Plastry antykoncepcyjne – działanie, skuteczność, jak używać?

Plastry antykoncepcyjne – jak działają?

Plaster antykoncepcyjny jest jedną z bardziej popularnych metod antykoncepcji. Swoim wyglądem przypomina plaster nikotynowy. Uwalnia on hormony, które wchłaniane są przez skórę. Zawiera te same hormony, co pigułka dwuskładnikowa i działa w ten sam sposób. Oznacza to, że zapobiega owulacji (uwolnieniu komórki jajowej z jajnika), zagęszcza śluz w szyjce macicy, co utrudnia plemnikom dostanie się do macicy. Efekt działania plastra jest taki, że obniża on prawdopodobieństwo zagnieżdżenia się zapłodnionego jaja.

Plastry antykoncepcyjne a skuteczność antykoncepcji

Poprawne stosowanie plastrów antykoncepcyjnych, zgodnie z zaleceniami, zapewnia ponad 99% skuteczność w zapobieganiu niechcianej ciąży. Plastry należy wymieniać w tygodniowych odstępach, przez kolejne trzy tygodnie. Po tym cyklu przez jeden tydzień nie należy stosować plastra (tydzień przerwy w stosowaniu).

Największą zaletą plastrów antykoncepcyjnych jest fakt, że nie ma konieczności dostarczania określonej dawki hormonów każdego dnia, o ściśle określonej porze. Plaster nie jest wrażliwy na problemy gastryczne; biegunka czy wymioty nie wpływają na wchłanianie hormonów, co często ma miejsce w przypadku stosowania tabletek antykoncepcyjnych. Plaster można nosić w kąpieli, na basenie i podczas uprawiania sportów.

Sprawdź również: Antykoncepcja bez estrogenu – dla kogo?

Hormony obecne w plastrze mogą okazać się pomocne w przypadku obfitych lub bolesnych miesiączek. W czasie ich stosowania u niektórych kobiet występują przejściowe skutki uboczne, np. ból głowy. Bardzo rzadkim powikłaniem jest zakrzepica. Plaster może zapewnić ochronę przed rakiem jajnika, rakiem macicy i rakiem okrężnicy. Podobnie jak w przypadku stosowania antykoncepcji doustnej, plaster nie jest wskazany dla kobiet po ukończeniu 35. roku życia, które palą lub cierpią z powodu otyłości. Plaster nie chroni przed zakażeniem chorobami przenoszonymi drogą płciową. Dodatkowe stosowanie prezerwatywy pozwala na zapobieganie takim zakażeniom.

Badania wskazują, że osoby stosujące antykoncepcję hormonalną, w tym także plastry, są narażone na wyższe ryzyko wystąpienia raka piersi w porównaniu z osobami nie stosującymi antykoncepcji hormonalnej. Jednakże konieczne są dalsze badania, aby można było przedstawić bardziej przekonujące dowody. Wyniki badań sugerują także, że występuje niewielki wzrost ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy przy długookresowym stosowaniu antykoncepcji estrogenowo-progestagenowej. W przypadku większości kobiet korzyści przeważają nad ryzykiem.

Czytaj również: Antykoncepcja hormonalna – skuteczna, ale czy zawsze bezpieczna?

Plastry antykoncepcyjne – jak używać?

Plaster antykoncepcyjny naklejony na odkrytych częściach ciała (np. ramię) będzie widoczny, gdyż nie jest przezroczysty. Plaster antykoncepcyjny można nakleić w niemal dowolnym miejscu, pod warunkiem, że skóra jest czysta, sucha i nie jest owłosiona. Nie wolno go umieszczać w okolicy piersi. Najlepszym miejscem na umieszczenie tego środka antykoncepcyjnego są uda.

Plaster nakleja się raz na tydzień przez trzy tygodnie, następnie robi się siedmiodniową przerwę. W tygodniu, w którym nie nakleja się plastra wystąpi krwawienie przypominające okres. Po siedmiu dniach przerwy rozpoczyna się nowy trzytygodniowy cykl, gdzie po każdym tygodniu należy zmieniać plaster. Wskazane jest także naklejanie go za każdym razem w innym miejscu, przy czym bezwzględnie nie należy naklejać plastra na skórę bolącą lub podrażnioną, w okolicach ran, skóry zmienionej przewlekłym procesem chorobowym, na piersiach.

