Jajniki drobnopęcherzykowe – czym są pęcherzyki na jajnikach?

Co to są jajniki drobnopęcherzykowe?

Oznacza to liczne, małe pęcherzyki w warstwie korowej jajnika, otoczonego z zewnątrz grubą warstwą błony białawej, która uniemożliwia pękanie pęcherzyków. Oznacza to przede wszystkim zaburzenia owulacji i często jednocześnie miesiączkowania.

Jak wyglądają i działają zdrowe jajniki?

Jajniki zbudowane są z 2 części – rdzennej i korowej. Każda z nich odpowiedzialna jest za inne funkcje. Rdzenna, znajdująca się w centrum narządu, zbudowana z tkanki łącznej, zawiera liczne naczynia krwionośne, chłonne, produkuje głównie androgeny. Z kolei warstwa korowa- wierzchnia, zawiera komórki jajowe w różnych stadiach rozwoju, zamknięte w pęcherzykach, które produkują estrogeny. Są one nierównomiernie rozmieszczone, mają zróżnicowaną wielkość. Należy również wyróżnić część wnękową, w której znajdują się naczynia i nerwy zaopatrujące. Jajniki jako narząd wydzielania wewnętrznego podlegają kontroli osi podwzgórze-przysadka-jajnik.

Począwszy od okresu pokwitania, gdy kobieta zaczyna miesiączkować, pod wpływem zmieniających się stężeń hormonów osi, następuje wzrost poszczególnych pęcherzyków w jajniku- około 20-30 na każdy cykl. Dojrzewanie to następuje zwykle co 28 dni. Zazwyczaj ostatecznej selekcji ulega kilka, by w trakcie owulacji nastąpiło pęknięcie jednego pęcherzyka Graffa, zawierającego komórkę jajową i uwolnienie jej do jamy brzusznej w pobliżu jajowodu. Jajnik od zewnątrz pokryty jest warstwą komórek nabłonkowych i leżącą pod nim błoną białawą.

Przeczytaj też: Brak okresu przy tabletkach – o czym może świadczyć?

Czynniki wpływające na owulację

Na zaburzenia owulacji może mieć wpływ:

• przewlekły stres,
• zaburzenia odżywiania, np. jadłowstręt psychiczny, otyłość,
• wczesny okres dojrzewania płciowego, po wystąpieniu pierwszej miesiączki, kiedy to dominują cykle bezowulacyjne. W wyniku dojrzewania osi podwzgórze- przysadka-jajnik, następuje unormowanie stężeń hormonów i występowanie owulacji,
• nieprawidłowo leczone bądź nierozpoznane choroby przewlekłe, np. choroby tarczycy,
• zespół policystycznych jajników (inaczej zespół Steina-Leventhala) – jedna z częstszych endokrynopatii wśród kobiet w wieku rozrodczym, częsta przyczyna zaburzeń miesiączkowania a tym samym niepłodności. Szacuje się, że dotyka ok. 5-10% kobiet w wieku rozrodczym. Prócz charakterystycznego obrazu w USG – drobnotorbielowatych janików (12 i więcej pęcherzyków o średnicy 2-9mm lub powiększony jajnik o objętości powyżej 10cm³⁾, mamy tu także podwyższone stężenie androgenów we krwi, zaburzenia stosunku gonadotropin a także objawy kliniczne androgenizacji (trądzik, łysienie typu męskiego – na czubku głowy, owłosienie w miejscach charakterystycznych dla mężczyzn – np. broda, uda, brzuch) i otyłość,
• guzy hormonalnie czynne wytwarzające m.in. androgeny,
• zaburzenia w szlakach wytwarzania hormonów płciowych.

Co kobietę może skłonić do wizyty u lekarza i jednocześnie mieć związek z owulacją m.in.:

• zaburzenia miesiączkowania – zbyt rzadkie/brak miesiączki,
• niepłodność,
• objawy androgenizacji – wypadanie włosów na czubku głowy, trądzik, owłosienie typu męskiego- na twarzy, tułowiu i brzuchu,
• objawy chorób przewlekłych jak niedoczynność tarczycy ze skłonnością do tycia, sennością, suchą skórą, obrzękami i wypadaniem włosów,
• owulacja stanowi miernik naszej sytuacji psychosomatycznej. Jej zaburzenia odzwierciedlają zazwyczaj zmiany w naszym nastroju, patologię w funkcjonowaniu organizmu. dlatego tak ważne jest unormowanie stylu życia np. w przypadku leczenia zaburzeń płodności .

