Palenie papierosów a choroby serca

Palenie papierosów a ryzyko chorób sercowo-naczyniowych

Palenie tytoniu jest jednym z czynników nie tylko zagrażającym zdrowiu, ale nawet życiu. Głównym składnikiem dymu papierosowego jest nikotyna - wywierająca szkodliwy wpływ na wiele narządów - w szczególności na serce i naczynia krwionośne oraz tlenek węgla, powodujący przede wszystkim niedotlenienie organizmu (a jak wiadomo narządami szczególnie wrażliwymi na niedotlenienie jest mózg i serce). Przeważająca część Polaków uważa, że niepalenie papierosów chroni przed chorobami serca, jednak pomimo to około 1/4 populacji Polski to palacze.

Dym papierosowy

Aby określić szkodliwy wpływ palenia papierosów na organizm, należy poznać składniki dymu tytoniowego oraz ich przeznaczenie i zastosowanie w życiu codziennym – co może po części przybliżyć siłę ich działania. W skład dymu tytoniowego wchodzą takie substancje jak:

• cyjanowodór – jest to substancja znana z historii jako gaz stosowany w komorach gazowych,
• aceton – posiada zdolności rozpuszczające tkankę łączną,
• arsen – składnik trutek na szczury,
• polon – pierwiastek radioaktywny,
• chlorek winylu – substancja używana do produkcji plastiku,
• tlenek węgla – znany również pod nazwą czad, jest to związek będący bezpośrednią przyczyną śmierci wielu osób w czasie pożarów. Zmniejsza on zawartość tlenu we krwi, co może przyczynić się do niedotlenienia i wzrostu ryzyka rozwoju chorób serca,
• formaldehyd – substancja stosowana do konserwacji i utrwalania preparatów biologicznych,
• nikotyna – substancja działająca obkurczająco na ściany naczyń krwionośnych, zwiększająca ciśnienie tętnicze krwi, a także mogąca powodować zaburzenia rytmu serca. Poza tym wpływa negatywnie na gen p53, którego prawidłowa praca powstrzymuje niekontrolowany rozwój komórek - czyli taki podział komórek, z jakim mamy do czynienia w momencie rozwoju nowotworów,
• fenole – substancje, które wnikając do układu oddechowego niszczą rzęski komórek nabłonka, który chroni organizm człowieka przed dostaniem się do niego zanieczyszczeń pochodzących z wdychanego powietrza,
• ciała smołowate – substancje przyczyniające się do powstanie wielu złośliwych nowotworów.

Należy pamiętać, że toksyczność substancji zawartych w dymie tytoniowym może być wzmocniona przez jednoczesne działanie na organizm wielu z nich. Na działanie dymu tytoniowego narażone są takie narządy palacza (zarówno czynnego jak i biernego) jak: płuca, jelita, serce, skóra, żołądek, mózg, nerka, trzustka, tarczyca czy płód u kobiet ciężarnych, dlatego nie dziwi fakt, że palenie papierosów zwiększa ryzyko rozwoju takich chorób jak:

• udar mózgu,
• rak: płuc, nerki, trzustki, wargi, języka, jamy ustnej, przełyku, krtani, pęcherza moczowego,
• choroby niedokrwiennej serca mogącej prowadzić do zawału serca lub niewydolności serca,
• nadciśnienie tętnicze,
• przewlekłe zapalenie oskrzeli,
• wrzody żołądka oraz dwunastnicy,
• zmniejszenie popędu seksualnego i płodność,
• infekcje górnych dróg oddechowych,
• zmiany wyglądu twarzy tzw. „twarz nikotynowa”.

Nie można zapominać o wpływie samego dymu tytoniowego na „biernego palacza”, a więc na osobę, która nie pali bezpośrednio a jedynie wdycha dym tytoniowy. W tzw. „bocznym” dymie tytoniowym znajduje się 5 razy więcej tlenku węgla, 3 razy więcej nikotyny oraz 3-4 razy więcej substancji rakotwórczych niż w dymie bezpośrednio wdychanym przez palacza. Nie należy się, więc dziwić, że u „biernych palaczy” również wzrasta ryzyko zachorowania na choroby, którymi zagrożeni są czynni palacze.

Palenie papierosów a serce i układ krążenia

Palenie papierosów zwiększa również ryzyko rozwoju chorób układu krążenia: choroby wieńcowej (niedokrwiennej serca), zespołu płucno-sercowego, nadciśnienia tętniczego, miażdżycy, chorób obwodowego układu naczyniowego, w tym również naczyń mózgowych. Palenie papierosów jest szkodliwe dla całego organizmu. Układ krążenia jest szczególnie narażonych na natychmiastowe skutki działania dymu tytoniowego. Nikotyna oraz składniki dymu papierosowego prowadzą do szybszego rozwoju zmian miażdżycowych naczyń tętniczych (wieńcowych również, a wiec tych unaczyniających serce), upośledzając w nich przepływ krwi. Doprowadza to do sytuacji, w której do serca dociera mniej tlenu i substancji odżywczych niż powinno, a w momencie całkowitego zablokowania przepływu krwi w tętnicach wieńcowych dochodzi do zawału serca i martwicy jego niedokrwionej mięśniówki.

Wypalanie jednej paczki papierosów dziennie zwiększa kilkukrotnie ryzyko zawału serca, dlatego palenie papierosów to jeden z najgroźniejszych czynników ryzyka wystąpienia zawału mięśnia sercowego. Co ważne, jest to czynnik modyfikowalny, co oznacza, że to od człowieka zależy czy go wyeliminuje z życia. Poza tym nikotyna podnosi ciśnienie tętnicze krwi i przyspiesza akcję serca, co również niekorzystnie wpływa na kondycję serca i całego układu krążenia. Tlenek węgla, powstający w wyniku niecałkowitego spalania tytoniu, wdychany przez palacza wiąże się z hemoglobiną tworząc karboksyhemoglobinę, która nie przenosi tlenu (a więc do ważnych dla życia narządów – mózg, serce – dostarczana jest mniejsza ilość tlenu) a ponadto przyspiesza agregację płytek krwi, co może być również związane z rozwojem miażdżycy.

Dlaczego warto rzucić palenie papierosów?

Walka z nałogiem może być trudna, jednak dla dobra zdrowia warto zmodyfikować styl życia i konsekwentnie zadbać o stan naszego zdrowia – szczególnie serca i całego układu krążenia. Warto zapamiętać, że:

• już po 2 godzinach od zapalenia ostatniego papierosa organizm pozbywa się szkodliwej nikotyny – powoli zmniejsza się wartość ciśnienia tętniczego krwi i częstość pracy serca,
• po jednej dobie wydalany jest szkodliwy tlenek węgla,
• po około 2 miesiącach naczynia krwionośne odzyskują swoją elastyczność (co zmniejsza ryzyko rozwoju nadciśnienia),
• od 2 tygodni do 3 miesięcy poprawie ulega stan całego układu krążenia z jednoczesnym zwiększeniem wydolności fizycznej,
• po 1 roku o połowę zmniejsza się ryzyko zachorowania na chorobę niedokrwienną serca,
• po 10 latach ryzyko zachorowania na chorobę niedokrwienną serca jest podobne jak u osoby nigdy w życiu niepalącej.