Dwuskładnikowa tabletka antykoncepcyjna – jak działa, jak się ją stosuje i co zrobić w przypadku pominięcia dawki?

Jakie są rodzaje tabletek dwuskładnikowych?

W sprzedaży znajdują się:

• jednofazowe pigułki na 21 dni,
• wielofazowe pigułki na 21 dni,
• pigułki do stosowania codziennie.

Przeczytaj też: Brak okresu przy tabletkach – o czym może świadczyć

Jednofazowe pigułki na 21 dni

To najczęstszy typ pigułek. Każda pigułka wygląda tak samo i zawiera tę samą ilość hormonów. Stosuje się jedną tabletkę dziennie przez 21 dni, a następnie robi się przerwę przez kolejnych siedem dni. W niektórych przypadkach, za zgodą lekarza, możliwe jest przyjęcie kolejnego opakowania bez robienia przerwy. Tabletki należy przyjmować zawsze o tej samej porze dnia.

Rozpoczynając terapię, należy przyjąć pierwszą pigułkę z opakowania, oznaczoną odpowiednim dniem tygodnia lub pierwszą pigułkę pierwszego koloru (w przypadku pigułek wielofazowych).

W przypadku stosowania doustnej antykoncepcji hormonalnej nadrzędne znaczenie ma regularne przyjmowania preparatu o tej samej porze. Pominięcie dawki może zmniejszyć skuteczność stosowanej terapii, a tym samym zwiększyć ryzyko zajścia w ciążę. Należy zatem zażywać po jednej pigułce o tej samej porze każdego dnia, aż do wyczerpania się opakowania. Następnie zaleca się zrobienie przerwy przez siedem dni. W tym czasie wystąpi krwawienie typu miesiączkowego. Tabletkę z kolejnego opakowania należy przyjąć ósmego dnia, niezależnie od tego, czy krwawienie się zakończyło. Powinno to przypadać na ten sam dzień tygodnia, w którym została przyjęta pierwsza pigułka.

Przeczytaj też: Czym różnią się tabletki antykoncepcyjne?

Wielofazowe pigułki na 21 dni

W opakowaniu pigułek wielofazowych znajdują się dwie lub trzy sekcje pigułek o różnych kolorach. Różny kolor otoczki na tabletce oznacza inny jej skład – różne stężenie dawek hormonów. Stosuje się jedną pigułkę dziennie przez 21 dni, a następnie należy zrobić przerwę w kuracji na siedem dni. Dawki substancji czynnych w leku zmieniają się w zależności od dnia cyklu. Metoda ta w założeniu ma być bardziej naturalna. Pigułki wielofazowe należy brać w określonym porządku. Obecnie w sprzedaży dostępne są tabletki dwu–, trój– i czterofazowe.

Przeczytaj też: Slinda – jednoskładnikowa tabletka antykoncepcyjna

Pigułki do stosowania codziennie

W opakowaniu znajduje się 21 aktywnych pigułek i 7 pigułek nieaktywnych. Oba typy różnią się od siebie wyglądem. Stosuje się jedną pigułkę dziennie przez 28 dni, bez przerwy. Pigułki na każdy dzień należy stosować w odpowiednim porządku.

W przypadku tabletek określanych jako „na każdy dzień”, także podstawowym warunkiem skuteczności terapii jest regularne przyjmowanie leków. Rozpoczynając pierwsze opakowanie należy przyjąć pierwszą pigułkę z sekcji oznaczonej jako „start”. Będzie to pigułka aktywna. Kolejne pigułki trzeba przyjmować każdego dnia, w odpowiednim porządku i najlepiej o tej samej porze, aż do wyczerpania opakowania. Cały cykl trwał będzie więc 28 dni. W siedmiodniowym okresie stosowania pigułek nieaktywnych wystąpi krwawienie. Po zakończeniu opakowania, należy rozpocząć następne, niezależnie od tego, czy w dalszym ciągu utrzymuje się krwawienie, czy nie.

Jak rozpocząć stosowanie pigułki dwuskładnikowej?

Większość kobiet może zacząć stosowanie pigułki w dowolnym momencie cyklu menstruacyjnego. Szczególne zasady dotyczą kobiet, które niedawno urodziły dziecko lub poroniły. Podczas pierwszych dni stosowania pigułki konieczne może być stosowanie dodatkowego zabezpieczenia – zależy to od tego, w którym momencie cyklu menstruacyjnego kobieta rozpoczęła stosowanie terapii.

