Antykoncepcja bez estrogenu – co to jest i jak działa?

Jakie są metody antykoncepcji hormonalnej?

Istnieje kilka metod antykoncepcji hormonalnej, które chronią kobiety przed zajściem w niechcianą ciążę. Skuteczność antykoncepcji hormonalnej jest bardzo wysoka, przy założeniu jej właściwego stosowania. Mierzy się ją za pomocą tzw. wskaźnika Pearla. Im niższa jest jego wartość, tym mniejsze prawdopodobieństwo poczęcia dziecka. W podanych poniżej metodach wskaźnik Pearla wynosi od 0,01 dla tabletek antykoncepcyjnych dwuskładnikowych, przez 0,5 dla tabletek jednoskładnikowych, zwanych minitabletkami, do 0,65 dla pierścieni dopochwowych.

Wyróżnia się systemy hormonalne:

• jednoskładnikowe z progesteronem, do których należą: doustna antykoncepcja hormonalna w postaci pigułek jednoskładnikowych, implanty antykoncepcyjne, zastrzyk antykoncepcyjny, a także wkładka wewnątrzmaciczna;
• dwuskładnikowe z estrogenem i progesteronem, do których należą: pigułki antykoncepcyjne dwufazowe, pierścień dopochwowy oraz plastry antykoncepcyjne.

Wszystkie wymienione preparaty hormonalne są dostępne wyłącznie na receptę. Charakteryzują się różnym czasem zabezpieczenia oraz powrotu do płodności. W celu maksymalizacji skuteczności muszą być stosowane zgodnie z zaleceniami lekarza.

Przeczytaj: Antykoncepcja hormonalna – rodzaje i zasady stosowania

Profil bezpieczeństwa antykoncepcji hormonalnej zależy m.in. od budowy chemicznej hormonów, ich dawki oraz schematu dawkowania. Warto zaznaczyć, że wysokie dawki estrogenów zwiększają ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych, w tym żylnej choroby zakrzepowo-zatorowej i nowotworów. Z tego względu w celu ograniczenia ryzyka wystąpienia zdarzeń niepożądanych niezbędny jest prawidłowy dobór antykoncepcji przez lekarza o specjalności ginekologiczno-endokrynologicznej.

Przeczytaj też: Wkładka wewnątrzmaciczna a stosowanie tamponów i kubeczka menstruacyjnego

Czym są tabletki antykoncepcyjne?

Tabletki antykoncepcyjne to rodzaj doustnej antykoncepcji hormonalnej, wymagającej regularnego przyjmowania. Stosowanie tej formy zabezpieczenia przed ciążą rozpoczyna się w 1. dniu cyklu. To odwracalna metoda antykoncepcji, co oznacza, że nie wpływa ona na płodność w sposób trwały.

Rodzaje tabletek antykoncepcyjnych

Tabletki antykoncepcyjne dzielimy na: tabletki jednoskładnikowe i tabletki dwuskładnikowe. Ze względu na zawartość hormonów, przy ich stosowaniu mogą wystąpić skutki uboczne, do których należą m.in. spadek libido, bóle głowy, trądzik czy wahania nastrojów.

Przeczytaj też: Slinda – jednoskładnikowa tabletka antykoncepcyjna

Tabletki antykoncepcyjne jednoskładnikowe oraz tabletki nowej generacji

Antykoncepcja jednoskładnikowa to forma antykoncepcji hormonalnej, zawierająca syntetyczny progestagen, czyli syntetyczny odpowiednik żeńskiego hormonu płciowego – progesteronu. Jest nazywana minitabletką progestagenną (MTG). To rodzaj antykoncepcji hormonalnej przeznaczony dla kobiet, które z różnych przyczyn nie mogą przyjmować estrogenów. Przy stosowaniu tej metody trzeba jednak pamiętać o precyzji przyjmowania tabletek, z tolerancją nie więcej niż 1 h oraz o tym, że jej skuteczność spada wraz ze wzrostem masy ciała.