Plaster antykoncepcyjny naklejony w pierwszym dniu okresu zapewnia ochronę przed ciążą. W przypadku rozpoczęcia stosowania plastra innego dnia, w okresie pierwszych siedmiu dni, konieczne będzie stosowanie dodatkowego zabezpieczenia, najlepiej prezerwatywy. Niektóre kobiety nie obserwują u siebie krwawienie w tygodniu, w którym nie nakleja się plastra. Nie stanowi to powodu do niepokoju, jeżeli tylko plaster był używany zgodnie z instrukcją.

Przeczytaj też: Brak okresu przy tabletkach – o czym może świadczyć?

Co zrobić jeśli plaster antykoncepcyjny odpadnie?

Plaster antykoncepcyjny jest silnie klejący i nie powinien odpaść. Nie odkleja się po kąpieli, korzystaniu z basenu ani w trakcie wykonywania ćwiczeń fizycznych. Jeśli plaster odpadnie, dalsze postępowanie zależy od tego, jak długo był odklejony. Jeśli plaster był odklejony krócej niż przez 48 godzin, należy możliwie jak najszybciej nakleić go ponownie, jeśli czynność taką da się wykonać. Jeżeli plaster nie chce przylegać trwale do skóry, należy zastąpić go nowym. Przytrzymywanie „uszkodzonego” plastra przy pomocy innych środków klejących, bandaży czy opasek nie zapewnia ochrony przed ciążą i jest bezcelowe. Jeśli natomiast plaster był odklejony krócej niż przez 48 godzin przed jego ponownym naklejeniem, ochrona przed ciążą działa i nie ma konieczności stosowania dodatkowej antykoncepcji.

Jeśli plaster był odklejony przez 48 godzin lub dłużej, należy możliwie szybko nakleić nowy plaster i rozpocząć nowy cykl (należy przyjąć, że będzie to pierwszy dzień nowego cyklu). W okresie następnego tygodnia, konieczne jest stosowanie dodatkowego środka antykoncepcyjnego, np. prezerwatywy.

Czytaj również: Po jakim czasie działają tabletki antykoncepcyjne?

Co zrobić jeśli nie zdejmie się plastra antykoncepcyjnego?

Istnieją jeszcze pewne wskazówki dla wszystkich zapominalskich. Decyzja o tym co należy zrobić w przypadku nieodklejenia plastra na czas, zależy od tego ile godzin minęło od czasu, w którym zaleca się jego odklejenie. Jeśli plaster był naklejony przez krócej niż 48 godzin powyżej czasu planowej wymiany należy go zdjąć i nakleić nowy, używać plaster normalnie i zmienić na nowy zgodnie z planem. Nie ma potrzeby stosowania dodatkowej metody antykoncepcji.

Jeżeli zaś plaster był naklejony przez 48 godzin lub znacznie dłużej niż czas w jakim powinien być wymieniony na nowy, należy rozpocząć nowy cykl naklejając plaster najszybciej, jak to możliwe. Teraz ten dzień będzie pierwszym dniem nowego cyklu, i od niego liczyć się będzie czas wymiany. Konieczne jest zastosowanie innej metody antykoncepcji, np. prezerwatywy, w okresie następnych siedmiu dni.

Jeśli kobieta stosująca plaster zapomni go odkleić po trzecim tygodniu, powinna możliwie jak najszybciej go zdjąć i rozpocząć przerwę. Nowy należy przymocować do skóry zgodnie z planem, nawet jeśli w dalszym ciągu występuje krwawienie. Oznacza to, że okres bez plastra nie musi trwać pełny tydzień. Ochrona przed ciąża będzie skuteczna.

Kto może stosować plaster antykoncepcyjny?

Plaster antykoncepcyjny nie jest rozwiązaniem odpowiednim dla wszystkich kobiet. Istotne jest poinformowanie lekarza o wszelkich przebytych chorobach i zabiegach, oraz obecnie stosowanych lekach.

