Jak dbać o wzrok? Co robić by mieć zdrowe oczy?

Od czego psuje się wzrok?

Istnieje wiele czynników i chorób, które prowadzą do osłabienia zdolności widzenia. Najczęściej jest to nieprawidłowe oświetlenie pomieszczeń i miejsca pracy. Zarówno zbyt mocne, jak i zbyt słabe światło działa niekorzystnie. Czytanie, które wymaga znacznego wpatrywania się w tekst, powoduje nadwyrężenie oczu, a w konsekwencji – np. ból głowy. Jeśli mowa o świetle, nie należy zapominać o okularach przeciwsłonecznych, które chronią przed promieniowaniem ultrafioletowym.

Nadmierna ekspozycja na promieniowanie UV może prowadzić do szybszego rozwoju zaćmy lub zwyrodnienia plamki żółtej. Podczas kupowania okularów przeciwsłonecznych należy sprawdzić, czy szkła posiadają odpowiedni filtr przeciw promieniowaniu, a nie tylko zaciemniają obraz. Niektóre soczewki kontaktowe są również wyposażone w odpowiednią ochronę przed UVA i UVB. Ważne jest, aby dbać o oczy u dzieci, gdyż niekorzystne zmiany mogą kumulować się w trakcie życia, dając poważniejsze objawy w podeszłym wieku.

Palenie tytoniu, m.in. poprzez przyspieszenie rozwoju miażdżycy naczyń krwionośnych, wpływa niekorzystnie na oczy i zdolność widzenia. Ponadto przyspiesza rozwój zaćmy, predysponuje do rozwoju uszkodzenia nerwu wzrokowego czy zwyrodnienia plamki żółtej. Podobnie oddziałuje źle leczona, niekontrolowana cukrzyca i nadciśnienie tętnicze.

Dlaczego wzrok pogarsza się wraz z wiekiem?

Najczęstszą przyczynę nabytej ślepoty i osłabienia wzroku u ludzi po 50. roku życia w krajach rozwiniętych stanowi zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem – AMD. Jest to jednostka chorobowa, której istota polega na degeneracji niewielkiej, centralnej części siatkówki – plamki żółtej. Stan ten rzadko powoduje całkowitą ślepotę, może być jednak źródłem znacznego upośledzenia widzenia. Istnieją dwa główne typy AMD: postać sucha i wysiękowa.

Postać sucha, najczęstsza, charakteryzuje się obecnością żółtych złogów w plamce żółtej (druzy). Mogą one powodować zaburzenia widzenia, a w przypadku wzrostu ich liczby, powiększania i zlewania się – zmniejszać pole widzenia. W miarę rozwoju AMD dochodzi do ścieńczenia światłoczułej siatkówki. Charakterystyczne są ubytki w centralnej części pola widzenia.

Postać wysiękowa związana jest z rozwojem nowych, nieprawidłowych naczyń krwionośnych w okolicy plamki żółtej. W wyniku tego dochodzi do wynaczynienia krwi w rejonie plamki, co prowadzi do upośledzenia widzenia centralnego, postrzegania linii prostych jako falowane czy ostatecznie – do całkowitego zaniewidzenia.

Nie istnieje skuteczne leczenie zaawansowanego zwyrodnienia plamki żółtej. We wczesnych etapach stosuje się laseroterapię. Badania populacyjne sugerują, że u osób przyjmujących dużą ilość luteiny ryzyko wystąpienia AMD jest mniejsze, a w przypadku rozwiniętej choroby objawy są mniej nasilone.

Inne częste przyczyny zaburzeń widzenia to m.in. wady refrakcji, zaćma, jaskra.

Domowe sposoby na zdrowe oczy

Starzenie się wzroku jest procesem nieodwracalnym. Zmniejszenie narażenia na czynniki szkodliwe, odpowiednia dieta, higiena pracy, stosowanie kropli ochronnych i preparatów z luteiną, pozwala opóźnić procesy prowadzące do pogorszenia wzroku.

