Skrzydlik – przyczyny, objawy, leczenie, rekonwalescencja po usunięciu skrzydlika oka

Skrzydlik – co to za choroba oczu?

Skrzydlik (łac. Pterygium), to miękka zmiana na spojówce oka. Kształtem przypomina skrzydło owada, dzięki czemu zyskała swą nazwę (po grecku „pterygion”, oznacza skrzydło). Trójkątne zgrubienie spojówki, wierzchołkiem zwrócone jest ku rogówce (głowa skrzydlika), a podstawą usytuowane jest na twardówce. W Polsce występuje z częstością nieprzekraczającą 2 proc. Częściej spotykany jest u mężczyzn niż kobiet. Częstość występowania zmiany rośnie wraz z wiekiem. Skrzydlik u dziecka występuje wyjątkowo rzadko.

Narośl na oku zwykle rozwija się latami i ma tendencję do powiększania rozmiarów. Przyczyny powstania skrzydlika na oku, wciąż nie są dokładnie poznane. Przypuszcza się, że za jego rozrost odpowiedzialne są drażniące spojówkę czynniki fizyczne, takie jak: wiatr, kurz, promieniowanie UV. Przewlekłe przebywanie w bardzo nasłonecznionych miejscach (bez odpowiedniej ochrony) lub długotrwała ekspozycja na zadymione, zanieczyszczone powietrze sprzyja rozwojowi skrzydlika.

Wyróżniamy skrzydlik pierwotny oraz skrzydlik nawrotowy, czyli wtórny. Ponadto wyodrębnia się tzw. skrzydlik rzekomy. Jest to sfałdowanie spojówki, powstałe w wyniku urazu, zmian bliznowatych (np. po oparzeniu chemicznym, termicznym). Skrzydlik rzekomy różni się od prawdziwego tym, że nie ma tendencji do wzrastania oraz tworzy fałd, niecałkowicie zrośnięty z podłożem. Najczęściej mamy do czynienia ze skrzydlikiem na jednym oku. Zdarza się jednak, że narośl na gałce ocznej występuje obustronnie.

Skrzydlik – objawy – jak wygląda skrzydlik oka?

Skrzydlik to choroba spojówki objawiająca się powstaniem niezłośliwej narośli na oku. Trójkątny fałd spojówki początkowo jest wyłącznie defektem kosmetycznym. Z czasem, gdy zmiana rośnie, zaczyna atakować rogówkę. Wrastający w nią skrzydlik powoduje zmętnienie rogówki (utratę przezroczystości), czego efektem są zaburzenia widzenia i astygmatyzm. Wypukłe zmiany wywołują uczucie obecności ciała obcego w oku, do którego dołącza się łzawienie, kłucie w oku i światłowstręt.

Do innych objawów skrzydlika na oku, na które uskarżają się pacjenci, należą:

• uczucie dyskomfortu w oku,
• zaczerwienie oka,
• niewyraźne widzenie,
• uczucie pieczenia oczu,
• swędzenie oka,
• podrażnienie oka, stan zapalny oka.

W razie pojawienia się wyżej wymienionych objawów oraz jakichkolwiek niepokojących zmian na oku, konieczna jest szybka wizyta u okulisty. Lekarz po przeprowadzeniu dokładnego wywiadu oraz badaniu okulistycznym (za pomocą lampy szczelinowej) stawia diagnozę i decyduje o ewentualnym dalszym leczeniu.

Czytaj również: Wrastający paznokieć – przyczyny, objawy, leczenie, klamra, domowe sposoby

Leczenie, zalecenia i rekonwalescencja po usunięciu skrzydlika

Leczenie skrzydlika zależy od wielkości zmiany. Niewielka narośl w oku, nie powodująca dyskomfortu widzenia, zwykle nie wymaga leczenia operacyjnego. W przypadku małych, płaskich zmian, konieczna jest ich regularna kontrola u okulisty. Ponadto należy zwrócić uwagę na ochronę oczu. Pacjenci powinni dbać o szczególną higienę narządu wzroku, stosując okulary ochronne oraz preparaty nawilżające oczy (np. sztuczne łzy). W przypadku przekrwienia zmiany, zaczerwienienia i pojawienia się stanu zapalnego stosuje się krótkotrwalekrople do oczu z kortykosteroidami. Wycięcie niewielkich zmian zwykle jest niekorzystne dla pacjenta, ze względu na częste występowanie wznów, które niekiedy mają bardzo burzliwy charakter.