Jeśli stosowanie pigułki dwuskładnikowej rozpocznie się w pierwszym dniu okresu (pierwszym dniu cyklu menstruacyjnego), ochrona przed ciążą będzie natychmiastowa. W tym wypadku nie będzie potrzebna żadna dodatkowa antykoncepcja. W przypadku rozpoczęcia stosowania pigułki w piątym dniu okresu lub wcześniej, ochrona zacznie się natychmiast, chyba że cykl miesiączkowy jest krótki (miesiączka co 23 dni lub częściej). W takim przypadku konieczne będzie zastosowanie dodatkowego zabezpieczenia, np. prezerwatywy, aż do upływu siedmiu dni stosowania pigułki.

W przypadku rozpoczęcia stosowania pigułki w dowolnym innym dniu cyklu, ochrona nie zacznie się od razu i konieczne będzie stosowanie dodatkowego zabezpieczenia przez pierwsze siedem dni stosowania pigułki.

To też może Cię zainteresować: Podpaski – rodzaje, jak założyć, co ile zmieniać?

Czy tabletki można zażywać bez przerwy?

W przypadku jednofazowych pigułek dwuskładnikowych (pigułek o tej samej barwie, zawierających niezmienną ilość hormonów), nie ma problemu z rozpoczęciem nowego opakowania bezpośrednio po zakończeniu poprzedniego, np. jeśli pojawia się konieczność wyjazdu, pobytu w szpitalu, uprawiania sportu. Cel jest zawsze jeden – opóźnić wystąpienie krwawienia.

Nie należy stosować bez przerw więcej niż dwóch opakowań, chyba że zezwolił na to lekarz. Ograniczenie takie spowodowane jest możliwością wystąpienia krwawienia spowodowanego niewielkim złuszczaniem się błony śluzowej macicy. Poza tym część kobiet odczuwa uczucie pełności w jamie brzusznej w przypadku stosowania więcej niż dwóch opakowań tabletek bez przerwy.

Pigułka dwuskładnikowa – zalety i wady

Jeśli nie ma medycznych powodów, dla których lekarz zabroni stosowania tabletek antykoncepcyjnych, można je stosować aż do okresu menopauzy. Decyzję co do rozpoczęcia, bądź kontynuowania terapii ginekolog podejmuje wraz z pacjentką, biorąc pod uwagę jej stan zdrowia oraz obecność chorób współtowarzyszących. Pomimo wielu zalet stosowania antykoncepcji hormonalnej należy pamiętać, że ten sposób zapobiegania ciąży opiera się na dostarczaniu do organizmu określonych dawek syntetycznych hormonów, które nie są całkowicie obojętne dla zdrowia.

Dlatego też decyzja co do sposobu zabezpieczenia (antykoncepcja hormonalna czy antykoncepcja mechaniczna), powinna być podjęta w oparciu o wywiad z pacjentką, a czasami także po wykonaniu niezbędnej diagnostyki. Nie bez znaczenia pozostaje to, jaki rodzaj antykoncepcji preferuje kobieta i jaki jest dla niej najbardziej wygodny.

Zalety tabletek dwuskładnikowych

Stosowanie tabletek antykoncepcyjnych jest bardzo wygodną metodą zapobiegania niechcianej ciąży. Nie wymaga przerwania aktywności seksualnej, nie utrudnia współżycia. Spośród wielu korzyści stosowania tej formy antykoncepcji wyróżnia się:

• mniej bolesne miesiączki,
• mniej obfite miesiączki,
• regulację cyklu miesiączkowego,
• zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka jajnika,
• zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka macicy,
• łagodzenie objawów zespołu przedmiesiączkowego,
• leczenie niektórych form trądziku,
• zmniejszone prawdopodobieństwo pojawienia się włókniakomięśniaka.

Zobacz też: Czy zespół napięcia przedmiesiączkowego można leczyć przy pomocy antydepresantów?

Wady tabletek dwuskładnikowych

Wśród wad stosowania antykoncepcji doustnej wymienia się:

• skutki uboczne pojawiające się na początku terapii: bóle głowy, nudności, tkliwość piersi i wahania nastroju,
• podwyższenie wartości ciśnienia tętniczego,
• brak ochrony przed chorobami przenoszonymi drogą płciową (chorobami wenerycznymi),
• plamienia występujące często w pierwszych miesiącach stosowania pigułki,
• zwiększone ryzyko wystąpienia choroby zakrzepowej,
• zwiększone ryzyko wystąpienia raka piersi.

Przeczytaj: Ryzyko zakrzepicy po szczepieniu na COVID-19

Tabletka dwuskładnikowa – kiedy nie stosować?

Tabletki nie należy stosować:

• w ciąży,
• u kobiet, które ukończyły 35. rok życia i palą,
• u kobiet z nadwagą i otyłością,
• w przypadku terapii niektórymi lekami.

