Aparat ortodontyczny – rodzaje, budowa, zakładanie, efekty, czyszczenie, cena, NFZ, opinie

Kiedy aparat ortodontyczny jest niezbędny?

Aparat ortodontyczny jest narzędziem używanym przez lekarzy od aparatów na zęby, czyli lekarzy ortodontów. Są one stosowane coraz powszechniej u osób w każdym wieku – u dzieci w wieku przedszkolnym, a nawet u starszych pacjentów.

Celem wszystkich pacjentów je użytkujących są przede wszystkim proste zęby, za którymi idzie w parze prawidłowy zgryz oraz poprawne funkcje przyjmowania pokarmów, żucia, wymowy.

Głównym wskazaniem do leczenia aparatami korekcyjnymi na zęby są wszelakie wady zgryzu, takie jak: wady doprzednie, wady dotylne, zgryzy krzyżowe, zgryzy przewieszone, zgryzy otwarte oraz zgryzy głębokie. Oczywiście do tych wad można dołączyć zaburzenia klasyfikowane jako wady zębowe, np. stłoczenia zębów – często określane przez pacjentów jako „krzywe zęby”, szparowatość, zęby dodatkowe, mikrodoncja, makrodoncja i wiele innych. Część pacjentów zgłasza się do lekarza z problemami wymowy, trudnościami w przyjmowaniu pokarmów, zaś dla większości jest to przede wszystkim problem estetyczny.

Należy jednak pamiętać, że leczenie ortodontyczne ma na celu głównie uzyskanie prawidłowych stosunków żuchwy do szczęki i ich poprawnej funkcji. Estetyka jest dodatkowym elementem tego leczenia i – jak wszystko w ludzkim organizmie – może ulec zmianie.

Sprawdź: Jak działa mewing?

Aparat ortodontyczny – rodzaje

W zależności od leczonej wady oraz wieku pacjentów stosowane są różne rodzaje aparatów stomatologicznych. Wyróżnia się aparaty stałe oraz ruchome.

Aparat ortodontyczny stały

Aparaty stałe są stosowane przede wszystkim u pacjentów dorosłych oraz u młodych pacjentów po wyrznięciu zębów w stałych, gdy lekarz uzna to za odpowiedni sposób leczenia.

Aparat ortodontyczny ruchomy

Aparaty dentystyczne ruchome są wskazane u pacjentów młodszych, a najbardziej odpowiednim okresem do leczenia tym rodzajem aparatów jest okres skoku wzrostu, który u dziewczynek przypada na wiek 11–13 lat, zaś u chłopców 2 lata później. Ich nieporównywalną zaletą jest możliwość dokładnego umycia zębów po wyjęciu aparatu z jamy ustnej, jednak ich wadą paradoksalnie jest właśnie ta możliwość ich samodzielnego wyjęcia przez pacjenta i nieprzestrzegania wymaganego czasu ich noszenia, by zadziałały.

Utrzymywanie aparatu następuje zazwyczaj przez klamry ortodontyczne. Pacjenci, szczególnie młodsze dzieci, często nie przestrzegają czasu jaki aparat powinien przebywać w jamie ustnej, by zapewnić jego odpowiednie działanie.

Aparat na zęby na noc

Wśród aparatów na zęby zdejmowanych możemy wyróżnić zarówno te użytkowane przez pacjentów przez możliwie największą liczbę godzin w ciągu dnia, jak i aparaty wyjmowane na noc.

Aktualnie aparat ortodontyczny dla dzieci – w celu zachęty – może mieć dowolną kolorystykę, od narysowanych księżniczek po drużyny piłkarskie.

Aparat ortodontyczny – gumki, pierścienie – budowa, wygląd

Jak wygląda aparat na zęby? Budowa często różni się w zależności od leczonej wady zgryzu. Różnice te mogą również zachodzić w trakcie leczenia aparatem podczas kontrolnych wizyt, gdy lekarz używa różnych elementów mających na celu konkretne przesunięcia zębów w pożądanym kierunku. Każdy lekarz staje przed wyzwaniem, a każdy pacjent jest zupełnie inny – tak samo aparaty i ich elementy mogą być różne. Niektórzy pacjenci dostaną aparaty na podniebienie, inni aparaty rozszerzające szczękę, a pozostali aparaty ruchome czy aparat na stałe.