• Okłady z plasterków ogórka zielonego położone na oczy i delikatnie przyciśnięte na kilka-kilkanaście minut lub okład z chłodnej torebki zielonej herbaty mogą przynieść ulgę zmęczonym oczom. Substancje zawarte w tych produktach działają lekko przeciwzapalnie oraz przeciwobrzękowo.
• Dla poprawy ostrości wzroku konieczne jest regularne stosowanie preparatów zawierających luteinę. W aptekach dostępne są tabletki z luteiną, które zawierają aż 24 mg tej substancji. Luteina pozwala utrzymać prawidłową ostrość wzroku, pełni funkcje ochronną względem siatkówki i soczewki oka.
• Wskazane jest noszenie okularów przy częstej i długotrwałej ekspozycji na słońce. Okulary przeciwsłoneczne powinny mieć wszelkie atesty oraz filtry, które ochronią oczy przed szkodliwym promieniowaniem. Ochrona ta jest szczególnie ważna wczesną wiosną, gdy oczy przyzwyczajają się do większej ilości światła słonecznego, a także w czasie długotrwałej ekspozycji na promienie w czasie wakacji.
• W przypadku pracy przy komputerze, warto regularnie nawilżać oko przy pomocy kropli nawilżających. Preparaty te są dostępne bez recepty.
• W przypadku pracy z materiałami niebezpiecznymi, parami, pyłami, zaleca się noszenie okularów ochronnych. Im mniej czynników szkodliwych dociera do oczu, tym lepiej dla ich stanu. Proste okulary ochronne dostępne są w prawie każdym sklepie narzędziowym, zatem warto je stosować nawet podczas prac domowych.
• Dla utrzymania wzroku w dobrym stanie niezwykle ważna jest profesjonalna opieka okulistyczna. Należy pamiętać o regularnych wizytach kontrolnych u specjalisty dla lepszej ochrony i zdrowia oczu. U osób bez czynników ryzyka, jak np. cukrzyca, zaleca się przeprowadzać kontrolę przynajmniej raz na dwa lata lub niezwłocznie, jeśli pojawi się jakiś niepokojący objaw.

Jak dbać o oczy – dieta dla oczu

Dla prawidłowego widzenia istotna jest również dieta. Narząd wzroku potrzebuje odpowiednich składników odżywczych i witamin, w szczególności, takich jak:

• luteina i zeaksantyna, karotenoidy, czyli barwniki występujące w plamce żółtej; luteina pełni kluczową rolę, uważana jest za „witaminę oczu”; uważa się, że działa jako filtr światła, chroniąc tkanki oka przed uszkodzeniem przez światło słoneczne; zawiera ją kukurydza, szpinak, brokuły, papryka, zielony groszek, żółtko jaj;
• witaminy z grupy B – fasola, groch, orzechy włoskie, migdały, jaja, mleko i przetwory mleczne;
• antyoksydanty – witaminy A, C i E oraz beta karoten – marchew, szpinak, szczaw, papryka, buraki, pomidory, czarne porzeczki, cytrusy, brokuły;
• cynk – nasiona roślin strączkowych, orzechy, produkty zbożowe, ryby, mięso;
• kwasy omega-3 – ryby morskie, orzechy, migdały, niektóre oleje roślinne.

Jak pokazują badania naukowe, substancje te, a w szczególności luteina, pomagają zapobiegać schorzeniom, takim jak zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (AMD) czy zaćma.

Wskazane jest stosowanie wspomagająco specjalnych suplementów diety dla oczu, które zawierają wyżej wymienione składniki w odpowiednich proporcjach i zapobiegają ewentualnym niedoborom oraz chronią oczy w optymalny sposób.

Praca przy komputerze a problemy z oczami

Zbyt długa praca przy komputerze może powodować zmęczenie oczu, niewyraźne widzenie, ból głowy a także zespół suchego oka . W dzisiejszych czasach stanowi niejednokrotnie konieczność. Istnieje jednak kilka zasad higieny pracy, które mogą pomóc złagodzić lub zapobiec niekorzystnym objawom zbyt długiego siedzenia przed monitorem lub telewizorem:

• umieść monitor na odpowiednim poziomie i w odpowiedniej odległości – oczy powinny być na równi z górną częścią ekranu, co pozwala na patrzenie na wyświetlany obraz lekko w dół – zalecana odległość oczu od monitora to 40–75 cm;
• staraj się umieścić komputer w takim miejscu, aby uniknąć odblasków światła słonecznego i lamp, które mogą dodatkowo drażnić oczy;
• zadbaj o wygodne krzesło z odpowiednim oparciem pleców – wysokość siedziska powinna zapewniać oparcie całych stóp na podłodze;
• staraj się częściej mrugać – podczas codziennych czynności człowiek mruga średnio 10–20 razy na minutę; w przypadku wpatrywania się w ekran częstotliwość mrugania spada, co prowadzi do wysychania powierzchni oka i przykrych dolegliwości: zaczerwienienia spojówek, uczucia piasku pod powiekami oraz bólu – w przypadku takich objawów można, od czasu do czasu, zastosować nawilżające krople do oczu;
• co 20 minut staraj się przenieść wzrok, na przynajmniej 20 sekund w dal, np. patrząc przez okno; specjaliści zalecają także robienie kilkunastominutowych przerw co około 2 godziny.

Jak dbać o wzrok – video z okulistą