Koślawość kolan u dzieci – kiedy jest jeszcze normą?

Kiedy koślawe kolana u dziecka są normą?

W zależności od wieku dziecka graniczna wartość kolan koślawych uznawana za prawidłową jest inna. Fizjologiczna koślawość kolan pojawia się u dwulatków, by później do wieku około 4 lat powiększyć się do 8-10 stopni. Następnie deformacja stopniowo zmniejsza się, osiągając w wieku 7 lat stabilną wartość 5-7 stopni. Koślawość kolan w tym okresie rozwoju dziecka jest czymś normalnym i nie ma patologicznego charakteru.

Jeżeli deformacja nie skorygowała się samoistnie po ukończeniu przez dziecko 7 roku życia, to należy zgłosić się do lekarza i wdrożyć odpowiednie leczenie. Zwykle to rodzice jako pierwsi zauważają, że chód pociechy nie jest naturalny. Dziecko porusza się z rozstawionymi stopami i kolanami ocierającymi się o siebie oraz często uskarża się na bóle w łydkach i udach.

Sprawdź również: Ból kolana – co robić, jakie badania?

Koślawość kolan u dzieci – objawy

Nogi koślawe układają się w kształt litery X. Kolana swobodnie się ze sobą stykają, natomiast kostki są od siebie nienaturalnie oddalone. Na koślawe kolana wskazuje także charakterystyczny chód dziecka – niepewny i chwiejny. Wynika to z niestabilności stawów oraz osłabienia wiązadeł. Ponadto pociecha może skarżyć się na ból w nogach oraz szybkie męczenie się podczas chodzenia.

Przyczyny koślawych kolan u dzieci

• Szybki wzrost dziecka;
• krzywica;
• przebyte złamania kości;
• dysplazja kości,
• wrodzona łamliwość kości;
• nadwaga lub otyłość;
• reumatoidalne zapalenie stawu kolanowego;
• choroby metaboliczne;
• płaskostopie;
• obniżenie napięcia mięśniowego.

Koślawe kolana u dziecka – diagnostyka

W diagnostyce koślawych kolan ważną rolę odgrywa wywiad lekarski. Lekarz zapyta o rozwój dziecka, jego codzienną dietę oraz o to, czy w rodzinie występowały podobne deformacje. Następnie przeprowadzi pełne badanie stóp, kolan oraz bioder. Lekarz oceni wówczas oś oraz długość kończyn dolnych. Przy użyciu goniometru zostanie oszacowany profil skrętny kości piszczelowej oraz wielkość odchylenia kości udowej. Należy podkreślić, że w badaniu klinicznym diagnozowana jest oś anatomiczna kończyny, czyli to, jak kończyny wyglądają na zewnątrz. W warunkach fizjologicznych kość udowa wykazuje niewielką koślawość. Wynik powyżej 10 stopni uznawany jest nieprawidłowy.

Na ogół badanie fizykalne wystarczy, aby postawić diagnozę o koślawości kolan. Jednak czasem konieczne jest wykonanie zdjęcia RTG całych kończyn dolnych. Badanie pozwala ocenić stopień odchylenia stawu kolanowego od osi mechanicznej kończyny. Oś mechaniczna kończyny to linia biegnąca od środka kości skokowej do środka głowy kości. W warunkach prawidłowych przebiega przez środek stawu kolanowego w płaszczyźnie czołowej. Niewielkie odchylenia rzędu 1 cm nie są uważane za patologiczne.

Jak leczyć koślawość kolan u dzieci

W przypadku niewielkich deformacji zaleca się obserwację oraz fizjoterapię. Rehabilitacja ma na celu poprawę biomechaniki ruchu stawu kolanowego, co sprzyja spontanicznej korekcji. W przypadku bardziej zaawansowanej koślawości kolan należy rozważyć leczenie chirurgiczne.

W przypadku dzieci, które mają jeszcze potencjał wzrostowy (mowa tu o chłopcach w wieku do 14-15 lat oraz dziewczynkach do 13-14 roku życia) stosuje się zabieg modulacji wzrostu płytką ósemkową. Jest to mało inwazyjna technika, umożliwiająca szybki powrót dziecka do codziennych zajęć. Większość pacjentów odzyskuje pełną sprawność po upływie dwóch tygodni. W trakcie zabiegu lekarz zakłada na strefę wzrostową kości małą płytkę, która sprawia, że kończyna przez jakiś czas rośnie asymetrycznie, samoistnie prostując deformację.

W przypadku starszych dzieci należy rozważyć leczenie operacyjne z zastosowaniem osteotomii korekcyjnej. Zabieg polega na przecięciu kości, prawidłowym jej ustawieniu i ponownym połączeniu gwoździem śródszpikowym specjalną płytką lub aparatem zewnętrznym. Taka interwencja chirurgiczna jest znacznie bardziej obciążająca dla pacjenta. Powrót do pełnego zdrowia trwa około 3 miesięcy.

Ćwiczenia na koślawe kolana dla dzieci

Dzieci z koślawymi kolanami powinny wykonywać ćwiczenia, w których trakcie ciężar ciała nie będzie obciążał stawów kolanowych. Zalecane są:

• jazda na koniu,
• pływanie kraulem;
• jazda na rowerze;
• granie w piłkę nożną.

W terapii koślawych kolan pomoże również systematyczne wykonywanie ćwiczeń korekcyjnych. Polegają one na delikatnym rozpychaniu kolan zarówno w pozycji siedzącej, po turecku, jak i na stojąco, w lekkim rozkroku.