Jeśli chodzi o aparat ortodontyczny na stałe, można wyróżnić elementy, które zawiera każdy stosowany aparat tego rodzaju – są to zamki ortodontyczne i łuki ortodontyczne. Łuk ortodontyczny zostaje umieszczony w „slocie” zamka, czyli w jego centralnej części – to właśnie wzajemne oddziaływanie łuku i zamka powoduje powolne przesuwanie się poszczególnych zębów. W zależności od budowy zamków – czy są to zamki zwykłe, czy samoligaturujące, drut jest utrzymywany w zamku przez różne mechanizmy. W przypadku zamków zwykłych, aparat ortodontyczny utrzymują specjalne gumki ortodontyczne, dostępne w dowolnych kolorach, co uważane jest za atut – szczególnie wśród młodszych pacjentów. W przypadku zamków samoligaturujących mamy do czynienia ze specjalnym mechanizmem, który utrzymuje drut w zamku we właściwym położeniu. W celu utrzymania aparatu ortodontycznego na ostatnich zębach w łuku zębowym są używane pierścienie ortodontyczne lub rurki ortodontyczne – w przypadku aparatu ortodontycznego bez pierścieni.

W przypadku aparatu ruchomego budowa jest zależna od rodzaju zastosowanego aparatu i od leczonej wady zgryzu. Obecnie dostępnych jest bardzo wiele aparatów ruchomych – są to zarówno aparaty sztywne, jak i elastyczne. Każdy z aparatów jest dopasowany do leczenia konkretnego pacjenta i jego wady. Aparaty, zależnie od rodzaju, mogą zajmować większą przestrzeń w jamie ustnej lub obejmować jej niewielkie fragmenty.

Wśród aparatów ruchomych wyróżniamy również tak zwane aparaty przezroczyste. Są to aparaty skonstruowane z przezroczystych nakładek, wymienianych średnio co 10–14 dni. Cena tych aparatów jest znacznie wyższa niż pozostałych dwóch wymienionych rodzajów, jednak sprawdzają się one idealnie do leczenia pacjentów dorosłych, pozwalają na utrzymanie odpowiedniej higieny jamy ustnej (posiłki spożywane są gdy aparat znajduje się poza jamą ustną) oraz zapewniają perfekcyjny wygląd, gdyż pozbawione są metalowych elementów. Plusem tego leczenia jest mała masa aparatu oraz to, że brak ostrych brzegów i kątów powoduje znacznie mniejszą traumatyzację błony śluzowej jamy ustnej.

Zakładanie aparatu na zęby – krok po kroku

Zakładanie aparatu ortodontycznego – krok po kroku – zależy przede wszystkim od rodzaju aparatu i jego elementów. Specjalista dobierze odpowiednie leczenie. Jeżeli niezbędny jest aparat stały pacjent może zdecydować, czy chce aparat metalowy czy estetyczny.

W przypadku wyłącznie zamków ortodontycznych i drutu zamki należy przymocować do zębów za pomocą kleju ortodontycznego, a następnie w ich slotach umieścić drut. W przypadku pierścieni ortodontycznych należy je umieścić na zębach przy pomocy specjalnego cementu, po uprzedniej, trwającej kilka dni separacji zębów, która polega na umieszczeniu dwóch gumek ortodontycznych w miejscach między zębami, w które ma wejść pierścień. Ma to na celu stworzenie miejsca na metalowe tworzywo pierścienia ortodontycznego. Gdy mamy do czynienia z zamkami samoligaturującymi, po założeniu do nich drutu należy zablokować drut w zamku, zaś przy zwykłych zamkach ortodontycznych należy założyć odpowiednie gumki ligaturowe, które utrzymują drut.

Jeśli chodzi o aparat ruchomy, w trakcie wizyty lekarz dentysta sprawdza czy aparat podczas wprowadzania do jamy ustnej zostaje poprawnie umieszczony na podłożu i nie działa traumatycznie na żaden fragment błony śluzowej lub zębów. Po ewentualnym dopasowaniu aparatu do jamy ustnej pacjenta, ten zostaje poinstruowany o liczbie godzin noszenia aparatu oraz zmianach w jego budowie, np. w przypadku konieczności rozkręcania śrub pomiędzy wizytami kontrolnymi.