To też może Cię zainteresować: Co oznacza ból czubka głowy?

Jajniki policystyczne a drobnopęcherzykowe

Jajniki wielotorbielowate, charakterystyczne dla zespołu policystycznych jajników, należy różnicować z takimi o budowie wielopęcherzykowej. Obraz jajników wielopęcherzykowych można spotkać u zdrowej kobiety w późniejszym okresie rozrodczym, przedmenopauzalnie. Również w stanach z towarzyszącą hiperprolaktynemią, w zaburzeniach odżywiania (np. w jadłowstręcie psychicznym) i innych patologiach wpływających na funkcję podwzgórza (np. przewlekłym stresie) może dojść do następujących zmian. W jajniku widoczne są pęcherzyki, które w porównaniu z torbielkami w zespole PCOS, są mniej liczne ( 5-6), maja większą średnicę- zwykle ponad 10mm i rozmieszczone są w całym jajniku. Nie ma tu rozrostu podścieliska.

W badaniach laboratoryjnych stężenia gonadotropin- FSH, LH oraz testosteronu są prawidłowe. Przyczyną wspomnianych zmian są zaburzenia wydzielania hormonów podwzgórza, regulujących poprzez przysadkę, funkcję jajników. Staje się to powodem nieprawidłowego dojrzewania pęcherzyków jajnikowych. Przed menopauzą, wielopęcherzykowe jajniki, stanowią naturalną konsekwencję przemijania okresu rozrodczego, którego nie leczy się. Jednak w przypadkach, gdy można unormować funkcję podwzgórza- jak na przykład w jadłowstręcie psychicznym- powrót do prawidłowej masy ciała, w innych z towarzyszącą hiperprolaktynemią- unormowanie poziomu hormonów- obraz jajników ulega zwykle normalizacji.

Czytaj również: Skręt jajnika – przyczyny, objawy, rozpoznanie, leczenie

Jak diagnozować jajniki drobnopęcherzykowe?

Rozpoznanie drobnotorbielowatych janików powinno skłaniać do szerszego spojrzenia na pacjentkę. W przypadku zgłaszania współistniejących dolegliwości przez pacjentkę, należy poszukiwać przyczyny tego stanu. Począwszy od badania ogólnego, uwzględnienia wieku pacjentki,zwrócenia uwagi na objawy nadmiernego owłosienia, zmiany skórne, sylwetkę kobiety, przez co należy rozumieć pomiar wagi, wzrostu i ocenę BMI, badanie ginekologiczne, a ponadto panel hormonów płciowych (estrogeny, testosteron, androstendion, LH, FSH, SHBG, prolaktyna), funkcji tarczycy(TSH, fT4), nadnerczy, ocena lipidogramu. Często sama rozmowa z pacjentką o sytuacji życiowej może przynieść odpowiedź o psychogennej przyczynie zaburzeń.

Leczenie jajników drobnopęcherzykowych

Wykrycie odchyleń w badaniach skłania do wdrożenia leczenia. W zależności od choroby pacjentki i problemu z jakim zgłasza się do lekarza, można zaproponować różne rozwiązania. W przypadku stwierdzenia zespołu PCOS i chęci wyregulowania cykli miesięcznych zaleca się dwuskładnikową tabletkę antykoncepcyjną. Problem hirsutyzmu skłania do stosowania również preparatów estrogenowo-progesteronowych.

Z kolei gdy pacjentka pragnie zajść w ciążę, mając diagnozę PCOS – leczenie jej może wymagać kilku zróżnicowanych metod. Począwszy od hormonalnej stymulacji jajeczkowania aż po chirurgiczne zabiegi na jajnikach (kauteryzacja jajników), co umożliwi jajeczkowanie. Zaburzenia funkcji tarczycy, nadnerczy, podwzgórza wymagają konsultacji i unormowania. Także stan psychiczny pacjentki, zauważalne odchylenia w stanie odżywienia, powinny skłaniać do rozmowy i zrozumienia przez nią potrzeby unormowania stylu życia i stosowania zbilansowanej diety.

Jajniki drobnotorbielowate mogą być rozpoznaniem na samym początku przeprowadzanych badań jak również stanowić ostatni panel w całości diagnozy. Obraz ten uzyskany w badaniu USG powinien być rozpatrywany holistycznie, wraz z uwzględnieniem całości wywiadu o pacjentce a także przeprowadzonych badań.