wcale nie musi.

Więc co powinniśmy zrobić? Działać. Możemy to zrobić na dwa sposoby. Po pierwsze, warto zwrócić uwagę na profilaktykę, aby żylaki się nie pojawiły. Jeżeli wiemy, że w naszej rodzinie występowały żylaki, że możemy być obciążeni genetycznie, wykonujemy pracę siedzącą lub stojącą, to powinniśmy zastosować profilaktykę, na przykład poprzez stosowanie medycznych wyrobów kompresyjnych.

Jeżeli jednak ta profilaktyka zawiodła lub jej nie było, a żylaki się już pojawiły, powinniśmy zwiększyć aktywność fizyczną.

Powinniśmy udać się do sklepu medycznego i zakupić medyczne wyroby uciskowe, które powinniśmy od razu założyć i nosić.

Niezależnie od wszystkiego, zawsze warto skontaktować się z lekarzem. Specjalista powinien obejrzeć nasze kończyny i być może skierować nas na odpowiednią diagnostykę, taką jak badanie dopplerowskie. Powinniśmy sprawdzić kondycję naszych żył i naczyń, ponieważ przewlekła niewydolność żylna to ciężka, postępująca choroba, która w skrajnych przypadkach może doprowadzić do poważnych powikłań.

Dlatego działajmy – uprawiajmy sport, nośmy medyczne wyroby uciskowe i udajmy się do lekarza.

Powinniśmy pokazać mu nasze nogi i sprawdzić, czy to, co możemy zrobić sami, czyli leczenie zachowawcze, jest dla nas wystarczające, czy może jest konieczność zastosowania innych, dodatkowych procedur medycznych.

Czy są dostępne metody, które mogą pomóc w spowolnieniu lub zatrzymaniu rozwoju żylaków na nogach, zwłaszcza biorąc pod uwagę istotność profilaktyki i aktywności fizycznej, które wymieniłaś wcześniej?

– Tak, wprowadzenie działań profilaktycznych może nas uchronić przed powstawaniem żylaków, ale również zatrzymać postęp tej choroby. Aktywność fizyczna ma zatem kluczowe znaczenie dla zdrowia naszych nóg. Warto też pozostać w kontakcie z lekarzem, który – na podstawie wywiadu czy wyników badań, np. dopplerowskich – może podjąć decyzję o konieczności leczenia operacyjnego (np. laserowego usuwania żylaków). Jednak ta rekomendacja powinna być wystosowana przez lekarza specjalistę.

Produkty do terapii uciskowej a skarpety bezuciskowe

Czy produkty do terapii uciskowej, takie jak podkolanówki, pończochy czy rajstopy, różnią się od popularnych skarpet bezuciskowych, które często wybierane są przez osoby zmagające się z żylakami lub problemami z puchnącymi nogami?

– Tak, produkty do terapii uciskowej i skarpety bezuciskowe to dwie różne rzeczy. Skarpety bezuciskowe są rozwiązaniem, które nie wywiera presji na nogi i są to produkty niemedyczne. Natomiast, pomimo że mogą przynosić pewną ulgę, nie mają one zdolności leczenia żylaków czy zatrzymania ich postępu.

Produkty do terapii uciskowej – takie jak podkolanówki, pończochy czy rajstopy – są specjalistycznym wyposażeniem medycznym, które pomaga w leczeniu i zapobieganiu żylakom. Jedynym efektywnym sposobem na poprawę stanu naczyń krwionośnych jest zastosowanie medycznej kompresji, czyli produktów do terapii uciskowej.

Te wyroby, takie jak podkolanówki, pończochy czy rajstopy, mają gradient kompresji, który pomaga zdegenerowanym naczyniom krwionośnym powrócić do ich poprzedniego kształtu. Tylko za pomocą ucisku możemy faktycznie wpływać na stan naszych naczyń krwionośnych.

Jednym słowem, skarpety bezuciskowe nie będą w stanie zaoferować takiego samego poziomu wsparcia i leczenia, jakie oferują produkty do terapii uciskowej.

Czy mogłabyś wyjaśnić, jak prawidłowo dobrać podkolanówki lub pończochy stosowane w terapii uciskowej?

Czy istnieje jakiś określony wzór lub metoda uwzględniająca długość nóg, który pomógłby w tym procesie?

– Wybór odpowiedniego rozmiaru produktów do kompresjoterapii jest kluczowy.
Aby prawidłowo dobrać podkolanówki lub pończochy, stosowane w terapii uciskowej, musimy dokonać precyzyjnego pomiaru kończyny.

Na naszym kanale JOBST PL znajdują się filmy instruktażowe, które krok po kroku pokazują, jak prawidłowo przeprowadzić ten proces.

Pomiar wymaga sprawdzenia kilku punktów na obwodzie kończyny oraz zmierzenia jej długości. Następnie wprowadzamy te wartości do tabeli rozmiarów, dzięki czemu możemy dobrać odpowiedni rozmiar.

Produkty uciskowe JOBST, które są wykonane zgodnie ze standardem RAL, mają sześć rozmiarów i dwie długości, co umożliwia precyzyjne dopasowanie produktu. Jeżeli pacjent ma skłonności do powstawania obrzęków, powinien dokonać pomiaru rano, tuż po wstaniu z łóżka, kiedy obrzęk jeszcze nie wystąpił. Pomiar jest prosty i nie wymaga specjalistycznych narzędzi – wystarczy zwykły centymetr krawiecki lub inna miarka. Jeżeli mimo wszystko czujemy obawę przed samodzielnym pomiarem, możemy udać się do sklepu medycznego lub apteki i poprosić o pomoc. Pamiętajmy jednak, że pomiar wykonany w domu tuż po wstaniu z łóżka będzie zawsze najbardziej precyzyjny.

Czy możesz powiedzieć więcej na temat trwałości produktów uciskowych JOBST?

Dobra jakość produktów uciskowych, takich jak podkolanówki czy pończochy, pozwala na ich długotrwałe użytkowanie. W przypadku produktów certyfikowanych, takich jak te zgodne ze standardem RAL, można zakładać, że utrzymują one swoje właściwości przez kilkadziesiąt cyklów prania i noszenia. Czy możesz powiedzieć więcej na temat trwałości produktów uciskowych JOBST?

– Nasze produkty uciskowe JOBST charakteryzują się wysoką jakością i są objęte sześciomiesięczną gwarancją na niezmienność cech. Oznacza to, że jeżeli są one odpowiednio pielęgnowane i prane, będą zachowywały wszystkie swoje cechy przez 6 miesięcy.

Dotyczy to zarówno właściwości związanych z uciskiem, jak i cech związanych z materiałem i jakością szwów. Jeżeli cokolwiek się z nimi stanie, można je reklamować.

Kluczowe dla zachowania właściwości produktów jest odpowiednia konserwacja. Należy prać je w temperaturze 40 stopni, korzystając z łagodnych detergentów. Produkt można prać w pralce, ale nie powinien być wirowany. Suszenie powinno odbywać się na płasko, z dala od wysokich temperatur i bezpośredniego nasłonecznienia. Zaleca się pranie produktu po każdym lub co najwyżej po drugim założeniu – pranie wpływa na regenerację materiału i pomaga zachować jego cechy.

Dlatego, jeżeli produkt jest odpowiednio konserwowany, będzie zachowywał swoje właściwości przez 6 miesięcy, nawet przy codziennym noszeniu.

Dziękuję za rozmowę!

Izabela Czarnecka: brand Manager JOBST, Essity Poland

artykuł zewnętrzny