Przezroczyste nakładki również wymagają odpowiedniego postępowania. W ich przypadku należy wykonać odpowiednie zaczepy na zębach pacjenta. Zaczepy są wyznaczone przez przykładowe nakładki, zaś ich kolor nie odbiega od koloru zębów, co zapewnia ich estetykę, a po zakończonym leczeniu nie pozostawia śladu. To właśnie te zaczepy odpowiadają bezpośrednio za ruch zębów.

Aparat ortodontyczny – efekty – przed i po

Efekty leczenia ortodontycznego są zazwyczaj bardzo korzystne i zachęcające. Jednak należy pamiętać, że osoba go użytkująca powinna mieć aktywny udział w terapii, zaczynając od perfekcyjnej higieny jamy ustnej, przez stosowanie się do wszystkich zaleceń odnośnie użytkowania dodatkowych elementów w domu, przestrzeganie odpowiedniego czasu użytkowania aparatu, a kończąc na regularnych wizytach kontrolnych. Należy także mieć na uwadze, że leczenie ortodontyczne w stomatologii jest zawsze obarczone ryzykiem nieprzewidywalności ciała ludzkiego.

Aparat ortodontyczny – higiena – jak dbać i czyścić?

Sposób dbania o higienę zależy od rodzaju użytkowanego aparatu. W przypadku tych stałych wiele osób zadaje sobie pytanie, jak czyścić aparat ortodontyczny. Utrzymanie czystości w tym przypadku jest utrudnione. Resztki pożywienia często gromadzą się wokół zamków, drutów, gumek, pierścieni oraz są trudniejsze do usunięcia. Najkorzystniejsze jest dokładne mycie zębów po każdym posiłku, dokładne ich nitkowanie (co najmniej raz dziennie) oraz stosowanie irygatora.

Irygator jest urządzeniem, którego działanie polega na wyrzucaniu wody pod odpowiednim ciśnieniem, dzięki czemu można tym zastąpić niekomfortowe i trudne manualnie używanie nici dentystycznych. Do irygatora można również dodać różne płyny do jamy ustnej i je zastosować do płukania. Z kolei jak czyścić aparat ortodontyczny ruchomy? Najprościej, tak jak własne zęby – szczoteczką z pastą lub innym środkiem czyszczącym.

Na pytanie, czym czyścić, jednoznacznie odpowiedzieć nie sposób – można czyścić zarówno szczoteczką z najzwyklejszym szarym mydłem, jak i preparatami do profesjonalnego czyszczenia aparatów lub protez zębowych.

Higiena jest kluczowym elementem podczas użytkowania aparatu, by po jego zdjęciu nie okazało się, iż pod każdym zamkiem czeka nas niespodzianka w postaci próchnicy.

Aparat ortodontyczny – cena, NFZ, opinie

Ceny aparatów ortodontycznych są różne, w zależności od konieczności i wskazań do aparatu. Aparaty ruchome zaczynają się od kwoty kilkuset złotych, aparaty stałe od kwoty kilku tysięcy, zaś aparaty przezroczyste mogą kosztować nawet kilkanaście i kilkadziesiąt tysięcy.

Jeśli chodzi o aparaty ortodontyczne na NFZ można zainteresować się refundacją w przypadku określonych chorób towarzyszących, jak np. dzieci z rozszczepem podniebienia, wyrostka zębodołowego i wargi lub aparatów ruchomych u młodszych dzieci. Część gabinetów aktualnie oferuje aparat ortodontyczny na raty, tak jak i wiele innych usług.

W przypadku użytkowników aparatów ortodontycznych opinii na temat leczenia w ten sposób jest wiele. Wszystko zależy od wady jaka jest korygowana, od czasu stosowania aparatu, systematyczności pacjenta oraz jego współpracy z ortodontą.

Przede wszystkim należy pamiętać, że za zdrowym zgryzem nie idzie tylko wygląd, ale też prawidłowa wymowa czy bezproblemowe przyjmowanie i żucie pokarmów, a także niwelacja problemów gastrycznych oraz akceptacja swojego wyglądu przez pacjenta i jego otoczenie.