Tojad – właściwości, zastosowanie, jak wygląda, objawy zatrucia

Tojad – co to jest?

Tojad to roślina wieloletnia z rodziny jaskrowatych. Jest silnie trująca, ponieważ zawiera dużo alkaloidów, w tym akonitynę, które są uznawane za najsilniejsze trucizny roślinne na świecie. Nawet spożycie niewielkiej ilości tej substancji może doprowadzić do śmierci.

Dlatego też tojad nazywany jest inaczej mordownikiem. Nawet zwierzęta instynktownie omijają tę roślinę i nie jedzą jej.

Odmiany tojadu

Na półkuli północnej występuje kilkaset gatunków tojadu (m.in. tojad ogrodowy, tojad kosmaty, tojad karłowaty). W Polsce większość tojadów jest objęta ochroną gatunkową. Siedem podgatunków tojadu wpisano do Polskiej Czerwonej Księgi Roślin. Są to: tojad niski, tojad lisi, tojad sudecki, tojad wschodniokarpacki, wiechowaty, tojad mocny maniński i tojad mocny morawski.

Jak wygląda tojad?

Tojad ma grubą i sztywną łodygę, która może osiągać wysokość od 60 cm nawet do 1,5 m. Od łodygi odchodzą duże liście o dłoniastym kształcie. Na górze łodygi umieszczone są kwiaty, które rosną w gronach. Mają długość ok. 1-2 cm i kształt podłużnego kasku (hełmu). Barwa kwiatów zależy od odmiany tojadu. Zazwyczaj są one ciemne, fioletowoniebieskie, chociaż możemy spotkać również tojad o kwiatach białych, różowych, żółtych lub brzoskwiniowych.

Gdzie można znaleźć tojad?

W Polsce różne odmiany tojadu występują w Sudetach, Karpatach, Tatrach, Gubałówce. Tojad mocny spotkamy w okolicach Babiej Góry, zaś tojad mołdawski rośnie w Bieszczadach, Beskidzie Niskim, a także w niektórych miejscach na terenie Małopolski i Lubelszczyzny. Tojad kwitnie w okresie letnim – od lipca do września.

Tojad rośnie w strefie klimatu umiarkowanego na terenach Europy i Azji. Jest rośliną, która wymaga żyznych, próchniczych gleb o dużej wilgotności. Lubi miejsca zacienione i ciche.

Tojad – właściwości i zastosowanie

Tojad niegdyś był stosowany w medycynie naturalnej, ponieważ ceniono w nim niektóre właściwości lecznicze. Obecnie ma zastosowanie w ogrodnictwie, ponieważ ze względu na piękne kwiaty jest uprawiany jako roślina ozdobna.

Tojad jako roślina lecznicza

Należący do trujących roślin tojad niegdyś był używany jako środek przeciwbólowy oraz jako lek na reumatyzm i nerwobóle. Ilości, które były zażywane, musiały być niewielkie i stosowane według zaleceń, aby nie zatruć się akonityną. Obecnie raczej nie praktykuje się stosowania tojadu jako rośliny leczniczej, ponieważ istnieje zbyt duże zagrożenie dla zdrowia i życia. Mordownik spotkamy jedynie w lekach homeopatycznych .

Tojad jako roślina ozdobna

Tojad pełni głównie funkcję ozdobną w ogrodach. Piękne, kolorowe kwiaty zebrane są w gęste grona na górze łodygi. Roślina sprawia wrażenie tajemniczej i majestatycznej. Idealnie komponuje się z oczkami wodnymi i z ogrodami w stylu wiejskim oraz z ogrodami skalnymi.

Tojad ma silne korzenie, które doskonale wzmacniają zbocza, dlatego często sadzi się go na skarpach.

Tojad jako roślina jest dosyć wymagający co do warunków uprawy. Jeśli chcemy go mieć u siebie w ogrodzie, trzeba zapewnić mu żyzną glebę oraz odpowiednią wilgotność. Tojad nie lubi suszy oraz nie przepada za słońcem. Najlepiej kwitnie w miejscach zacienionych i cichych. Sadzonkę można kupić w szkółkach hodowlanych, ponieważ jest on pod ochroną i zakazane jest zrywanie go. Warto jednak pamiętać, że mimo ogromnych walorów estetycznych i wizualnych, tojad jest rośliną trującą. Dlatego lepiej zrezygnować z uprawy tojadu, jeśli w domu mamy małe dzieci.

Tojad jako roślina trująca

Tojad zawiera alkaloidy, w tym spore ilości akonityny, która jest substancją trującą. Najbardziej trujące są korzenie oraz liście tojadu. Już samo zerwanie tojadu gołymi rękoma może wywołać uczucie mrowienia oraz stany zapalne skóry.

Trucizna z tojadu – akonityna – może porazić ośrodek oddechowy oraz zahamować pracę serca, co prowadzi do śmierci.

Właściwości trujące tojadu były wykorzystywane w dawnych czasach do zatruwania strzał. Dodawano go również do mięsa, którym wabiono dzikie zwierzęta. Stąd wzięła się inna nazwa dla tej rośliny – wilcze ziele. Tojad mocny był również podawany doustnie jako trucizna. Niektórzy zażywali go, aby popełnić samobójstwo.

Tojad – wskazania i przeciwwskazania

Właściwości lecznicze tojadu nadal są doceniane przez homeopatię. Do tych celów wykorzystuje się całą roślinę poza korzeniami, które są najbardziej trujące. Jest on stosowany w rozcieńczonej postaci, która nie zagraża zdrowiu.

Wskazaniami do kuracji tojadem są:

• silne bóle;
• infekcje górnych dróg oddechowych;
• nawracające przeziębienie i grypa;
• stany lękowe;
• ataki paniki.

Niektórzy homeopaci zalecają niewielkie ilości tojadu kobietom, które paraliżuje strach podczas porodu.

Przeciwwskazaniem do stosowania tojadu są:

• ciąża i karmienie piersią;
• wiek – nie należy go stosować u dzieci poniżej 12. roku życia;
• choroby mózgu;
• stany po zabiegach chirurgicznych;
• przewlekłe niskie ciśnienie krwi.

Tojad – objawy zatrucia i postępowanie

Objawy zatrucia tojadem różnią się w zależności od ilości, która dostała się do naszego organizmu. W początkowej fazie mogą to być:

• pieczenie i swędzenie jamy ustnej,
• uczucie mrowienia,
• drętwienie,
• swędzenie skóry,
• ból łydek,
• dreszcze,
• zimne poty,
• bladość skóry,
• zwężenie, a następnie rozszerzanie się źrenic,
• światłowstręt,
• zaburzenia widzenia.

Przy kontakcie z większą ilością trucizny mogą pojawić się takie objawy zatrucia, jak:

• krwawe wymioty,
• nudności,
• biegunka,
• porażenie układu nerwowego i oddechowego,
• spadek ciśnienia krwi,
• spowolnienie akcji serca aż do zatrzymania, czego następstwem jest śmierć.

Jeśli podejrzewamy zatrucie tojadem, należy w pierwszej kolejności wezwać karetkę, a zaraz potem sprowokować wymioty, aby pozbyć się substancji trującej z organizmu. Wymioty warto zebrać do torebki foliowej i zachować do przyjazdu lekarza, który przekaże je do analizy składu. Wiedza na temat rodzaju i ilości spożytej trucizny pozwoli od razu wdrożyć odpowiednie leczenie.