Szczególną uwagę powinny zachować kobiety, u których w wywiadzie stwierdza się:

• zakrzepicę,
• chorobę serca,
• nadciśnienie,
• silne migreny,
• raka piersi,
• chorobę wątroby,
• cukrzycę z powikłaniami.

Tabletka dwuskładnikowa po urodzeniu dziecka

Po porodzie można rozpocząć przyjmowanie tabletek, ale tylko w przypadku rezygnacji z karmienia piersią. Kurację można rozpocząć po upływie 21 dni od chwili porodu. Ochrona przed ciążą rozpocznie się natychmiast. Jeśli przyjmowanie tabletek rozpocznie się później niż w 21 dni po porodzie, konieczne będzie zastosowanie dodatkowej ochrony (np. prezerwatywy) w okresie następnych siedmiu dni.

W przypadku karmienia piersią i wtedy, gdy dziecko ma już ukończone 6 miesięcy, rozpoczęcie przyjmowania tabletek może zmniejszyć ilość produkowanego mleka. Zaleca się zastosowanie innej metody antykoncepcji do chwili zakończenia karmienia piersią. Część kobiet może przyjmować jednoskładnikową tabletkę antykoncepcyjną.

To też może Cię zainteresować: Kubeczek menstruacyjny – co to jest i jak działa?

Pigułka dwuskładnikowa a leki

Niektóre leki wchodzą w interakcje z substancjami zawartymi w pigułkach dwuskładnikowych. Interakcje mogą być poważne i zaburzać działanie jednego z leków, zawsze należy powiadomić ginekologa o każdym przyjmowanym leku i wcześniej prowadzonej terapii oraz leczeniu. Należy także uważnie czytać ulotkę dołączoną do opakowania stosowanych leków – zarówno antykoncepcyjnych, jak i leczących inne dolegliwości.

Wśród takich leków wymienia się niektóre antybiotyki. Przykładem takim jest rifampicyna. W przypadku jej przyjmowania, wskazane jest stosowanie dodatkowego zabezpieczenia, np. prezerwatywy.

Pigułka dwuskładnikowa może wchodzić w interakcje z lekami określanymi jako induktory enzymatyczne. Przyspieszają one rozpad progestagenu w wątrobie, obniżając skuteczność pigułki. Przykładami induktorów enzymatycznych są leki przeciwpadaczkowe, takie jak np. karbamazepina. Skuteczność działania tabletki dwuskładnikowej zmniejszyć może także lek ziołowy – dziurawiec.

Pigułka dwuskładnikowa a zakrzepica

Estrogen zawarty w pigułce może powodować łatwiejsze krzepnięcie krwi. W przypadku wystąpienia skrzepu, może on spowodować zakrzepicę żył głębokich (skrzep w nodze), zator płucny (skrzep w krążeniu płucnym, udar lub zawał serca). Ryzyko wystąpienia skrzepu krwi jest bardzo niskie, lecz lekarz przepisujący pigułkę oceni, czy występują określone czynniki ryzyka, które mogłyby wskazywać, na występowanie zwiększonego ryzyka tego typu powikłań. U większości kobiet korzyści z doustnej antykoncepcji hormonalnej przeważają nad ryzykiem.

Pigułkę można stosować, z zachowaniem ostrożności, w przypadku występowania jednego z wymienionych poniżej czynników, lecz nie należy jej stosować, jeśli występują dwa lub więcej czynniki ryzyka. Są nimi:

• wiek 35 lat i więcej,
• palenie lub rzucenie palenia w okresie ostatniego roku,
• duża nadwaga i otyłość,
• migreny i migreny z aurą,
• stwierdzone nadciśnienie tętnicze,
• cukrzyca,
• zakrzepica lub udar w przeszłości,
• zakrzepica u osoby blisko spokrewnionej, gdy ta miała mniej niż 45 lat,
• unieruchomienie od dłuższego czasu,
• zabieg ortopedyczny i unieruchomienie kończyny.

Przeczytaj również: Roleplaying, czyli odgrywanie ról w seksie

Pigułka dwuskładnikowa a rak

Wyniki części badań wskazują na fakt, że kobiety stosujące tabletki antykoncepcyjne mogą być narażone na nieco wyższe ryzyko występowania raka piersi, w porównaniu z kobietami nie stosującymi antykoncepcji. Jednakże, w okresie 10 lat po przerwaniu stosowania pigułki, ryzyko pojawienia się raka piersi powraca do normy.

Badania sugerują także istnienie związku pomiędzy pigułką a ryzykiem występowania raka szyjki macicy oraz rzadko występującej postaci raka wątroby. Jednakże, pigułka zapewnia także pewną ochroną przed nowotworem endometrium (błony śluzowej macicy), rakiem jajnika i rakiem okrężnicy.