Jednoskładnikowa antykoncepcja nowej generacji z drospirenonem ma wysoki profil bezpieczeństwa nawet u wybranych pacjentek wysokiego ryzyka. Jej bezpieczeństwo wynika z braku estrogenu, który może wywoływać zmiany zakrzepowe oraz z zawartości odpowiedniej dawki drospirenonu (4 mg). Taka dawka nie zwiększa stężenia D-dimerów, które w wysokich dawkach są oznaką problemów zatorowo-zakrzepowych. Z tego względu jednoskładnikowa antykoncepcja nowej generacji jest rekomendowana w czasach pandemii koronawirusa, który dodatkowo zwiększa ryzyko zaburzeń zakrzepowych. Jest dostępna w Polsce od lutego 2020 roku.

Przeczytaj również: Najlepsze tabletki antykoncepcyjne – jak wybrać?

Mechanizm działania tabletek antykoncepcyjnych jednoskładnikowych

Antykoncepcja bez estrogenu działa na zasadzie hamowania przezroczystości śluzu szyjkowego, co uniemożliwia przeniknięcie go przez plemniki. W przeciwieństwie do tabletek dwuskładnikowych ten rodzaj antykoncepcji hormonalnej musi być przyjmowany codziennie bez 7-dniowej przerwy.

Istnieją szczególne grupy kobiet, które nie mogą przyjmować tabletek dwuskładnikowych, ze względu na zwiększenie ryzyka wystąpienia groźnych działań niepożądanych. Należą do nich m.in.: populacja kobiet palących papierosy, kobiety otyłe i po 40. r.ż. Dla nich doustna pigułka antykoncepcyjna z progesteronem stanowi bezpieczną opcję antykoncepcji. Ponadto jednoskładnikowa antykoncepcja jest rekomendowana kobietom w okresie połogu i laktacji.

Przeczytaj również: Czy pigułki antykoncepcyjne zmniejszają ochotę na seks?

Tabletki antykoncepcyjne dwuskładnikowe (DTA)

Antykoncepcja dwuskładnikowa, nazywana też kombinowaną, to rodzaj doustnego preparatu antykoncepcyjnego, w którego składzie znajdują się dwa hormony: estrogen i progestagen, które są odpowiednikami żeńskich hormonów płciowych. W zależności od stałej lub zmiennej dawki hormonów tabletki mogą być: jedno-, dwu- lub trójfazowe. Złożona antykoncepcja hormonalna działa poprzez wstrzymanie owulacji i utrudnienie plemnikom dostania się do macicy.

Stosowanie tabletki zawierającej dwa składniki opiera się na schemacie 21 dni przyjmowania preparatu i 7 dniach przerwy, w którego trakcie pojawia się niewielkie plamienie. Jeśli przerwy nie będzie, nie pojawi się też krwawienie. To ogromna zaleta omawianej formy antykoncepcji, ponieważ dzięki niej można kontrolować menstruację.

Z powodu działań niepożądanych, które wywołuje dodatkowa dawka estrogenów, nie każda kobieta może stosować tą formę antykoncepcji hormonalnej.

Sprawdź: Jak prowadzić kalendarzyk miesiączkowy?

Jakie są zalety antykoncepcji bez estrogenu?

Podstawową zaletą tej formy antykoncepcji jest to, że nie zawiera estrogenów, które mogą niekorzystnie wpływać na układ krążenia. Poza tym jednoskładnikowa antykoncepcja hormonalna nowej generacji:

• jest odpowiednia dla większości kobiet w różnym wieku, od nastolatek po wiek menopauzalny;
• jest znacznie bezpieczniejsza i wykazuje mniej działań niepożądanych w porównaniu do DTA;
• nie powoduje wzrostu ryzyka wystąpienia udaru oraz zakrzepicy żylnej;
• pozwala uniknąć niepożądanych efektów ubocznych, takich jak obrzęki;
• wykazuje korzystne działanie w postaci ograniczenia bolesnych miesiączek.