Warunki i okoliczności, które mogą wykluczać zastosowanie plastra to:

• ciąża lub podejrzenie ciąży,
• karmienie piersią,
• palenie i wiek powyżej 35 lat,
• duża nadwaga lub otyłość.

Nie będzie możliwe zastosowanie plastra także w przypadku występowania następujących problemów (obecnie lub w przeszłości):

• zakrzepicy żylnej lub tętniczej,
• chorób serca,
• nadciśnienia tętniczego,
• migreny,
• raka piersi,
• choroby wątroby lub pęcherzyka żółciowego,
• cukrzycy z powikłaniami.

Czytaj również: Jak prowadzić kalendarzyk miesiączkowy? Czy kalendarzyk może być stosowany jako forma antykoncepcji?

Wady i zalety plastrów antykoncepcyjnych

Używany poprawnie, plaster antykoncepcyjny w ponad 99% chroni przed ciążą. Oznacza to, że rocznie, na 100 kobiet używających plastra zgodnie z instrukcją, mniej niż jedna może zajść w ciążę. Plaster jest bardzo łatwy w użyciu i nie przeszkadza w czasie stosunku. W przeciwieństwie do dwuskładnikowej i jednoskładnikowej pigułki antykoncepcyjnej, nie trzeba o nim pamiętać codziennie – wystarczy tylko pamiętać o zmianie raz na tydzień.

Ten sposób antykoncepcji oszczędza przewód pokarmowy, nie jest także wrażliwy na problemy gastryczne – biegunki i wymioty, gdyż hormony wchłaniają się przez skórę. Plaster, podobnie jak pigułka, sprzyja unormowaniu okresu, czyni go mniej obfitym i mniej bolesnym, może także łagodzić objawy napięcia przedmiesiączkowego. Wyniki wielu badań wskazują na fakt, że stosowanie plastrów antykoncepcyjnych może obniżać ryzyko raka jajnika, macicy i jelita grubego, może obniżać ryzyko włókniakomięśniaka, cyst w jajniku i nienowotworowej choroby piersi.

Potencjalnymi wadami plastra jest to, że może być widoczny i zdradzać sam fakt stosowania antykoncepcji i jej formy. Plaster może wywoływać podrażnienie skóry, swędzenie i bolesność. Ważne jest to, że nie chroni przed zakażeniem chorobami przenoszonymi drogą płciową, więc może istnieć także konieczność zastosowania prezerwatyw.

U niektórych kobiet na początku używania plastra występują przejściowe, łagodne skutki uboczne, np. bóle głowy, nudności, tkliwość piersi i wahania nastroju. Skutki te zwykle ustępują po kilku miesiącach. W ciągu kilku pierwszych cykli stosowania plastrów często zdarzają się krwawienia pomiędzy okresami i plamienie (lekkie, nieregularne krwawienie). Podstawę skuteczności stanowi poprawne używanie tego środka antykoncepcyjnego.

Ryzyko wystąpienia poważnych skutków ubocznych związanych z hormonalnymi środkami antykoncepcyjnymi, takimi jak plaster lub pigułka dwuskładnikowa, jest bardzo niskie. Istnieje niewielkie ryzyko powstania choroby zakrzepowej jako następstwa stosowania terapii hormonalnej. Osoby ze skłonnością do schorzeń naczyniowych i te które chorowały na nie w przeszłości nie powinny stosować antykoncepcji hormonalnej. Zakrzepica może prowadzić do udaru, zatoru tętnicy płucnej. Ryzyko zakrzepicy jest wyższe w pierwszym roku stosowania plastra. Ryzyko wzrasta w przypadku, gdy kobieta pali, cierpi na nadwagę lub otyłość, w przypadku długotrwałego unieruchomienia, np. w wyniku wypadku czy operacji.

Ryzyko zakrzepicy tętniczej jest najwyższe, jeśli kobieta stosująca plastry:

• pali,
• choruje na cukrzycę, jest cukrzykiem,
• cierpi na nadciśnienie,
• ma nadwagę lub jest otyła,
• masz regularnie napady migreny z aurą.