Przy skrzydliku leczenie operacyjne wskazane jest, kiedy obserwuje się szybki wzrost zmiany lub istotne zaburzenia widzenia wywołane przez narośl. Rosnąca zmiana, atakując rogówkę, staje się przyczyną niewyraźnego widzenia i astygmatyzmu. Operacja skrzydlika polega na wycięciu zmiany z oka wraz z jednoczesnym przeszczepieniem płata spojówki (przemieszczenie fragmentu własnej spojówki), rąbka rogówki lub błony owodniowej. Zabieg chirurgiczny powinien być poprzedzony dokładnym badaniem okulistycznym, mającym na celu określenie rozmiarów, położenia i charakteru zmiany. Usunięcie skrzydlika trwa średnio około dwudziestu minut. Na zabieg warto przyjechać z kimś, ze względu na to, że bezpośrednio po operacji pacjent nie będzie mógł prowadzić pojazdu. Wycięcie skrzydlika wykonuje się w znieczuleniu miejscowym (w postaci zaaplikowanych do oczu kropel ze środkiem znieczulającym). Po wykonanym zabiegu pacjent może opuścić szpital jeszcze tego samego dnia.

Niestety, skrzydlik w oku ma tendencję do nawrotów. Nawet staranna i dobrze wykonana operacja nie gwarantuje, że zmiana nigdy nie nawróci. Szacuje się, częstość wznowy sięga nawet 80 proc. W przypadku zauważenia nawrotu konieczna jest natychmiastowa wizyta u okulisty. Po operacji pacjenci powinni szczególnie dbać o swoje oczy (np. poprzez noszenie okularów ochronnych) oraz stosować się do zaleceń lekarskich i przyjmować przepisane leki. Przez czas rekonwalescencji po usunięciu skrzydlika powinni unikać kąpieli w naturalnych zbiornikach wodnych i basenie.

Profilaktyka skrzydlika na oku

Skrzydlik powoduje defekt kosmetyczny i dyskomfort widzenia u pacjenta. Występowanie tego typuzgrubienia na oku wiąże się z narażeniem oczu na warunki atmosferyczne, takie jak wiatr, zanieczyszczenie powietrza, pyły, piasek, silne nasłonecznienie i inne wywołujące przewlekłe podrażnienie oczu, dlatego częściej występuje u osób zamieszkujących tereny równikowe (ludzie mieszkający w ciepłym klimacie, w słonecznym środowisku). Często schorzenie nazywane jest „okiem surfera” z powodu silnego narażenia na czynniki wywołujące skrzydlik u tych właśnie sportowców.

Aby zminimalizować ryzyko pojawienia się skrzydlika na gałce ocznej, konieczna jest odpowiednia higiena oczu. Unikanie długotrwałego narażenia na szkodliwe promieniowanie ultrafioletowe, za pomocą okularów ochronnych z filtrem UV. Okulary chronią również przed innymi niekorzystnymi czynnikami atmosferycznymi (wiatrem, pyłem). Korzystne jest także unikanie przebywanie w zanieczyszczonych pomieszczeniach. Szczególnie ważne jest stosowanie okularów podczas długotrwałej ekspozycji na nasłonecznienie oraz podczas uprawiania takich sportów, jak żeglarstwo, pływanie, narciarstwo.

Bibliografia:

1. Okulistyka. Podstawy kliniczne, M. Niżankowska, Wyd. PZWL, Warszawa, 2010.
2. https://okulistyka.mp.pl/chorobyoczu/chorobyrogowkiitwardowki/122274,skrzydlik-i-tluszczyk